Zoekresultaten voor

'recensie'

Foto: Abhi Sharma (cc)

Boekrecensie | Armoede uitgelegd aan mensen met geld

RECENSIE - Tim ’s Jongers heeft een boek geschreven waarin hij, zoals de titel al verklapt, dingen over armoede vertelt en waarbij hij zich specifiek richt tot het niet arme deel van de bevolking. Voor degenen die ’s Jongers niet kennen: hij is een Belgisch wetenschapper en publicist, die in Nederland onderzoek deed naar armoede bij onder andere de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. Hij is bekend bij het grote publiek als columnist bij onder andere De Volkskrant en De Correspondent, en door zijn eerdere boek Beledigende Broccoli. Momenteel is hij directeur van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA.

Het boek in vogelvlucht

Om te beginnen bij het begin: ’s Jongers heeft een uitermate leesbaar boek geschreven. Hoewel het onderwerp zwaar en bij tijd en wijlen schrijnend is, is de schrijfstijl dermate vlot dat je blijft lezen. ’s Jongers is zelf opgegroeid in armoede. Hij maakt van dat gegeven zeker geen ‘armoede peepshow’, zoals hij het zelf verwoordt (p13), maar zet het sporadisch en (daardoor?) zeer effectief in om zaken te illustreren. Het deed me een beetje denken aan de boeken van Geert Mak, die bij het beschrijven van grote lijnen in de geschiedenis ze door middel van een anekdote tot leven brengt.

Zelfbevrijding, reisvibrators en genocide | Recensie Zomergasten Liesbeth Zegveld

Nu heb ik toch aardig wat Zomergasten gezien in mijn leven. Maar de wending die deze aflevering met mensenrechtenadvocate Liesbeth Zegveld nam, zag ik niet aankomen. ‘Ik ben meer dan alleen maar recht’, had ze gezegd aan het begin van de avond. Dat bleek.

Naar aanleiding van het allereerste fragment, het lied Tonight uit Westside Story, konden we al meteen opmaken dat we hier met een hoogst originele vrouw te maken hadden. We zien de twee gangs zich al zingend en dansend verheugen op de strijd die ze die avond gaan leveren. Zegveld biecht op zichzelf wel in een van de gangs te zien zitten. Dat hoor je toch niet vaak, een mensenrechtenadvocaat die fantaseert in een bende plaats te nemen. Is het een verkapte uitnodiging aan presentator Margriet van der Linden om de confrontatie niet te schuwen? ‘Ik hou van strijd’, zegt ze.  

Lopende en afgesloten zaken
Liesbeth Zegsveld is het soort zomergast dat haar fragmenten heeft gekozen als biografische haakjes waaraan ze haar levensverhaal kan ophangen. Er zijn de juridische zaken waaraan ze heeft gewerkt. Een fragment van Lopende Zaken over de val van Srebrenica bijvoorbeeld, de zaak die haar carrière een vliegende start gaf. Volgens Zegveld is het verhaal nog steeds dat Dutchbat passief was. Zij bepleit echter dat Dutchbat, door niemand te redden, ook niet toen het gevaar geweken was, nalatig is geweest en zo actief heeft bijgedragen aan de massamoord.

Recensie Zomergasten 2024 met Garrie van Pinxteren

RECENSIE - Je zal maar een buitenlandse queer-vrouw zijn in China. Groot, blond, rebels en uiterst nieuwsgierig. En dat 40 jaar volhouden. Ik buig mijn hoofd in diep respect. Ik heb 4 kantjes vol getypt over deze Zomergasten-avond, omdat ik geen detail wilde missen. Ik zal proberen me te beperken tot de hoofdlijnen.

Janine opent de avond met een zin uit het laatste boek van Garrie van Pinxteren (Verplicht gelukkig) die haar is bijgebleven: [het land] waar vrijwel alle zuurstof uit is verdwenen. Hoe zorgt zij ervoor dat ze daar zelf niet stikt?

