ANALYSE - Maatschappelijke debatten vinden we ook terug in die reacties op Internetconsultatie, constateerden we in het vorige artikel over het 10-jarig jubileum van dit digitale inspraakorgaan.
Niets bijzonders, want ook in de analoge wereld kan het soms erg druk zijn op inspraakavonden of regent het ingezonden brieven als een overheidsplannetje in de media verschijnt. Maar blijft de burger inspraakavonden bezoeken als die met eenzelfde hoeveelheid worden georganiseerd als internetconsultaties?
Het gemak dient de mens
Je zou kunnen stellen dat internetconsultaties makkelijker en comfortabeler zijn dan door weer en wind naar buurthuizen en vergaderzaaltjes te trekken of achter spandoeken de wegen te blokkeren. Drie cases maatschappelijke onrust en internetconsultatie.
Stralingsgevaar
Internet, mobiele telefonie, draadloze televisieontvangst, allemaal gemak dat de mens dient. Maar dat gemak kan de gezondheid ernstig schaden menen sommige burgers. Al die zendmasten, digitale kastjes en glasvezelkabels geven straling af. Dat kan niet goed zijn, volgens een groot deel van de 1167 burgers die reageerden op de internetconsultatie Wetsvoorstel implementatie Telecomcode.
Die zorgen zien we pas de laatste twee jaar terug in internetconsultaties en dan vooral zodra er hoogfrequentie voorzieningen in het spel zijn zoals de uitrol van 3G tot 5 G-netwerken.
Bij de internetconsulatie Nota Frequentiebeleid 2016 (om te komen tot een beleid voor de komende 5 tot 10 jaren) bleek dat de overheid zich wel bewust was van zorgen die in de samenleving leefden. In de toelichting stond:
“Het gebruik van mobiele communicatie heeft de afgelopen jaren geleid tot vragen over mogelijke nadelige effecten voor de gezondheid. Zo wordt regelmatig bezwaar gemaakt tegen zendmasten in de leefomgeving omdat getwijfeld wordt aan de betrouwbaarheid van de blootstellingslimieten en de veiligheid van de gebruikte apparatuur.”
Maar, zo schreef men er bij:
“Wetenschappelijk onderzoek heeft geen verband aangetoond tussen blootstelling aan radiofrequente elektromagnetische velden en gezondheidsklachten, zolang deze binnen de normen blijft.”
Daar hadden ongeruste burgers natuurlijk op kunnen schieten, maar geen van de 20 respondenten maakte bezwaar op grond van gezondheidsrisico’s (link naar verslag). Pas in 2018 werd de onrust over mogelijk stralingsgevaar ook in de internetconsultaties zichtbaar.
Of de ongeruste burgers alert blijven bij komende consultaties moet nog blijken, maar bij de tot 3 december openstaande consultatie over de ‘tijdelijke uitgifte frequentieruimte laag 6 voor lokale digitale radio-omroep’ is de eerste reactie al binnen van een burger die meent dat de overheid voorrang geeft aan commerciële belangen en daarom schade door straling negeert.
Lelystad Airport
Hebben burgers het te druk en komen ze daarom slechts eenmalig in actie? We gaan er niet naar gissen en er zal specifiek onderzoek nodig zijn om te achterhalen waarom burgers internetconsultatie massaal weten te vinden als actiegroepen en belangenorganisaties daartoe oproepen, maar even massaal wegblijven bij navolgende consultaties. Zelfs al geven de regelingen genoeg reden tot ongerustheid.
Op gebied van luchtvaart speelt met name de last die omwonenden hebben van Schiphol en openstellen van Lelystad Airport. Burgers konden reageren op de consultatie ‘Ontwerp aansluitroutes Lelystad Airport’. Er werd met name naar verbetervoorstellen gevraagd, maar de consultatie draaide uit op groot protest tegen uitbreiding van vluchten naar Lelystad Airport.
Een maand later verscheen een consultatie over een regeling die het mogelijk maakt vakantievluchten te verplaatsen van Schiphol naar Lelystad. Toen was nog niet bekend dat de plannen voor Lelystad Airport uitgesteld zouden worden, maar onder de 16 openbare reacties zien we slechts 6 protestreacties.
Begin dit jaar werd die regeling in herziene versie opnieuw op internetconsultatie aangeboden. Nu met een maximale limiet aan het aantal verplaatsingen naar Lelystad, ingaande zodra de opening van luchthaven Lelystad een feit is. Zeker 58 van de 75 openbare reacties kunnen als protestreactie worden gezien.
Het steekt schril af tegen het gegeven dat 61% van de 6407 reacties op de consultatie ‘Ontwerp aansluitroutes Lelystad Airport’ uit protestreacties bestond, aangezwengeld door actiegroepen ‘Red de Veluwe’ (40%), ‘Hoog Overijssel’ (16%) en Hoog over Wezep’ (5%). Maar zo te zien vergeten agerende burgers dat actievoeren, ook op Internetconsulatie, een kwestie is van volhouden.
