De inwoners van Bonaire en Greenpeace Nederland zijn uitgeroepen tot winnaar van de Issue Award 2025. Met hun rechtszaak tegen de Nederlandse Staat vragen zij op krachtige wijze aandacht voor klimaatverandering en koloniale ongelijkheid. De prijs werd gisteren uitgereikt op het Issuecongres 2025. De Issue Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een initiatief of organisatie die zich op opvallende en effectieve wijze inzet voor een maatschappelijk issue en dit weet te agenderen bij het brede publiek en/of de politiek.
Een jaar geleden stapten acht inwoners van Bonaire met Greenpeace naar de rechtbank Den Haag voor een rechtvaardig klimaatbeleid. Net als bij de stikstofzaak die deze week door Greenpeace werd gewonnen gaat het om nalatigheid van de staat bij de bescherming van mens en natuur. Voor de inwoners op Bonaire zijn er nauwelijks plannen om hen veilig te houden in de klimaatcrisis. Een vijfde van Bonaire dreigt te worden opgeslokt door het water, door zeespiegelstijging richting het einde van deze eeuw. De gevolgen van klimaatverandering voor Bonaire zijn in kaart gebracht door onderzoekers van de VU. Grote delen van het eiland lopen het risico permanent onder water te komen. Zonder adaptatiemaatregelen zullen in 2050 alle wegen in het zuiden van Bonaire onbruikbaar zijn. Veel koraal en populaire duikplekken rond Bonaire kunnen in de komende decennia al verdwijnen. Dat betekent dat er aanzienlijk minder toeristen naar het eiland zullen komen. En toerisme is nog altijd een belangrijke inkomstenbron. Verder zullen inwoners door extreem weer en hittegolven te maken krijgen met groeiende aantallen ziekte- en sterfgevallen.
Een ‘symbool voor emancipatie en rechtvaardigheid’
In september oordeelde de rechtbank in Den Haag dat Greenpeace Nederland ontvankelijk is in de zaak die door de acht inwoners van Bonaire is aangekaart. In de zaak wordt geëist dat de regering de gevaren moet beperken door de CO2-uitstoot sneller terug te dringen. Daarnaast moet de regering samen met de gemeenschap op het eiland plannen maken voor de bescherming van Bonaire. De inhoudelijke behandeling van de zaak moet nog beginnen.
‘Bonaire wordt vaak gezien als een vakantiebestemming,’ schrijft de jury van de Issue Award, ‘waardoor de dagelijkse uitdagingen van de inwoners, zoals extreme hitte door klimaatverandering, onvoldoende aandacht krijgen. Bovendien benadrukt deze rechtszaak de groeiende zelfbewustwording van gekoloniseerde gebieden binnen het Koninkrijk en hun strijd tegen achterstelling. Het feit dat de inwoners van Bonaire zich samen met Greenpeace verenigen in een bottom-up aanpak is bijzonder krachtig.’ Het gaat in deze zaak volgens juryvoorzitter Joris Backer om klimaatrechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. De keuze van Bonaire en Greenpeace is ook ingegeven vanwege de universele dimensie van deze onderwerpen. ‘Ze staan symbool voor emancipatie en rechtvaardigheid.‘
De initiatiefnemers op Bonaire zijn blij met de prijs. Danique Martis, één van de eisers: ‘Deze award winnen voelt als erkenning dat we dit probleem op de kaart hebben gezet. Het is heel belangrijk dat de Nederlandse staat de problemen van de eilanden eindelijk serieus neemt. We zijn te lang vergeten.’ Greenpeace verklaarde eerder over de rechtszaak ‘dat het beroerd is dat zoiets nodig is om de staat aan z’n eigen afspraken te houden. De staat mag niet met twee maten meten en burgers op Bonaire minder beschermen tegen de klimaatcrisis dan in Europees Nederland.’