Garrie vertelt dat ze eigenlijk pas sinds de corona-periode snapt hoe het voor de Chinezen is, toen ze zelf te maken kreeg met verstikkende regels en verboden. Daarvoor was ze vooral toeschouwer. Omdat je als buitenlandse toch al niet binnen de norm valt, heb je meer vrijheid om buiten de gebaande paden te treden. Een thema dat als een rode draad door de avond loopt. Is ze niet bang dat de Chinese ambassade vanavond meekijkt? Dat zal waarschijnlijk wel zo zijn, maar Garrie is niet van plan daar rekening mee te houden. Dat doet ze in China wel; als ze iets gevoeligs wil bespreken legt ze haar telefoon weg, laat soms zelfs de kraan lopen en voert het gesprek fluisterend.

Vuur, verve en vasthoudendheid: Recensie Zomergasten met Sakir Khader

RECENSIE - Ik moet bekennen dat ik nog nooit van Sakir Khader had gehoord, terwijl hij al jaren werkzaam is als journalist, fotograaf en documentairemaker en die zich met name richt op verhalen van vluchtelingen; een onderwerp dat mij behoorlijk aan het hart gaat. Daarom heb ik me toch maar een beetje ingelezen op deze bijzondere man.

Al snel stuitte ik op de mini-docu “De ogen van Aleppo” over de Syrische jonge mannen die middenin de oorlog voor fotomateriaal zorgden, nadat het voor Westerse journalisten te gevaarlijk werd. Binnen 5 minuten zat ik met tranen in mijn ogen vanwege de afschuwelijke beelden en het verhaal van de jongens.

Nou, dat wordt nog wat vanavond, dacht ik toen. En ook; het lijkt me beter om vanavond maar gewoon te gaan kijken, voor ik hier een heel stuk neerpen over zijn Wikipedia-pagina.

De toon werd direct gezet met Sakirs opmerking dat hij niet weet of hij er over een paar jaar nog is, met het tempo waarmee zijn collega’s worden afgemaakt. Het thema van zijn werk is “De relatie tussen leven en dood”. Hij bevindt zich dan ook vaak in levensgevaarlijke situaties, maar neemt dat risico omdat hij belangrijke verhalen wil vertellen. Wel vindt hij het moeilijk om afscheid te nemen, vooral omdat hij de achterblijvers niet bezorgd wil maken. En natuurlijk wordt hij ook best moedeloos, biechtte hij op na het tonen van een fragment uit Terugkeer naar Homs, waarin een jonge rebel een graf delft voor zijn vriend terwijl de bommen en kogels om zijn oren vliegen. Als die totaal verdwaasd aangeeft dat hij niet meer kán, ziet Sakir zichzelf daar soms wel in terug.

Recensie Zomergasten met Eric van der Burg

COLUMN, RECENSIE - Vlak voordat Zomergasten begon, maakte Joe Biden per Tweet bekend dat hij zich terugtrok als presidentskandidaat. Volgens zomergast Eric van der Burg zou het niet veel uitmaken. De Republikeinen stonden immers met een landslide voor, dat konden de Democraten nooit meer inhalen. Alsof de komende drie maanden niet meer dan genoeg tijd biedt voor Trump om zijn eigen glazen in te gooien. En alsof de partij van Eric van der Burg niet zelf aan den lijve heeft ondervonden dat binnen twee weken kansen 180 graden kunnen keren. 

De uitzending was kortom nog maar twee minuten aan de gang of ik twijfelde al aan het politieke inzicht van Eric van der Burg. Terwijl hij in de politiek zit. Tot voor kort als staatsecretaris van Justitie en Veiligheid met als portefeuille Asiel en Migratie, om precies te zijn. Gelukkig zou het geen politieke uitzending worden, beloofde Peter van Ingen, de o.g. der Zomergastenpresentatoren, die voor één keer terug op zijn honk was omdat Adriaan van Dis aan zijn gezondheid moest denken.

Toen Peter van Ingen nog de vaste Zomergastenpresentator was, vond ik het nooit echt prettig om naar hem te kijken. Geregeld bekroop mij een gevoel van plaatsvervangende schaamte. Door zijn wat onhandige interviewstijl kreeg hij het soms zelfs voor elkaar om ruzie te krijgen. Met Ischa Meijer bijvoorbeeld, die de uitzending min of meer overnam. En met de Zuid-Afrikaanse cineast Ian Kerkhof, omdat Peter van Ingen een fragment porno noemde terwijl het volgens Ian Kerkhof grote kunst was. 

