Eigenlijk kan ik de recensie van het boek “The Origin of Wealth” van Eric Beinhocker het best als volgt samenvatten: Ieder boek dat in staat blijkt op overtuigende wijze duidelijk te maken dat zowel de hedendaagse meest gebruikte economische theorieën niet kloppen alsmede dat én politiek links én politiek rechts onhoudbare aannames hebben in hun filosofie, is het waard om gelezen te worden.
En dan krijg je terloops ook nog een volledige les geschiedenis over het ontstaan van de economische “wetenschap” (wat in zijn ogen nog geen wetenschap mag heten) en alles wat dat voortbracht.
Het is alleen jammer dat het de auteur niet gegeven is om een nieuwe theorie neer te zetten.
Voor de rest is het heel lastig om zo’n breed uitwaaierend werk goed samen te vatten. De schrijfstijl is vlot, de theoretische aspecten worden duidelijk uitgelegd en er zitten lekker veel sprekende voorbeelden en cases in. En af en toe is het gewoon humoristisch. Tenminste, als je je niet dogmatisch vastklampt aan verouderde economische principes.
Zo is het ronduit vermakelijk om te lezen dat op zeker moment in de tijd een economische wetmatigheid beschreven wordt gelijk aan de hoofdwet van de thermodynamica. Zag er schitterend uit en iedereen omarmde het. Alleen jammer dat de wat later verschenen tweede wet van de thermodynamica niet op gelijke wijze werd omgezet in een economische wet. En daarmee is eigenlijk de hele wetmatigheid in ieder geval wetenschappelijk gezien waardeloos geworden en praktisch gezien beperkt bruikbaar.
Op gelijke wijze worden zaken als de wet van vraag en aanbod en de wet van 1 prijs met de grond gelijk gemaakt. Net zoals alle aannames over omnipotente rationele consumenten die alle kennis van alle prijzen altijd tot hun beschikking hebben om zodoende altijd de optimale prijskeuze te kunnen maken.
Bijpassende quote op dit laatste punt:
“The rise of behavioral economics has left the field in a strange state of cognitive dissonance: many economists admit the validity of criticisms against perfect rationality but they plug away using the Traditional assumptions because they lack an alternative that they can use in a formally stated model.”
Juist nu we recent weer in een crisis terecht kwamen die de meerderheid van de economen niet zagen aankomen, is het belangrijk om te constateren dat we eigenlijk nog te weinig weten en dat het dus ook gevaarlijk is om te sturen op zaken die we niet begrijpen.
Ook hier wat leuke quote’s bij:
“When it came to world financial markets, Reed had decided that professional economists were off with the fairies…. Reed thought that a whole new approach to ecnomics might be necessary.” (quote uit boek over een crisis in 1984
“We really do not know how [the economy] works… The old models just are not working.” Alan Greenspan.
Wat Beinhocker dan vervolgens als alternatieve theorie neerzet overtuigd nog niet. Maar hij is ook de eerste om dat te erkennen. De ontwikkelingen mbt het ontwikkelen van deze nieuwe theorieën zijn nog te vers. Maar in zijn ogen zal het een combinatie zijn van evolutieleer, chaostheorie en complexiteitsleer.
Bedrijven zijn dan in zijn ogen eigenlijk niet veel meer dan dragers van genen (in de vorm van een business plan) en is er een permanente “survival of the fittest business plan” gaande waarin elementen van andere business plannen steeds weer tot nieuwe plannen gevormd worden. Op zich een interessante visie.
Twee zaken wil ik nog uit zijn boek lichten.
Allereerst doet hij een goede poging duidelijk te maken dat zowel links als rechts een uitdaging hebben als het gaat om het ontstaan in verschillen in rijkdom in de maatschappij. Enerzijds maakt hij duidelijk dat een verschil in rijkdom per individu onvermijdelijk is en dat rijkdom rijker worden versterkt, wat je ook probeert. Anderzijds maakt hij duidelijk dat rijk worden maar voor een beperkt deel een “keuze” is. Omstandigheden, geluk en afkomst spelen een veel grotere rol. Er bestaat dus niet zoiets als gelijke kansen. Zijn label hiervoor is “Horizontal inequality”.