Bestuurlijke drukte
De lokale overheid op Bonaire staat voor opgaven die het eiland onmogelijk alleen aan kan. Anjelica Cicilia is een in Nederland opgeleide gedeputeerde van het openbaar lichaam Bonaire, sinds ruim een jaar verantwoordelijk voor infrastructuur, water, natuur en milieu. ‘We hebben veel achterstallig onderhoud, ook op het gebied van waterbeheer. We vangen denk ik maar vijf procent van het regenwater op.’ Er is vooral een grote behoefte aan concrete data om in te kunnen grijpen, zegt ze. ‘Ons ruimtelijk ontwikkelingsplan dateert nog uit 2010. Het juridisch kader is verouderd, waardoor de afgelopen jaren keuzes en beslissingen voor gebiedsontwikkeling vaak ad hoc zijn genomen. Met het nieuwe bestuur proberen we Bonaire tot een aantrekkelijk en leefbaar eiland te ontwikkelen.In welke gebieden ga je precies bouwen en in welke niet? We moeten met elkaar scherp krijgen welke gebieden we hoe dan ook beschermen.’
Voormalig milieuminister Ed Nijpels kreeg van het vorige kabinet de opdracht om een ‘klimaattafel’ voor Bonaire voor te bereiden. Hij constateerde een grote ‘bestuurlijke drukte’. ‘Er is daar sprake van een invasie van bestuurlijk Nederland. Toen ik daar was, kwam ik twee hoge ambtenaren van verschillende departementen tegen, de baas van de politie was er, Kamerleden. Ik deed de deur van het kantoor van de gezaghebber open en sloeg bijna Thom de Graaf omver, de vicepresident van de Raad van State, en als kers op de taart was een week later het koninklijk paar er met weer een hele rits ambtenaren. Iedereen vindt dat er iets moet gebeuren, maar het komt er maar niet van. De eilanden worden omgeven door een zee aan goede bestuurlijke bedoelingen, maar je moet wel een kapitein hebben die de juiste koers houdt.’ Eind vorig jaar is na veel strubbelingen de ‘klimaattafel’ gestart met de ontwikkeling van een klimaatplan voor Bonaire.
Zon en wind
Vier jaar geleden was ik op Bonaire en verbaasde ik me over het geringe aantal alternatieve energiebronnen op dit zonovergoten eiland waar de hele dag een flinke bries waait. De Rijksdienst Caraïbisch Nederland meldt nu (op een ongedateerde pagina) dat op Bonaire ‘een gecombineerde wind-dieselinstallatie in gebruik is met twaalf middelgrote windturbines die het eiland op bepaalde dagen tot wel 50 procent van zijn elektriciteitsvraag kunnen voorzien. Een energie-opslagunit van 9 MW en computersturing vangen eventuele elektriciteitsschommelingen op.’ Vier jaar geleden was Bonaire vooral nog druk met problemen rond de fossielebrandstofvoorziening. Daarvoor werd met steun van de Nederlandse overheid een nieuw bedrijf opgericht onder de naam Bonaire Brandstof Terminals. Inmiddels heet het bedrijf Bonaire Bon Transition en investeert het ook in zon- en windenergie. Maar een nieuwe fossiele brandstofterminal moet nu eerst nog worden gerealiseerd ten zuiden van het vliegveld . Die locatie is het handigst voor het bijtanken van de vliegtuigen waarmee de toeristen naar het eiland komen.
Reacties (7)
Ja hoor Jos, koloniale ongelijkheid, heb je het er toch weer in weten te foefelen, applaus voor jouw.
Bonaire koos in 1994 om de band met Nederland te houden:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonairiaans_staatkundig_referendum_1994
Bonaire koos in 2004 zelf met ruime meerderheid voor de huidige band met Nederland : https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonairiaans_staatkundig_referendum_2004
In 2015 waren ze niet gelukkig met de invulling daarvan: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonairiaans_staatkundig_referendum_2015
Daarna mochten ze zelf aan de slag en ook weer een referendum houden over onafhankelijkheid. Dat is tot op heden niet gedaan, jij mag raden waarom.
Door koloniale daar in te mixen zit je niet alleen alweer je eigen stokpaardje te berijden maar ook nog eens paternalistisch de wil van Bonaire zelf te negeren.
Dat het niet goed gaat in Bonaire is duidelijk en dat de Nederlandse staat daar wat aan zou moeten doen zolang Bonaire onderdeel is van Nederland is ook duidelijk. Dat dit niet gedaan is is de oorzaak van de vooruitschuivende incompetentie van bestuur zowel hier als daar.