Foto: drosen7900 (cc)

Recensie | De hackers die Nederland veranderden

RECENSIE - Ergens in het voorjaar van 1993 ging ik voor het eerste met mijn eigen aansluiting het internet op. Bij een van mijn opdrachten had ik er al mee gewerkt. Maar ik zag daardoor dat het meer zou kunnen zijn dan alleen iets om te mailen. Het was het artikel van Francisco van Jole in de Volkskrant die me attendeerde op de mogelijkheid die stap voor mezelf te zetten. Veel is veranderd sindsdien. En juist daarom is het nieuwe boek van Maarten Reijnders over die periode nu meer dan welkom.

Het is trouwens helemaal geen saai geschiedenisboek geworden, integendeel. In een vlotte vertelling, zou bijna zeggen een page-turner, worden we aan de hand van persoonlijke verhalen van de latere sleutelfiguren door die tijd gesleurd. En vooral die persoonlijke achtergronden maakt het geheel bijna lezen als een avonturenroman waar je helemaal kunt opgaan in de helden en de schurken.
Vanaf het hacken om gratis te kunnen bellen, via het inbreken op de computer van het RIVM naar het oprichten van Hack-tic als “blaadje” en van daaruit door naar xs4all, met tussendoor een internationaal uitstapje. Allemaal losse personen en verhalen die allemaal steeds weer samenkomen en ertoe hebben geleid dat Nederland als een van de eerste landen in de wereld breed privé gebruik van internet kon uitrollen terwijl het hacken nog even doorging. Maar tegelijkertijd lees je ook over de worstelingen van de instanties met hackers en dat hele internet. Ik vond het fascinerend om te lezen dat de activistische houding van veel beeldbepalende hackers zoals Rop Gonggrijp er eigenlijk toe heeft bijgedragen dat de wetgever niet gelijk in een draconisch met wetten dichttimmeren van alles wat online kwam is doorgeschoten.

Recensie Zomergasten | Alida Dors en de draaglijke zwaarte van het bestaan

RECENSIE - Op 11 augustus van dit jaar, zo leerde de Volkskrant mij, bestond hiphop precies vijftig jaar. Op 3 juli van ditzelfde jaar, zo leerde Wikipedia mij, bestond Zomergasten precies 35 jaar. Hiphop is dus ongeveer precies 15 jaar ouder dan Zomergasten. Toch is de ‘invloedrijkste muziekstroming aller tijden’ (dixit Robert van Gijssel in eerder genoemde artikel van De Volkskrant) niet echt vaak aan bod gekomen in het invloedrijkste tv-programma van de Nederlandse zomer (dixit Max Molovich in deze zin). Ik heb aardig wat afleveringen gezien zo door de jaren heen, maar geen enkel fragment waarin hiphop een belangrijke rol speelde komt bij me op. (Wat natuurlijk ook iets over mijn geheugen zou kunnen zeggen, maar dat terzijde. Ik laat me graag bijpraten in de reactieruimte.)

Wat ik wil zeggen: goed dat Alida Dors te gast was in de laatste aflevering van Zomergasten om dit onrecht even recht te zetten. Dat deed ze niet alleen door fragmenten te laten zien waarin hiphop centraal stond, maar ook door over de cultuur te spreken die haar kijk op leven, werk en leiderschap heeft gevormd. Waardoor ze bijvoorbeeld nu als artistiek leider van Theater Rotterdam niet alleen op talent en ervaring vaart, maar vooral op de vraag wat iemand aan het geheel kan toevoegen. En dat je moet vieren wat er is, niet wat er niet is.

Foto: Waarin Kamagurka live binnen de minuut een cartoon probeert te maken.

Recensie Zomergasten | Kamagurka en de grenzen van de ernst

RECENSIE - ‘Concentratie trekt de aandacht’, zei Kamagurka (Luc Zeebroek voor de gemeente Oostende) in de vijfde aflevering van Zomergasten 2023. Hij analyseerde waarom het toch zo fijn was naar vier tekenaars te kijken die in het Franse tv-programma Du tac au tac omstebeurt een tekening maken en zo gezamenlijk een strip fabriceren. Niet lang daarna, we hadden net een scène uit Breaking Bad gezien waarin de vrouw van de hoofdpersoon diens leugen doorprikt, vroeg presentator Theo Maassen aan Kamagurka om een tekening te maken over een mannetje dat liegt. Kamagurka pakte zijn tekenpen erbij, tekende een grijnzend mannetje en begon na te denken. Even dacht ik dat het hem niet zou lukken. Dat de druk te groot was. Dat zijn innerlijke criticus zijn creatieve ik voor één keer in de weg zat. Dat hij de twijfel voor het eerst in zijn leven niet voor kon zijn en blokkeerde. Dat hij de rest van de avond zou nadenken over een grap die niet kwam.