Ten tweede legt hij veel nadruk op het element vertrouwen. Vertrouwen in elkaar (bv collega’s) maar ook vertrouwen in instituten zijn van doorslaggevend belang voor een gezonde economie.
“Social Technology: The rule of law, the existence of property rights, a well-organized banking system, economic transparency, a lack of corruption and other social an institutional factors played a far greater role in determining national economic success than with any other category of factors.”
Kortom, iedereen heeft het bij het verkeerde eind en Links en Rechts zitten er beide te simplistisch in. Uiteindelijk geeft hij Adam Smith gelijk. Maar dan moet je niet alleen “The Wealth of Nations” lezen, maar ook “The Theor of Moral Sentiments”.
Reacties (34)
Als economie geen wetenschap is omdat menselijk gedrag niet altijd te voorspellen/verklaren is – daar komen de argumenten namelijk altijd op neer – , dan resteren alleen de exacte wetenschappen als wetenschap.
@1 Hear, hear :)
@Bjorn: Nee, dat was niet de hoofdreden om het geen wetenschap te noemen. Belangrijkste is dat in de stellingen/theorieën heel veel ongefundeerde aannames staan, heel veel zaken niet onderbouwd zijn, heel veel zaken inmiddels al gefalcificeerd zijn zonder dat de stelling/theorie vervalt en dat sommige stellingen/theorieën in tegenspraak met elkaar zijn.
Economics is applied marketing, marketing is applied sociology, sociology is applied biology, biology is applied chemisty, chemistry is applied physics, physics is applied math.
/Sorry JSK
@2 En de exacte wetenschap snapt er ook niets van dus er resteert helemaal niets. Maarja, dat kunnen we niet verkroppen dus blijven we dag in dag uit een nieuwe waarheid/wetenschap verkondigen totdat na verloop van tijd ook die waarheid/wetenschap onjuist blijkt te zijn.
Maar ach, de mensheid moet wel bezig blijven.
@KJ: Dan kom ik toch weer even op voor de economen. De eerste stap is misschien relevant voor 5% van hun aandachtsgebied. Er zijn heel veel aspecten (zoals transformatie van chaos naar producten (via mensen en middelen etc)) waar een wetenschappelijke benadering zinvol is (maar nog niet voldoende goed gebeurd).
@KJ: Oh je kent xbcd? Weet je misschien wat YouTube is? Skype? KLinkt alsof je er goed op de hoogte bent. :P
@3: Ik herhaal Bjorn even: dan blijven alleen de natuurwetenschappen over. En daarvan vallen veel af, waaronder de (evolutie)biologie en de klimaatwetenschap (!).
Maar ik snap wel wat je bedoelt.. economie gaat minder over waarheidsvinding en meer over (de illusie van) beheersbaarheid van (maatschappelijke) processen. Maar wederom, er zijn wel meer wetenschappelijke disciplines die daarover gaan. In principe de gehele sociale wetenschap.
Ja, hallo, voordat nu de hele discussie gaat over hoe wetenschappelijk de leer van de economie al dan niet is (en of andere wetenschappen niet hetzelfde probleem hebben), liever een discussie over de waarde van de huidige (verouderde en gefalcificeerde) economische theorieën en het feit dat vele regeringen en bedrijven daar wel hun sturing op baseren.
Hangt er een beetje van af welke economische ideeën jij als verouderd of gefalcificeerd beschouwt.
@9 Ik wil het liever hebben over vrouwen & bier maar vooruit.
Het maakt vrij weinig uit of regeringen en bedrijven hun sturing baseren op verkeerde, gefalsificeerde theorieën. Alleen al het feit dat de auteur dit constateert en dat bedrijven en landen desondanks enorme welvaartsgroei laten zien is een teken aan de wand.
Toegevoegde waarde is het sleutelbegrip mijns inziens in deze discussie, kapitalisme is simpelweg iets kopen en het voor meer verkopen. Landen en bedrijven die daar op sturen doen het goed, ongeacht windowdressing over fancy achterliggende economische theorien.
Misschien wat kort door de bocht maar niet minder waar dunkt me.
Ik noem er twee. Een andere is het onderscheid tussen macro en micro-economie.
