Er zijn weinig staten die zich zó effectief hebben ingegraven in het morele krediet van een menselijke tragedie – de herinnering aan de Holocaust – als Israël. De Israëlische regering, die zichzelf nadrukkelijk de Joodse staat noemt, bedient zich inmiddels van een strategie van morele chantage: elke kritiek op het land wordt routinematig herschikt tot een aanval op “de Joden” als geheel. Het is een retorische truc die tegelijk doorzichtig en bijzonder effectief is.
Want laten we wel wezen: wie in de politiek durft er nog iets te zeggen als het verwijt “antisemitisme” als een zwaard van Damocles boven ieder debat hangt? Wanneer elk protest tegen een bezetting, tegen kolonisten, tegen de machtsstructuur, automatisch wordt omgebogen tot een verdenking van Jodenhaat, dan verandert het publieke debat in een mijnenveld. En dat is precies de bedoeling.
In deze opzet, en ja, ik noem het met opzet een opzet, fungeert de wereldwijde Joodse gemeenschap als een menselijk schild. Maar niet in de letterlijke betekenis waarin kinderen voor tanks worden gezet. Hier gaat het juist om het welbevinden, de veiligheid, de collectieve waardigheid van Joden overal ter wereld, die permanent als morele afweer worden ingezet. Kritiek op Israël? Dan speel je met vuur, dan riskeer je hun lichamelijk, psychisch en maatschappelijk welzijn. Het is een pervers soort immunisering.
De ironie is schrijnend: een staat die zegt de Joden te beschermen, misbruikt juist het diepste collectieve trauma – de Holocaust – als strategisch kapitaal. Alsof het lijden van generaties als een soort krediet mag worden geïnd wanneer het Israël politiek uitkomt. Dit doet onrecht aan de diversiteit van Joodse stemmen, aan alle seculiere en kritische Joden die zich juist verzetten tegen het idee dat hun identiteit automatisch gelijkstaat aan onvoorwaardelijke solidariteit met een regering die deze genocide mogelijk maakt.
En met het risico zelf een antisemiet genoemd te worden – en dat is precies waarom het juist gezegd moet worden: daarmee gebruikt Israël Joden wereldwijd als moreel pantser, als schild dat niet zozeer de misdaden zelf beschermt, maar vooral het comfort en het morele gezag waarmee die misdaden buiten schot blijven. Maar dat morele kapitaal is niet oneindig. Sterker nog: we zien nu al dat dit pantser flink begint te scheuren. De beschuldigingen verstommen niet meer, de vanzelfsprekende sympathie brokkelt af. En als de staat Israël zichzelf voortdurend vereenzelvigt met alle Joden, is dat gevaarlijk voor Joden overal ter wereld.
Uiteindelijk is de wrangste conclusie misschien wel dat door de voortdurende samensmelting van Joodse identiteit met de politieke belangen van de staat Israël, juist het antisemitisme dat men zegt te bestrijden opnieuw wordt aangewakkerd.