COLUMN - van Prof.Dr. Bert van den Braak
Zijn aanstelling als informateur was voor Wouter Koolmees reden om zijn werkzaamheden als minister neer te leggen. Inmiddels is er een scala aan soorten ministers: echte, ministers zonder portefeuille, projectministers, tijdelijk waarnemende ministers, ministers zonder taken en ministers die geheel of deels op non-actief zijn. Je kunt je afvragen of dat wenselijk is.
Omstandigheden maakten vervanging van ministers geregeld nodig, waarbij problemen met de gezondheid het vaakst voor kwam. Lange tijd werd dan een andere minister tijdelijk waarnemer. In 1906 liet minister Kraus van Waterstaat zich overigens enige maanden vervangen vanwege een opdracht als ingenieur in Chili, waartoe hij zich eerder contractueel verplicht had.
Er zijn talrijke voorbeelden van tijdelijke vervangingen. Marga Klompé verving bijvoorbeeld enkele keren de door ziekte uitgeschakelde minister van Onderwijs Jo Cals. Zij loodste toen zelfs belangrijke wetsvoorstellen door het parlement.
In 1987 vond voor het eerst een tijdelijke wisseling plaats, waarbij zelfs een staatssecretaris tot minister werd gepromoveerd. Minister Kees van Dijk werd vanwege een operatie vervangen door zijn collega Jan de Koning en diens portefeuille werd overgenomen door staatssecretaris Louw de Graaf. Van Dijk bleef echter wel minister. Erik Jurgens wijdde daar een kritische beschouwing aan.
Het voorbeeld uit 1987 kreeg onder Rutte III navolging toen minister Kajsa Ollongren vanwege gezondheidsproblemen was uitgeschakeld. Staatssecretaris Raymond Knops werd tijdelijk minister. Ollongren bleef wel minister, zoals dat eerder ook het geval was met Ronald Plasterk, die in Rutte II eveneens tijdelijk werd vervangen.
Recentelijk werd minister Bas van ’t Wout door burn-out uitgeschakeld. Ook hij is echter nog altijd demissionair minister (het soms genoemde aantal van 13 bewindslieden dat uit Rutte III zou zijn vertrokken, is onjuist).
Niet alleen maakte Koolmees i bekend dat hij zijn taken neerlegt, Carola Schouten liet weten dat er bij de planning van Kamervergaderingen rekening moet worden gehouden met haar werkzaamheden als secondant tijdens de formatie.
Die melding was op zich netjes, maar gezien de demissionaire status feitelijk wat overbodig. Er zijn tientallen zittende (demissionaire) ministers geweest, die tevens een belangrijke rol speelden in de formatie en daar dus veel tijd aan kwijt waren. Dat leverde praktisch gezien nooit grote problemen op.
Wat de positie van Koolmees nu is, is onduidelijk. Beantwoordt hij geen Kamervragen meer, verdedigt hij niet de begroting? Is Dennis Wiersma zijn vervanger? Dat is niet meegedeeld. Mag Koolmees nog wel aanschuiven in de ministerraad? Het wordt allemaal wat schimmig.
Overigens stelde de Staatscommissie-Biesheuvel in 1985 voor de formateur tijdelijk tot minister zonder portefeuille te benoemen, zodat hij of zij verantwoording kon afleggen aan het parlement.
Deze column verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut.
Reacties (8)
Feitelijk is dit artikel non-informatie, want mensen in het land zijn écht met andere dingen bezig…
Hun eigen dingen namelijk en uit onderzoeken blijkt, dat die hele formatie steeds minder interessant is voor hen. Terecht.
Daar heeft de politiek het zelf naar gemaakt, dikke salarissen riant op het pluche en af en toe wat amateurtoneel….
Montesquieu-instituut en titels voor de naam hierboven: prof.dr. enz. is ook zeer overdreven, ondanks dat het waar is en is toegestaan.
Het zal me worst zijn, wie en wanneer de formatie voor elkaar krijgt. Daar heeft de politiek het zelf naar gemaakt.
Ik ben met andere dingen bezig, n.l. mijn eigen dingen, wezenlijker van aard. En zo denkt de meerderheid al maanden….
Dan hebben die mensen – en jij – het mis. Je kan wel doen alsof dat allemaal geen consequenties heeft voor je, maar wat er nu besproken wordt is zeer wezenlijk en je gaat straks persoonlijk te maken krijgen met de uitkomsten van die gesprekken.
Feitelijk is dit wat Rutte al tien jaar in het zadel houdt, en ik vermoed dat hij er heel erg blij mee is.
Het ‘Hou jij ze dom, dan hou ik ze arm’ is eigenlijk vervangen door een ‘beuk jij ze murw, dan room ik ze af.’
En ondertussen doodleuk demissionair doorgaan.
Welnee, geprojecteerd gezeur hierboven. Mensen in het land voelen de sfeer en de intenties al tientallen jaren haarfijn aan. Een paar uitzonderingen daargelaten, geeft men in Den Haag al lang niet meer om de noden van het volk.
Montesquieu, filosoof der Verlichting, had het al over de Trias Politica en hoe belangrijk het is dat deze gescheiden zijn en elkaar op kwaliteit en functioneren bewaken. Deze drie velden rammelen al heel lang in Nederland en kwaliteit???
Reageer je nou op jezelf? (je reageert op #1)
Zo niet, welke stukje is het ‘geprojecteerd gezeur’? Het artikel of reactie 1.1?
Het lijkt er verder sterk op dat de Rutte-doctrine, de Rutte-voor-je-uit-schuiven methode, de Rutte-murwbeuker (zie #1.1) succesvol zijn. En dat is mede dankzij de struisvogelpolitiek die moedeloze burgers voeren. Da’s jammer. Dat is heel erg jammer.
Niet alleen moedeloze burgers. Zelfs flink wat Kamerleden. Want menigeen past ervoor als zelfs een stemmentrekker die misstanden aankaart, uit zijn partij wordt weggepest door een Mark Rutte met een gezin.
Het gaat er niet om dat de formatie vastzit, maar dat ministers niet meer hun eigen werk doen.
Maar goed, als een minister wel op z’r plek zit, is dat nog geen garantie dat hij/zij z’r werk doet.
Daardoor zitten er nu nog duizenden Afghanen vast in Afghanistan, en is al 1 vermoord (en omdat er nog meer opgesloten zijn, vrees ik dat er ook een hoop mishandeld zijn).
Je eerste zin bevat al een fout. Feitelijk is bovenstaand stuk helemaal geen non-informatie: het bevat informatie. Dat mensen het volgens jou niet interesseert doet helemaal niet terzake, dat verandert info niet opeens tot non-info.
De rest van je stukje ademt één ding uit: dankzij mensen zoals jij, kunnen types als Rutte en co het jarenlang uithouden in de politiek zonder zich te hoeven verantwoorden voor de vele misstanden die ze veroorzakn/verzuimen op te lossen.