@10: Nou, uit het artikel ten eerste die van de homo economicus. Het verbaast mij ook al een decennium of wat dat iedereen de draak steekt met die aanname maar ondertussen net doet alsof je je erop baseren toch kan.
Ik ga het boek kopen (dank voor de tip @ Steeph), want het gaat tot in de ziel van de organisatie van onze maatschappij en de aannames die aan politiek en beleid ten grondslag liggen. Wat mij altijd opvalt is hoe ontzettend slecht voorspellend de economische wetenschap is, maar dat veel economen wel doen alsof ze de wijsheid in pacht hebben. Juist sociologisch-antropologisch begrip over zaken als empathie, samenwerking, machtsdrang, openstaan voor rationaliteit (of het gebrek daaraan) blijkt momenteel veel inzicht op te leveren waarmee in ieder geval in hindsight economische ontwikkelingen kunnen worden geduid. Zouden we aan een vooravond staan van een broodnodige “paradigma-shift”? Ik ben benieuwd naar het boek!
@13: Wie heeft het dan over de homo economicus? Omdat deze discussie sowieso in cliche’s wordt gevoerd weet ik niet precies wat de aanklacht nu inhoudt.
@Steeph:
Op gelijke wijze worden zaken als de wet van vraag en aanbod en de wet van 1 prijs met de grond gelijk gemaakt. Net zoals alle aannames over omnipotente rationele consumenten die alle kennis van alle prijzen altijd tot hun beschikking hebben om zodoende altijd de optimale prijskeuze te kunnen maken.
Tsja, je zou een punt hebben als deze aannames echt gemaakt zouden worden in hedendaags economisch onderzoek.
@JSK: Is hedendaags economisch onderzoek representatief voor alles wat er op economisch vlak aan sturing wordt gedaan? Het boek betoogd zelf ook dat er heel veel nieuwe inzichten zijn.
Maar het punt is nu juist dat de nieuwe inzichten nog niet toch een gevestigd nieuw paradigma leidt en dat de meerderheid doorgaat alsof de oude waarheden nog gelden.
Welke meerderheid? Politici en beleidsmakers? Allicht, maar je moet ook beseffen dat veel wat politici zeggen ook wordt gedreven door wat electoraal interessant is ipv economisch handig. Ik twijfel er niet aan dat Mark Rutte bekend is met de risico’s omtrent de hoge Nederlandse hypotheekschuld. Dat hij handen af de HRA wil komt natuurlijk voort uit politiek opportunisme.
@JSK: Het gaat niet alleen om de risico’s of om de nuances. Het gaat om een fundamenteel verkeerd begrip van wat een economie is en hoe je die wel (of juist niet) moet sturen/bewaken/etc…
Als je vanaf de middelbare school een bepaald refrein te horen krijgt over hoe de economie zou werken, krijg je dat je leven lang moeilijk uit je hoofd.
Een suggestie: het inherent individualistische dat de basis vormt voor economische logica.
Dat een groot deel van de uiteindelijke consumenten niet kiest voor een ‘optimale prijskeuze’ maar gaat voor het hipste merk maakt het verhaal erg complex. Dan beland je inderdaad bij sociologie, of zelfs bij iets vergelijkbaar met religie.
Vang dat maar eens in een paar overzichtelijke parameters…
@18: Wat is dan dat “fundamenteel verkeerde begrip”??? Dat consumenten niet reageren op prijsverschillen? Dat in de absentie van handelsbarrières dezelfde goederen ongeveer dezelfde prijs hebben?
@Hal: Hmmm. Volgens mij vormt het individualisme ook de basis voor de westerse conceptie van mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat, de seksuele revolutie van de jaren ’60, de feministische golven, de scheiding tussen kerk en staat, de afschaffing van de slavernij, etc. Het individualisme vormt de basis van de moderne westerse wereld. Nogal wiedes dat de economische wetenschap van het individu uitgaat, aangezien ons economisch stelsel gebaseerd is op individuele consumenten, huishoudens, werknemers en firma’s. Overigens is het methodologisch individualisme ook de dominante stroming in de moderne westerse sociologie.
