9 Februari jl. heeft het Kabinet in een brief aan de TK gereageerd op het rapport van de commissie-Davids, betreffende de besluitvorming rond de politieke steun die Nederland heeft verleend aan de Amerikaans/Britse inval in dat land in 2003. Hachje gered, zo laat het zich aanzien, maar het Kabinet heeft zich ook enigszins klemgezet en zich beleidsruimte ontnomen.
De commissie heeft geconstateerd dat er sprake was van een ontoereikende volkenrechtelijk mandaat voor deze inval, hetgeen het Kabinet in genoemde brief (het duurde wel even) bevestigt: “(…) aanvaardt het kabinet dat voor een dergelijk optreden een adequater volkenrechtelijk mandaat nodig zou zijn geweest“.
In deze brief wordt ook een opmerking gemaakt voor situaties “waarin geen overeenstemming kan worden bereikt over een resolutie in de Veiligheidsraad, maar waarbij in de internationale gemeenschap een breed gedragen gevoelen bestaat dat militair optreden legitiem is.” Daarover wordt het volgende geschreven: “De manier waarop dit kabinet in de toekomst met dit soort situaties wil omgaan, is vastgelegd in de brief van 22 juni 2007. Zoals daarin staat, kunnen zich situaties voordoen waarin geen overeenstemming kan worden bereikt over een resolutie in de Veiligheidsraad, maar waarbij in de internationale gemeenschap een breed gedragen gevoelen bestaat dat militair optreden legitiem is. In de brief wordt beschreven dat deze situaties zich kunnen voordoen in geval van een (dreigende) humanitaire ramp, met inbegrip van genocide, ingeval van evacuatie van eigen onderdanen, en op verzoek van het desbetreffende land. Zoals bekend is zelfverdediging ook een volkenrechtelijk gelegitimeerde grondslag.”
De vraag is: ‘gaat dit werken’; voldoet een dergelijke aanpak? Ik betwijfel dat.
Aan deze benadering van het Kabinet ligt klaarblijkelijk de veronderstelling ten grondslag dat over het algemeen een zekere internationale overeenstemming bestaat over het Volkenrecht en de toepassing daarvan. Echter onze internationale (rechts-)orde is in toenemend mate onderhevig aan erosie en verliest steeds meer draagvlak. Iran daagt – met de voortzetting van haar verrijkingsactiviteiten (naar eigen zeggen voor vreedzame doeleinden) – voortdurend de internationale gemeenschap uit en voelt zich daarbij gesterkt door verschillende landen. Uit de discussies over nieuwe sancties tegen Iran blijkt dat bijvoorbeeld China en Brazilië die sancties niet zo nodig achten. Niet de eerste-de-besten. China kan in de Veiligheidsraad eenvoudig een veto uitspreken. Dat is lastig en kan tot een ‘bekende’ patstelling leiden.
Er zijn namelijk nogal wat overeenkomsten met de situatie in 2003 rond de vermeende nucleaire wapens waar Saddam Hoessein over zou beschikken, en de discussies en het overleg dat daar uit voortvloeide, onder andere in de Veiligheidsraad van de VN. Punt is dat Saddam Hoessein niet over dergelijke wapens bleek te beschikken, zoals toen ook door andere staten werd beweerd. Maar geldt dat nu ook voor Iran?
Stel, en dat is in het geheel niet denkbeeldig, dat de VN geen nieuwe sancties autoriseert waar President Obama nu voor oproept, en de Verenigde Staten een ‘coalition of the willing’ formeert en ook Nederland vraagt deze te ondersteunen. Sancties blijken overigens vaak niet de gewenste uitwerking te hebben. In het geval van Iran is bovendien een extra complicatie dat sancties een averechts effect kunnen hebben op de bevolking, die zich nu juist keert tegen het regime van dat land.
Vervelend is dat dit soort ‘processen’ een eigen dynamiek bezitten, falende sancties en een provocerend Iran kunnen snel resulteren in dreiging met een militaire aanval op de nucleaire installaties van Iran. Het toch al snel tanende prestige van de VS en Obama staan in toenemende mate op het spel. ‘Wild card’ Israël doet graag een duit in het zakje.