Tot slot, waarom was jij op Bonaire? Want een beetje cynisch over brandstofterminals voor toeristen te schrijven terwijl je daar zonder een vermelde noodzaak rondwandelt komt op mij niet heel oprecht over.
Seriously Eric? Je realiseert je toch dat koloniale ongelijkheid een gegeven is, ook in Nederland? En dat je dat niet oplost met een paar referenda en (beperkt) zelfbestuur?
Daarbij heeft Jos dit er niet ‘ingefoefeld’, maar de organisatie zelf, getuige dat dit op elke site staat waar dit nieuws wordt gebracht.
Nee, hij verdomt het structureel om zich dat te realiseren. En als je hem daar iets teveel naar zijn zin op wijst, neemt zijn mr Hyde het over: rancuneus en giftig (al mist dat gif meestal zijn doel totaal, is mijn ervaring). Meer diepgang dan ‘niet onze schuld’ lijkt er niet in te zitten bij Eric.
@1.1 Keuzes zijn gemaakt door de bevolking, onafhankelijkheid was een optie die zij afwezen. Daarmee is er geen sprake meer van kolonialisme. Ongelijkheid is overal en moet bestreden worden, door over kolonialisme te blijven zeuren en werkelijk elk onderwerp daar aan te koppelen vertroebel je de discussie en blijf je zelfstandige mensen en staten als slachtoffer wegzetten. We hoeven het verleden niet te vergeten maar zolang rijke en arme landen niet op gelijkwaardige voet met problemen omgaan en over schuld blijven mekkeren blijft die relatie verstoort en ongelijkwaardig, dat hindert de vooruitgang. Morgan Free man wist iets soortgelijks ooit over racisme welbespraakt te zeggen. https://www.youtube.com/watch?v=I3cGfrExozQ .
Maar zie je dan niet dat het allemaal naast elkaar kan bestaan? Door te erkennen dat kolonialisme tot op de dag van vandaag doorwerkt begrijp je beter waarom het heden er uitziet zoals het eruit ziet, hoe de structuren zijn ontstaan die bestaan en kan je problemen beter oplossen. Je bent toch echt met een spelletje bezig, waarin je het proberen aan te kaarten van het probleem tot hét probleem maakt.
Want in plaats van zeggen dat de slachtoffers eindelijk eens stoppen zich die slachtofferrol aan te meten kan je met iets meer introspectie (en empathie) ook zeggen dat wij eindelijk de door ons vervulde rol en de gevolgen daarvan mogen toegeven. En dat gebeurt totaal niet. En totdat dat gebeurt is hier aandacht voor vragen geen ‘gezeur’. En dat doet niets af aan de zelfstandigheid van die mensen en staten, net als dat jij je als individu geen dader hoeft te vinden (zo voel ik me ook niet).
Die grondhouding die je lijkt te hebben vind ik vrij problematisch als je tot de groep hoort die de problemen heeft veroorzaakt (niet de individuen hè, nogmaals het is niet persoonlijk). Het is een feit: kolonialisme heeft diepe sporen door de samenleving getrokken. Het is niet aan ons om paternatlistisch te zeggen ‘nu hebben we wel genoeg sorry gezegd’. Een sorry heeft een ontvanger, en als de ontvanger de sorry niet ok genoeg vindt, dan moet je daar beide wat mee, niet alleen degene die de sorry niet accepteert.
En om eerlijk te zijn flikkert Morgan Freeman flink van zijn sokkeltje met zijn variant op ‘all lives matter’, maar dan voor Black History Month. Het doel van die maand is om aandacht te vragen voor een onder de tafel geveegde episode in de Amerikaanse geschiedenis: die van miljoenen zwarte mensen die behalve tot slaaf, ook tot een voetnoot zijn gemaakt. Black History Month probeert daar verandering in te brengen door zich een maand lang juist op dat onderdeel te richten. Niet om het prominenter te maken dan ‘witte’ history, maar om het gelijker te verdelen. Net als ‘Black Lives Matter’ er niet om gaat dat zwarte levens belangrijker zijn dan witte, maar dat er op dat moment gewoon even wat extra aandacht voor nodig is.
