De Spaanse regering kwam gisteren met een forse delegatie op bezoek bij de collega’s in Rabat. Premier Pedro Sanchez en twaalf van zijn ministers maakten de oversteek naar hun zuiderbuur om er twintig overeenkomsten te ondertekenen. Bevordering van de wederzijdse handel is een belangrijk doel. Daarnaast gaat het over migratie. Spanje is afhankelijk van Marokko bij het terugdringen van het groeiend aantal migranten dat de Spaanse exclaves Melilla en Ceuta in Noord-Afrika probeert te bereiken. Beide landen zijn sinds vorig jaar weer on speaking terms nadat Spanje de claim van Marokko op de West-Sahara had erkend.
Spanje heeft zich altijd verzet tegen de Marokkaanse zeggenschap over de Westelijke Sahara, een voormalige Spaanse kolonie. Madrid pleitte lange tijd voor een referendum onder de lokale bevolking over de toekomst van de regio. De kwestie leidde tot een aanhoudende ruzie tussen de twee landen. In maart vorig jaar stelde premier Sanchez zich achter het Marokkaanse plan voor een zekere autonomie van de regio. Dat plan wordt bestreden door de Saharaanse verzetsbeweging Polisario die de Spaanse stap ziet als het zwichten voor de chantage en de angstpolitiek van Marokko. Spanje is overstag gegaan onder druk van de Europese migratiecrisis, volgens Polisario. Afgelopen zomer leidde het Spaans-Marokkaanse akoord tot een ware veldslag bij Melilla die aan vijf migranten het leven kostte. Na Spanje heeft ook Nederland de Marokkaanse claim erkend, wat heeft geleid tot een aanzienlijke verbetering van de betrekkingen met Marokko. Belangrijk onderdeel van de onderhandelingen tussen Nederland en Marokko was de mogelijkheid voor het terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers.
Referendum van de baan
Europa was niet de eerste die de hoop op onafhankelijkheid van de Saharanen de grond in boorde. Vlak voor het verlaten van het Witte Huis wist Trump hier en daar nog wat concessies aan Israël af te dwingen. Op 10 december 2020 kondigde hij een door de VS bemiddeld diplomatiek akkoord aan waarin Amerikaanse erkenning van de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara afgeruild werd tegen de erkenning van de staat Israël door Marokko. Daarmee haalde hij een streep door het VN-plan uit 1992 om een referendum te houden over de onafhankelijkheid. Marokko deed van begin af aan een beroep op allerlei uitsteltactieken en terwijl de jaren verstreken, werd het alsmaar duidelijker dat als het aan Rabat lag, er nooit een referendum zou komen. Ondertussen probeerde het Marokkaanse leger de rebellen tegen te houden achter een 2700 kilometer lange zandmuur. Veel Saharanen hebben hun toevlucht gezocht in vluchtelingenkampen net over de grens met Algerije.
De Spaanse steun aan Marokko heeft er vorig jaar toe geleid dat buurland Algerije de vriendschapsbanden met Spanje heeft opgezegd. Dat zorgt voor nieuwe problemen in de Europese energievoorziening. Bijna de helft van het gas dat Spanje invoert, komt uit Algerije. In september wist de voorziter van de Europese Raad Charles Michel Algerije er toe te bewegen Spanje weer gas te leveren. Het olie- en gasrijke Algerije heeft eindelijk financieel de wind mee door de hoge energieprijzen en de oorlog in Oekraïne. Europese landen zijn naarstig op zoek naar alternatieven voor Russisch gas en olie en kloppen bij Algerije aan met koffers geld. Dat lijkt voornamelijk te worden besteed aan wapenuitgaven, een nieuwe potentiële bron van spanningen in Noord-Afrika.
Qatargate
Het is niet waarschijnlijk dat premier Sanchez en zijn twaalf ministers op bezoek in Marokko bij hun collega’s navraag hebben gedaan naar het nog lopende Qatargate-schandaal, de omkoping van Europese parlementariërs die eigenlijk Marokko-gate zou moeten heten. Volgens Der Spiegel zou de Marokkaanse geheime dienst een belangrijke bijdrage hebben gehad bij de pogingen tot beïnvloeding van de besluitvorming van het Europese parlement. De dienst had contact met het voormalige Italiaanse Europarlementslid Pier Antonio Panzeri, zijn assistent Francesco Giorgi en een ander Italiaanse Europarlementariër, Andrea Cozzolino. Het doel was om op die manier invloed uit te oefenen op de socialistische fractie van het Europees Parlement. Dat ging dan bijvoorbeeld over standpunten over mensenrechten en persvrijheid, maar ook over de Westelijke Sahara. Het zal dan ook spannend worden hoe het Europese Parlement gaat reageren op de stappen van Spanje en Nederland als de volledige waarheid inzake de corruptie van Panzeri c.s. boven tafel komt.