De vraag is nu, of Nederland bereid zou moeten zijn om zich aan te sluiten bij een (nieuwste) ‘coalition of the willing’, die dreigt met militaire actie tegen Iran, terwijl de wereldgemeenschap hierover ernstig verdeeld is. Nu niet Frankrijk en Duitsland die daar anders over denken, maar China, Brazilië, en misschien Rusland.
Volgens de nu gepresenteerde ‘visie’ van het Kabinet is dat uitgesloten: er is geen breed gedragen resolutie in de Veiligheidsraad, en ook de andere criteria zijn niet van toepassing: die een militaire aanval nog zouden kunnen ‘mandateren’: er is geen sprake van een (dreigende) humanitaire ramp (althans zoals hier bedoeld), ook niet van genocide, noch van evacuatie van eigen onderdanen of van zelfverdediging. (Mogelijk dat getracht wordt dit begrip wat op te rekken).
Generaals worden er wel eens van beschuldigd zich vaak voor te bereiden op de laatst gevoerde oorlog; en dat met alle gevolgen van dien. De vraag is of dat in dit geval ook voor het Kabinet geldt: het gewraakte Nederlandse Irak-besluit en de commissie-Davids hadden er misschien mee kunnen worden voorkomen, maar is nu zekergesteld dat voor wat betreft Iran – mocht het zover komen – Nederland nog een constructieve rol kan spelen? Regeren is nog steeds geen vooruitzien, maar vooral terugkijken.
Reacties (7)
De aanname van het kabinet en van de schrijver van deze post is dat opvattingen over internationaal recht een directe relatie hebben met de toepassing van dat recht. Dat lijkt me een illusie. Zie ook de opvatting van Van Walsum, die velen hebben en weinigen hardop durven uitspreken.
Hmmmm…dit is actueel en relevant…en geeft m.i. Iran de legitieme grondslag om heel ‘den Haag’ maar van de kaart te vegen?
“In de brief wordt beschreven dat deze situaties zich kunnen voordoen in geval van een (dreigende) humanitaire ramp, met inbegrip van genocide, ingeval van evacuatie van eigen onderdanen, en op verzoek van het desbetreffende land. Zoals bekend is zelfverdediging ook een volkenrechtelijk gelegitimeerde grondslag.”
Waaraan dit dus vooraf gaat:
“voor situaties “waarin geen overeenstemming kan worden bereikt over een resolutie in de Veiligheidsraad, maar waarbij in de internationale gemeenschap een breed gedragen gevoelen bestaat dat militair optreden legitiem is.”
China, Rusland, Brazilië – en nog veel meer Latijns Amerikaanse landen – en India zijn tegen een militair ingrijpen jegens Iran. Gezamenlijk hebben deze landen meer dan de helft van de wereldbevolking? Dus in democratische zin vertegenwoordigen ze de ‘internationale gemeenschap’??
Of is volgens de Nederlandse regering – lees: het CDA – de mening van Amerika en Israël synoniem aan die van de ‘internationale gemeenschap’? Als Amerika en Israël roepen om een oorlog tegen Iran…dan doen we mee…want dat is wat de ‘internationale gemeenschap’ dan wenst? En waarover dus geen consensus in de VN Veiligheidsraad kan worden verkregen? Dus wij kunnen straks meedoen aan de oorlog tegen Iran…op basis van dit abjecte schrijfsel? Tamelijk absurd!?
Omgekeerd, als we de logica van het kabinet Balkenende hier als leidraad nemen, dan mag Iran morgen Israël aanvallen…en ons eigen den Haag mag dan idem worden aangevallen. Want?
De criteria zijn immers helder opgesteld: “een (dreigende) humanitaire ramp, met inbegrip van genocide, ingeval van evacuatie van eigen onderdanen (…) Zoals bekend is zelfverdediging ook een volkenrechtelijk gelegitimeerde grondslag.”
We weten allemaal wat voor weerzinwekkende oorlogsmisdaden de Amerikanen en de NAVO in Irak en Afghanistan hebben gepleegd, dus een dreiging van een aanval op Iran, dat lijkt me voldoende bewijs dat men daar ook op grote schaal burgerdoelen wil gaan aanvallen?