Zijn afsluitende opmerking komt neer op een simplistisch ‘als niemand meer over racisme praat, dan is er geen racisme meer’. Het klinkt ergens logisch, maar zelfs in het zeer onwaarschijnlijke geval dat dat zou lukken ontkent het dat racisme geïnstitutionaliseerd is, dat mensen er ook zonder het erover te hebben nog naar kunnen handelen. Beide zijn overigens bewezen en gedocumenteerd. Hoe ga je dat oplossen zonder over racisme te praten?
En als een side note we geven nu toch ook nog roofkunst uit de tweede wereldoorlog terug aan mensen waarvan het 80 jaar geleden is gestolen, en geven we steeds meer kunst terug die tot eeuwen geleden uit de koloniën is geroofd. Is dat ook onzin?
Ik weet wel dat het westerse schuldcomplex hier sterk is, het probleem is dat het schadelijk is. Ik heb het niet over ontkenning van wat is gebeurt, het tegendeel, ik zeg alleen dat zolang je daar op focust je mensen en staten te kort doet. Dat werkt twee kanten op, eerst naar het westen waar alle daders dood zijn dus dat is nonsens om die mensen verantwoordelijk te houden en ten tweede naar de voormalige koloniën die niet als gelijke worden gezien.
We hebben roofkunst al eens eerder behandeld in de koloniale zin. Roofkunst uit de tweede wereld oorlog is een ander soort roofkunst dat binnen Europese landen is gedaan en daar ook is of nog wordt afgehandeld.
Het bekendste voorbeeld, de Goudstikker collectie was een Nederlandse aangelegenheid waarin de Nederlandse staat dat na de oorlog in Nederland de collectie onrechtmatig had toegeëigend, dat is dan ook in Nederland juridisch afgehandeld nadat Nederland eind jaren 90 een overeenkomst had gesloten met (alle?) belanghebbende landen en organisaties om roofkunst uit de tweede wereldoorlog terug te geven. Dat is alleen gedaan voor zover de Nederlandse staats dat onrechtmatig toegeëigende deel nog in bezit had en op dat moment nog verantwoordelijk voor was.
Terug naar de koloniale context waarin dat argument op kwam, dat ging over volken die van hun land verjaagd waren, dat land was teruggegeven aan de kolonie Namibië daarmee was de westerse schuld voldaan. Oorzaak, gevolg, schuld en verantwoordelijkheid worden op saragasso net zolang gehusseld tot het Westen alle vier wordt verweten. Het enige wat ik met eindeloos geduld doe is aantonen dat dit toch echt vier heel verschillende dingen zijn. Je kan niet eindeloos schuldig blijven, kies een willekeurig moment in de tijd en je vindt iemand die je ergens de schuld van kan geven. Het is totaal zinloos.
Werkelijk Jos, https://archive.is/p8PYv een beetje je poging to intimiderd gedrag onzichtbaar maken voor anderen. Heel zwak Jos en Heel zwak Jos. Is dat nu de waarde van je informatie moet vrij zijn mantra?
“Beste Eric,
De commentaar sectie van Sargasso is niet bedoeld om persoonlijke mails te beantwoorden.
Jos”
Dat kan we zijn Jos maar ik houd niet van dat soort persoonlijk discussies in het donker. Als je denkt dat ik je onrecht aandoe mag je me in alle openbaarheid ergens van beschuldigen, wie weet, als je het goed onderbouwt geef ik je gelijk en pas ik me aan. Maar dreigend insinueren reageer ik doorgaans heel slecht op, dan neemt mr. Hyde het over lees ik hierboven. Misschien moet je het boek een keer lezen voordat je daarop gaat voortborduren Hans.
Orginele bericht:
“Beste Eric,
De commentaar-sectie is bedoeld om inhoudelijk te reageren op onze artikelen. In het geval van mijn artikel over Bonaire zou je kunnen wijzen op de jarenlange nalatigheid van het eilandbestuur. Maar ik krijg nu – en niet voor het eerst- de indruk dat het je er vooral om te doen is de auteur persoonlijk aan te vallen. Sargasso, zo staat in onze huisregels, hecht een fatsoenlijk debat met zakelijke argumenten waarin niet ‘op de persoon’ wordt gespeeld en alle deelnemers met respect worden behandeld. Misschien kun je daar nog eens naar kijken.
Groet,
Jos “