Reacties (4)
Toch wel een beetje een schaamlap, dat “autonomieplan” waar Spanje (en Nederland) zich blijkbaar achter scharen (of toe hebben laten chanteren). Marokko is niet bepaald een democratisch land, dus je weet gewoon dat die autonomie puur van papier is en als het uitkomt ook weer gewoon terzijde geschoven gaat worden. En ondertussen loopt het kolonisatieproces (net als in de Westelijke Jordaanoever) gewoon door, tot er op enig moment vanzelf een fait accomplis ligt met een autochtone bevolking die feitelijk een onderdrukte minderheid in eigen land is geworden.
Goed om te zien dat er aandacht is voor de brandende lont in het kruitvat Noord-Afrika. Een paar opmerkingen.
De geschiedenis van Spaans of West-Sahara is anders dan hier wordt samengevat. Het Spanje van Franco heeft Spaans Sahara geruild met Marokko en Mauritanie voor een aandeel in de fosfaatmijn en de visgronden, in het zg. Madrid akkoord. Beide Afrikaanse landen hebben hun claim laten beoordelen door het Internationaal Gerechtshof en die heeft bepaald dat de oorspronkelijke bevolking het recht op zelfbeschikking heeft. De strijd van het Polisario tegen Mauritanie en Marokko is dus in lijn met het internationaal recht. Mauritanie heeft dat inmiddels erkend, en heeft zich terugetrokken en Marokko heeft vervolgens het Mauritaanse deel geclaimd en bezet.
Spanje heeft beslist niet, zoals Jos van Dijk schrijft, de claim van Marokko erkend. Er is slechts sprake van een woordenspel waarbij het Marokkaanse autonomie-voorstel uit 2007 serieus en redelijk wordt genoemd, en meer niet. Het is uiteraard geen serieus voorstel en is meteen afgewezen door het Polisario dat nog steeds aan de onderhandelingstafel van de VN wacht op terugkeer van een serieuze en redelijke gesprekspartner.
Het Madrid akkoord waarbij Spanje het noordelijk deel het gebied zou hebben overgedragen is overigens nooit gepubliceerd in Spanje en heeft eigenlijk geen waarde gehad.
Het Polisario is een bevrijdingsbeweging die, heel opmerkelijk, naar de Europese rechter is gestapt om de rechtmatigheid van de Europese handelsverdragen met Marokko aan te vechten. Dat is gelukt voor zover het handel uit West-Sahara betreft. Volgens het Europees recht maakt West-Sahara geen deel uit van het Koninkrijk Marokko. Dat is een zware slag voor het Marokkaanse regime. De Europese Commissie, en daarin het Nederland van Rutte en Kaag in het bizonder, hebben zich hard gemaakt voor het omzeilen van die uitspraken zodat de Nederlandse handel en visserij in het bezette gebied voortgezet kan worden. Dit jaar wordt een definitieve uitspraak van het Europese Gerecht over de zaak verwacht.
De Nederlandse regering beweert overigens “neutraal” te zijn bij de oorlog in West-Sahara. In deze typische Nederlandse “neutraliteit” wordt geen humanitaire steun verleend aan de vluchtelingen uit West-Sahara en worden veel wapens verkocht aan Marokko en er is veel militaire samenwerking. Binnenkort gaan Nederlandse militairen weer meedoen aan de African Lion oefening die plaatsvindt aan de grens met West-Sahara.
Afgelopen zomer was er geen “veldslag” bij Melilla die aan vijf migranten het leven kostte zoals Jos van Dijk schrijft. Bij een poging het grenshek te bestormen werd door de Marokkaanse grenswacht buitensporig veel geweld ingezet waardoor tientallen ongewapende Afrikanen, velen uit Tjaad, het leven verloren. De beelden waarop te zien is hoe de jongens letterlijk worden doodgeslagen zijn beschikbaar. Spanje reageerde hier in eerste instantie met instemming op omdat Marokko de grens dicht had gehouden. De Nederlandse regering heeft geen afschuw over de gang van zaken uitgesproken.
Dank voor deze aanvullende informatie. Mijn conclusie blijft dat Europa (in elk geval Spanje en Nederland) de Saharanen laat stikken. En daarmee ook het internationaal recht negeren.
De conclusie dat de Saharanen van deze regering kunnen stikken is terecht. Nog een nuance. Het gaat hier om de keuze die Nederland heeft gemaakt tussen internationaal of Marokkaans recht. Artikel 42 van de Marokkaanse grondwet uit 2011 zegt over het staatshoofd de koning, hoogste vertegenwoordiger en symbool van de eenheid van de natie:
“Hij staat garant voor de onafhankelijkheid van het land en de territoriale integriteit van het Koninkrijk binnen zijn authentieke grenzen.”
Die “authentieke grenzen” omvatten niet alleen West-Sahara en de aangrenzende wateren die de Canarische wateren overlappen, maar ook de Spaanse ecnlaves in het noorden, Mauritanie en een deel van Algerije. Het streven is het Groot Marokko ideaal van al-Fassi.
De Amerikaan John Bolton kan het bevestigen. https://twitter.com/i/status/1622239286362783745