Na de illegale invasie van Irak is er een enorme humanitaire ramp ontstaan met meer dan 5 miljoen ontheemden. Dus dat gaat in Iran dan ook wel geschieden?
Zelfverdediging is ook een legitieme grondslag? Noemen de Amerikanen dat niet zoiets als een pre-emptive strike? Balkenende moet hebben geweten dat hij dat niet als zodanig kon opschrijven, dus koos die achterbakse grefo voor de misleidende term ‘zelfverdediging’?
Welnu als het criterium ‘zelfverdediging’ opgeld doet voor ons, dan mag Iran dat voor mij omgekeerd evenredig ook gerust toepassen. Gelijke monnikken gelijke kappen dus. Ja ik ben geen huichelende CDA’er noch een PvdA draaikont; echt niet!
Kortom: het CDA volgt dus nog steeds de ‘Atlantische-reflex’, dwz. de gewetenloze oorlogsagenda van de Amerikaans-Joodse neocon fascisten.
Ik maak daarom nu even gebruik van mijn recht op meningsuiting: laat Ahmahdinejad ons in godsnaam verlossen van alles wat naar CDA riekt! En graag ook even afrekenen met het Nederlandse filiaal van het AEI, beter bekend als Clingendael. En als er nog tijd en ruimte over is? Dan mag wat mij betreft de heer Ahmadinejad ook het hele CIDI kantoor even compleet laten ‘cleansweepen’!
Volgens het CDA mag het allemaal, het staat immers in een brief, dus wat zal het hier dan vredig gaan worden. Iran gaat ons eerdaags verlossen van het juk van het CDA – over Wilders heb ik dan nog niets gezegd -, want volkenrechtelijk mag het.
Het roept vreselijk veel vragen op.
Niets wat zoveel verdeeldheid oproept en het vertrouwen in de overheid schaadt.
Wat ik gewoon niet kan begrijpen is dat in ons kabinet mensen blijkbaar niet inzien hoe belangrijk de rol van Nederland is juist omdat het Internationaal Strafhof in Den Haag zetelt.
Hoezeer we ons aanzien in de wereld verliezen door geen politieke consequenties te verbinden aan het deelnemen aan een een oorlog zonder adequate volkenrechtelijk gelegitimeerde grondslag.
Zoals met banken, is vrede gebouwd op vetrouwen in de instituties.
De Veiligheidsraad van de VN is voor zover ik weet juist zo’n cruciale organisatie voor de internationale gemeenschap om dat vertrouwen te bestendigen en te laten zien dat vertrouwen verdienen.
Hoe gaan we onze beschadigde internationale reputatie alsmede het internationale vertrouwen in de veiligheidsraad herstellen?
Is dit niet bij uitstek een cruciaal moment in de Nederlandse geschiedenis?
Zou de EU trouwens niet juist op dit gebied eensluidend moeten zijn en ons hebben moeten behoeden van dit soort gevallen?
Waarom al die geharmoniseerde wetten maken voor alle lidstaten van de EU als elk van die landen blijkbaar wel zelfstandig en op eigen houtje mag beslissen waar ze hun krijgsmacht inzetten?
Kan oprecht gesproken worden van defensie in dit geval?
Zijn we anders niet bij voortduring mede aansprakelijk voor alle gevolgen voortvloeiend uit deze beslissingen?
Ik herinner me uit 2002 dat Nederland zich hoogst serieus afvroeg of we militaire of alleen politieke steun zouden moeten geven aan de VS en de UK bij hun oorlog tegen Irak. De algemene consensus was dat we kozen voor de zwakker geachte politieke steun. Militaire steun, hoezeer ook nodig, was een brug te ver.
De waanzin. De Totale Misvatting.
Ik vind het dapper van Piepers. De Don Quichote.
spamfltr
@Ingo
Zo lijkt het net alsof het niet duidelijk was dat er mandaat was voor de Irak-oorlog, of dat Irak die WMD’s niet had. Dat was ook toen nogal helder…
Terugkijkend in de tijd denk in aan Rwanda. JP, waarom hebben we dan toen niet ingegrepen?