De halve minuut denktijd die Kamagurka zichzelf toestond, waarin we in real time mochten toezien hoe de radertjes aan het draaien waren (en ik de angst had dat de boel vastliep) was de spannendste halve minuut van de hele avond. Waarmee ik de avond niet wens te diskwalificeren: ik heb bij tijd en wijle genoten. Van de anekdotes die Kamagurka vertelde, van zijn pogingen om zichzelf uit te leggen en van de fragmenten die hij had uitgekozen. Maar ik wil Kamagurka en Theo Maassen toch ook weer niet helemaal vrijuit laten gaan. Want soms kabbelde het gesprek wel erg rustig voort en was het anarchisme wel heel ver weg.

Foto: Schermafbeelding uitzending VPRO Zomergasten met Bibi Dumon Tak 13 augustus 2023

Recensie Zomergasten: Bibi Dumon Tak is inmiddels ergens

RECENSIE - een gastbijdrage van (literair) journalist, redacteur en programmamaker Liliane Waanders (*-*)

Ze deed wat ze zich had voorgenomen: Bibi Dumon Tak gaf tijdens Zomergasten een stem aan de stemlozen, zoals ze dat ook in haar werk doet. Er kwamen kwetsbaren voorbij: koeien – daar schreef Bibi Dumon Tak drie boeken over, en toch is het niet haar lievelingsdier: ‘ik heb elke dag een ander lievelingsdier’ (Vedette, 2021); een baby’tje dat geen onbeschreven blad is, omdat het behalve het DNA van haar vader ook zijn strafblad erft (Justiça, 2004); een jeugdige delinquent die in een isoleercel belandt, omdat hij overstuur raakt als hij hoort waarvan hij beschuldigd wordt (geportretteerd in haar boek Rotjongens, 2007); elfjarigen die klassikaal in tranen uitbarsten als een van hen durft te vertellen dat hij stelselmatig gepest wordt (Klassen, 2020); kittens en katten in Istanbul en degenen voor wie het zorgen voor straatkatten een parallel leven is (Kedi, 2016); prooi waarop gejaagd wordt door mensen die de taal naar hun hand zetten om hun hobby te legitimeren (interviews met Olga Tokarczuk en Pauline de Bok), en uiteindelijk – Theo Maassen heeft dan al twee keer gehint op een verhaal dat gaat komen – blijkt ook Bibi Dumon Tak een roepende in de woestijn te zijn als het om haar overleden zus gaat en de neefjes die ze van haar ex-zwager nooit meer mag zien (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri (2017) en Deux (2019).

Foto: Cameraman Hoyte van Hoytema vertelt in Zomergasten wat film is.

Recensie Zomergasten: op zoek naar de ziel van Hoyte van Hoytema

RECENSIE - ‘Je moet filmen zoals een kat op een tafel springt: met precies genoeg moeite’, zei Robby Müller ooit, cameraman van onder andere Paris Texas, Breaking the Waves en Dead Man. Müller was een soort mentor van Hoyte van Hoytema, de tweede Zomergast van presentator Theo Maassen. Dat deze uitspraak Hoyte uit het hart is gegrepen, zou je niet zeggen als je denkt aan de spierballencinema van Interstellar, Spectre en Tenet, films waarbij Hoytema achter de camera zat. Maar toch, als je ‘m drie uur lang hoort praten over zijn vak, kun je niet anders dan hem op z’n woord geloven. Kennelijk kun je een krachttoer als Tenet, die zich voor een groot (en vrij onnavolgbaar) deel achterstevoren afspeelt, voor een groot deel op gevoel filmen, zonder storyboard.