Ik denk dat de Chinezen of de Indiërs een collectivistische economische wetenschap zullen ontwikkelen. Maar of je daar nou zo blij mee moet zijn…. Economie is natuurlijk een maatschappijwetenschap. Dus het lijkt mij logisch dat het een afspiegeling is van de specifieke maatschappij waarin het is ontwikkeld.
@JSK, zeker nooit Frans de Waal gelezen? Hoezo vormt individualisme de basis voor de moderne westerse wereld. Ik durf te wedden dat de Europese samenlevingen net zoveel collectivistische of groepsgewijze oorsprong hebben als individualistische oorsprong. Jij betaalt toch ook belasting voor het onderwijs van je kind?
@JSK
Ik bedoel (misschien wat gechargeerd) dat veel economische wetenschap uitgaat van het feit dat de optelsom van een heleboel individuen of individuele keuzes/verlangens het geheel vormt. In de lijn van Philip Ball’s Critical Mass, zeg maar.
Dus ik bedoel het niet als in tegenstelling tot collectivistisch in Chinese zin, maar economie veeleer als dynamisch proces. (Voordat we weer min of meer per ongeluk in een fittie verwikkeld raken ;).)
Van de achterflap van Ball:
Philip Ball shows how much we can understand of human behaviour when we cease to try to predict and analyse the actions of individuals and look to the impact of hundreds, thousands or millions of individual human decisions.
Crisis? What crisis?
You ain’t seen nothing yet.
Dat is heel goed mogelijk. Mede omdat er mensen aan knopjes draaien zonder dat ze goed begrijpen wat het uiteindelijk effect is. En er zijn heeeeeel veel knopjes in dit geval.
‘Juist nu we recent weer in een crisis terecht kwamen die de meerderheid van de economen niet zagen aankomen, is het belangrijk om te constateren dat we eigenlijk nog te weinig weten en dat het dus ook gevaarlijk is om te sturen op zaken die we niet begrijpen’.
Zo Steeph gaat nog eens een echte volger van Hayek worden: The Pretence of Knowledge.
Tja.
Weer zo’n theorietje van ‘Ik begrijp het niet dus is het niet waar’. Doet het altijd leuk aan de koffietafel, in het kraakpand of bij het eerste biertje om 11 uur.
Er zijn trouwens meer mensen die de economie niet begrijpen, maar die dan niet meteen tot de conclusie komen dat het allemaal onzin is. Die worden dan ook bijvoorbeeld prof in Harvard, i.t.t. deze meneer Beinhouwer. Die ziet zijn intellectuele prestatie op de zeurgasso terug!
http://www.nytimes.com/2011/05/08/business/economy/08view.html
Of is dit weer teveel detail voor onze kijkbuiskinders?
@richard: Ik begrijp je punt niet. Kennelijk heb je het boek gelezen, anders zou je er niet zo’n duidelijk oordeel over kunnen geven.
Maar aan de andere kant geef je blijk van een grote mate van afstand tot de inhoud en de auteur (http://en.wikipedia.org/wiki/Eric_Beinhocker )
Dus leg uit wat je wilt duidelijk maken. Of is het alleen maar bedoelt om de lezers alhier en mij een beetje op de stang te jagen?
Overigens wordt Mankiw ook in het boek geciteerd.
> Kennelijk heb je het boek gelezen
Oeps.
> Of is het alleen maar bedoelt om de lezers alhier en mij een beetje op de stang te jagen?
Yep. Lukt prima, toch?
;-)
@steeph
Richard (een andere, je goede naam ligt zo maar te grabbel op de internets) denkt vooral dat ie alles van economie weet omdat ie wat reagonomics tegeltjes kan oplepelen. zo een gelooft dat, als er maar concurrentie is, de markt vanzelf fantastische resultaten oplevert. En iedereen die wat anders poneert is dom. Vandaar dat dit boekje ook vol met onzin staat, want het gaat namelijk in tegen de waarheid dat markten automatisch “goed” zijn.
Richard,
Ik denk dat je gelijk hebt. Waar kan ik doneren?
@Tjerk: Hayek wordt ook aangehaald in het boek :-)
http://bit.ly/kwXBOL
Het boek bevat 45 pagina’s met noten en bijna 20 pagina’s met bibliografie. Lijkt bijna een echt wetenschappelijk werk.
* gniffelt om eigen grap *