Stikstof
Veel actie vindt niet op Internetconsulatie plaats, maar op straat, bewezen protesterende agrariërs. ”Vorig jaar was er nog geen stikstofprobleem en nu ineens wel, waar slaat dat op?”, riep één van hen. Op internetconsulatie is het antwoord terug te vinden.
Toen in 2009 werd voorgesteld een soort boete-maatregel in de glastuinbouw in te voeren: stilte. Uiteraard bleef het in 2013 stil bij verhoging van de stikstofnorm voor bemesting van grasland op klei. Maar ook toen de excretienormen voor rundvee verlaagd werden, klaagde bijna niemand.
Zelfs toen twee jaar geleden er een voorstel kwam om provincies de bevoegdheid te geven grenzen te stellen aan omvang van veehouderij reden de boeren niet naar Den Haag, maar reageerden ze ook niet op Internetconsultatie. Dat voorstel werd overigens 4 maanden na de consultatie ingetrokken. Maar in 2018 is het wetsvoorstel opnieuw ingediend door Kamerleden van SP, GroenLinks en PvdA. Het wacht op behandeling.
Pas toen een wijziging van de Meststoffenwet in consultatie ging (mestproductieplafonds per sector kunnen worden verlaagd als het sectorplafond wordt overschreden) kwamen er ineens meer reacties. Een meerderheid van de 135 openbare reacties ageerde tegen deze maatregel. Maar bij een navolgende consultatie betreffende verhoging van een compensatiefonds t.b.v. verkleining van de varkensstapel en vermindering van het aantal varkenshouderijlocaties, gaven slechts enkelen van de 39 respondenten aan sommige vergoedingen te laag te vinden.
Drie cases (ook na te zien in dit exceldocument, met wat meer details) die aantonen dat belanghebbenden er best meer bovenop mogen zitten door vaker op internetconsultaties te reageren. In veel gevallen kost het hooguit een half uurtje achter de thuis-pc.
Het kan beter
Tien jaar is misschien te kort om harde conclusies te trekken, maar misschien is Internetconsultatie na de volgende tien jaar een mooi extra platform waarover, wanneer en hoe vaak burgers hun ongerustheid uiten.
Voor onderzoekers zou het dan wel prettig zijn als alle informatie goed te vinden is op de website. Nu ontbreken nog te vaak verslagen van de bevindingen, die ook nog eens niet altijd op eenzelfde wijze verslag doen. En hoe het met een bepaald voorstel verder is gegaan, moet via andere overheidsbronnen achterhaald worden.
Hopelijk komen die verbeteringen er snel en dragen die bij aan een groter en consistenter gebruik door de burgers. Het moet voor een actieve burger toch fijn zijn vlot terug te vinden wat er met zijn/haar bijdrage is gebeurd.
Reacties (5)
Onbekendheid met de voornemens van de overheid is denk ik het voornaamste probleem bij het achterblijven van reacties. Je ziet aan de casus Lelystad dat als actiegroepen een plan hebben gespot en er aandacht voor vragen het aantal reacties toeneemt. Een goed voorbeeld van de belangrijke rol die actiegroepen spelen in de democratie.
@1: Wat ik dan wel een beetje merkwaardig vind: als het publiek eenmaal op een kwestie zit, waarom blijven ze dan niet (ook) actief op Intenetconsultatie? Ergens op reageren en dan de zaak verder niet meer volgen? Reden voor de overheid het minder serieus te nemen, want het waait toch wel over?
We hebben het hier wel over een middel dat toch aardig makkelijk bereikbaar en invullen van een reactie hoeft niet veel tijd te kosten.
@2 halen vs brengen. Dat is het verschil.
als je bijeenkomsten organiseert en burgers per krant/poster/pamflet/brief informeert dan breng je als overheid de informatie naar de burger.
met internet consultatie icm een reclamespotje en een persbericht vertrouw je er als overheid er op dat de burger de informatie gaat halen.
‘vroeger’ was het aantal media veel minder, gecombineerd met een veel actievere brengende overheid zorgt dat voor geïnformeerde burgers.
echter dat kost veel moeite, een internet consultatie is een makkelijk uitvoerbaar draaiboekje. gooi het op eigen verantwoordelijkheid van de burger en als overheid ben je sneller, goedkoper en met minder lastige burgers klaar.
je ziet dat overal… kijk naar postbus 51 of flyers van de gemeente /overheid. vroeger bevatten die informatie, tegenwoordig alleen nog maar reclame voor een website met de informatie. waar je dus vroeger de informatie direct zag/las in het postbus 51 spotje of flyer , moet je nu actie ondernemen om naar een website te gaan (die vaak ook nog slecht zijn ook, maar dat is voor andere keer) met minder geïnformeerde burgers tot gevolg.
@3: De overheid doet als ze ons informeert, de burger doet alsof die een weloverwogen keuze maakt en samen doen we alsof er niets aan de hand is…
Heb net even gekeken, maar het is geen toegankelijke website. De teksten zijn erg technisch/juridisch en lokken niet een goede discussie uit. Wat is er op tegen om het in de vorm van een blog zoals bijvoorbeeld sargasso te gieten?