Al sinds zijn veertiende, gegrepen door de magnetische sfeer van bijvoorbeeld Miami Vice (waaruit we een scène zien als eerste fragment) wist Hoyte dat hij iets met film wilde doen. Tot tweemaal toe werd hij afgewezen door de Nederlandse filmacademie (op welke gronden komen we helaas niet te weten). De filmacademie in Polen (dezelfde waar Roman Polanski en Kristov Kieslowski op hadden gezeten), wilde hem wel hebben. Daar maakte hij kennis met Tarkovski (diens Zerkalo was een belangrijke inspiratiebron voor Interstellar – iets waaraan wat mij betreft ook wel wat meer woorden vuil gemaakt hadden mogen worden) en werd zijn liefde voor techniek en geknutsel verder aangewakkerd. Hij heeft de school niet afgemaakt. Zonder diploma maar overtuigd van zijn eigen kunnen ging hij terug naar Nederland, in de verwachting met luid gejuich ontvangen te worden. Maar dat bleek niet zo te zijn: niemand zat te wachten op de net niet aan de Poolse filmacademie afgestudeerde cameraman Hoyte van Hoytema. Hij schreef talloze brieven, maar kreeg zelden reactie.

Foto: Alleen in het heelal met Theo Maassen en Thomas Hertog.

Recensie Zomergasten: het kosmisch humanisme van Thomas Hertog

RECENSIE - ‘We zijn alleen in het universum’, zei kosmoloog en theoretisch natuurkundige Thomas Hertog ergens halverwege deze eerste aflevering van Zomergasten 2023. Precies op dat moment besloot de regie om hem en interviewer Theo Maassen van de grootste mogelijke afstand te laten zien. Daar zaten ze, alleen in de immense ruimte die het nieuwe decor vormt van Zomergasten. Het dak van de camper omgeven door water is ingeruild voor een gigantische loods met projecties die je het gevoel geven dat ze in een gigantische zeecontainer zitten. 

Was deze perfecte timing toeval of wist de regie dat Thomas Hertog dit ging zeggen? Of hadden we én te maken met toeval én met een scherpe geest achter de knoppen die op het juiste moment de juiste beslissing nam? Het laatste natuurlijk. De natuurkundige wetten werden hier zodanig gekneed dat vorm en inhoud naadloos samen smolten alsof het nooit anders had kunnen zijn.

Een paradoxaal avondje
Nadat het heelal even in volstrekte harmonie was, ging alles gewoon weer verder in chaos, op hetzelfde duizelingwekkende tempo. Alhoewel, misschien was dat wel schijn, want ook in de opbouw zat het eigenlijk wel goed met de timing. Het begon wat taai, maar Hertogs ingewikkelde verhaal, dat zichzelf voortdurend in de eigen staart beet, werd helder uit de doeken gedaan. En bleef tegelijkertijd onbegrijpelijk. Althans, voor mij. En voor Theo Maassen volgens mij ook.

Foto: CC BY-SA 4.0 Stephan Okhuijsen 2022 copyright ok. Gecheckt 19-12-2022

Recensie | De theorie van warmte van Hans Custers

RECENSIE - Opwarming van de aarde is al jaren een “hot item” in het nieuws en hier op Sargasso. Stevige dialogen over hoe het precies zit en hoe erg het nou is overal.
Maar aan alle huidige inzichten over het klimaat en de opwarming ging nogal wat vooraf.
In zijn boek “De theorie van warmte” neemt Hans Custers ons mee op een toegankelijke reis door het verleden van de klimaatwetenschap, vanaf de vroege 19e eeuw.

En hoewel al heel vroeg er inzichten ontstaan over het zogeheten broeikaseffect, zijn er ontiegelijk veel stapjes nodig voor we ergens na de Tweede Wereldoorlog echt serieus kijken naar de koppeling van de activiteiten van de mensen (met name CO2 productie) en de lopende en komende opwarming van de aarde.

En omdat klimaatwetenschap zelf een redelijk jonge discipline is, voert Hans ons via onder andere natuurkunde, scheikunde, geologie, meteorologie en paleontologie naar de wetenschap van dit moment.
Heel soms verliest hij mij als lezer daarin als hij iets te diep ingaat op heel specifieke nieuwe wetenschappelijke inzichten in een bepaalde periode. Maar de grote lijnen blijven wel goed volgbaar.
Het is ook leuk dat hij af en toe de wat meer persoonlijke kant van de interactie tussen de wetenschappers, en sommige inspirerende “amateurs”, wat ruimte geeft.

Volgende