ELDERS - Spanje heeft na twee verkiezingen weer een nieuwe regering.
Wat Pedro Sanchez afgelopen zomer na moeizame onderhandelingen uiteindelijk niet voor elkaar kreeg was nu in recordtijd gepiept: een coalitie van zijn Spaanse sociaaldemocratische PSOE met de linkse alternatieven van Podemos. Omdat deze partijen in het parlement samen nog niet genoeg stemmen hebben voor een meerderheid was de goedkeuring voor de coalitie afhankelijk van een aantal kleinere, regionale partijen. Dinsdag behaalde de coalitie een meerderheid van slechts twee stemmen bij achttien onthoudingen, waaronder de stemmen van de linkse Catalaanse ERC. Erg stabiel kun je het niet noemen. Maar ook om een aantal andere redenen kan deze regering als een gedurfd experiment beschouwd worden.
Sinds het herstel van de democratie eind jaren zeventig kende Spanje nog nooit een coalitieregering. De Sociaaldemocraten en Conservatieven van de Partido Popular (PP) wisselenden elkaar af in regeringen die op een meerderheid in het parlement konden rekenen. Er is dus geen ervaring in het overeind houden van een coalitie. Daarbij komt nog dat de Sanchez het zal moeten rooien met een partij die is voortgekomen uit een opstandige beweging die juist een radicaal einde wilde maken aan alle ‘oude politiek’, inclusief de PSOE. Het mislukken van de onderhandelingen in september j.l lag dus meer voor de hand dan de overeenkomst die direct na de verkiezingen in november tussen de twee partijen werd gesloten. Sanchez en de voorman van Podemos, Pablo Iglesias, hebben kennelijk geleerd van hun aanvaringen deze zomer en, gegeven de winst van rechts bij de verkiezingen, eieren voor hun geld gekozen.
Bij alles wat er op het bordje van de nieuwe Spaanse regering ligt zal nog moeten blijken hoe lang hun verbond stand kan houden.
Partners
Behalve dat de PSOE en Podemos aan elkaar zullen moeten wennen als regeringspartner zit er in de nieuwe ministersploeg nog een ander uniek stel. Naast vice-premier Pablo Iglesias neemt ook zijn partner Irene Montero Gil (foto), als de nieuwe minister voor gelijke behandeling, plaats aan de regeringstafel. Kennelijk kan dat in Spanje. En kennelijk heeft Podemos geen moeite met het risico op integriteitsschendingen. Het is ook wel lastig voor de partij. Iglesias kan als partijleider moeilijk gepasseerd worden. Maar Montero ook niet. Spanje kent sinds enkele jaren een sterke feministische beweging waar Podemos een belangrijk deel van de stemmen haalt. Waarschijnlijk zouden veel feministen het de partij kwalijk hebben genomen als Irene voor Pablo had moeten wijken.
Links program
Enkele opvallende punten in het programma van de nieuwe regeringscoalitie zijn de afschaffing van een arbeidswet van de regering-Rajoy (PP) uit 2012 die de lonen drukte en ontslag van werknemers makkelijker maakte en de vervanging van de wet op de sociale veiligheid die demonstratievrijheid ernstig aantastte. Een nieuwe anti-corruptiewet moet bescherming bieden aan klokkenluiders. Het aantal politieambtenaren voor de opsporing van corruptie wordt verhoogd. De legalisering van euthanasie zal nog heel wat voeten in aarde hebben door het felle verzet vanuit conservatieve kringen die gesteund worden door de nog altijd machtige katholieke kerk.
Op economisch gebied beloven de twee coalitiepartijen verder een belastinghervorming die van de rijken en van de grote bedrijven hogere bijdragen zal vergen ten gunste van lagerbetaalden en het midden- en kleinbedrijf. Ook het minimumloon gaat omhoog. Zowel voor onderwijs als voor zorg wordt meer geld uitgetrokken. Maar heel concreet wordt het programma van de coalitie niet. Zo is voor de aanpak van klimaatverandering als doel gesteld dat in 2050 alle energie opgewekt moet worden uit duurzame bronnen.
Catalonië
Ook voor de oplossing van het conflict tussen de centrale regering en de onafhankelijkheidsbeweging in de deelstaat Catalonië biedt het programma van de nieuwe regering geen concrete maatregelen. Nieuw is wel het principe dat gezocht wordt naar een politieke oplossing in plaats van de voornamelijk juridische aanpak van de regering-Rajoy. In ruil voor gedoogsteun heeft de ERC gedaan gekregen dat er een onderhandelingsplatform komt tussen de centrale regering en de regering van Catalonië. Over de uitkomst van de onderhandeling kan een volksraadpleging worden gehouden.
De PP en de andere oppositiepartijen, Cuidadanos en de extreemrechtse Vox, hebben al verontwaardigd gereageerd op deze ‘knieval’ voor de separatisten. Zij zullen zeker op alle mogelijke manieren proberen te voorkomen dat er een verandering komt in het centralistische Spaanse staatsbestel. De nieuwe regering heeft voor constitutionele veranderingen ook de steun van de oppositie nodig. Daarbij komt dat de rechterlijke macht in Spanje nog steeds in handen is van conservatieven die via de juridische weg allerlei vernieuwingen kunnen ophouden of tegenhouden.
Junqueras
Een eerste teleurstelling voor de nieuwe regering in de relaties met Catalonië is de weigering van het Hooggerechtshof om Oriol Junqueras vrij te laten. De voormalige vice-premier van Catalonië is tot dertien jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege zijn aandeel in het onafhankelijkheidsreferendum van oktober 2017. Hij is in mei gekozen als afgevaardigde naar het Europees Parlement, maar mag tot nu toe zijn zetel in Brussel/Straatsburg niet innemen. Onlangs heeft het Europese Hof bepaald dat de gekozen Catalaanse leden van het parlement niets in de weg gelegd mag worden om hun werk als afgevaardigde te doen. Twee andere Catalaanse separatisten die gekozen zijn als Europarlementslid, maar die Spanje al eerder waren ontvlucht, kunnen op basis van de uitspraak van het Hof hun zetel innemen. Junqueras is deze week gekozen als vice-voorzitter van de EFA-fractie, de groep merendeels regionale afgevaardigden die zich heeft aangesloten bij de Groenen.
[foto: Irene Montero, Wikipedia][update 10.07 nav besluit Hooggerechtshof inzake Junqueras]
Reacties (18)
vervanging van de wet op de sociale veiligheid die demonstratievrijheid ernstig aantastte
Ook de persvrijheid is door de rechtse regering geschonden, want het maken van opnames van politie-agenten is verboden. Ik weet niet of dit dezelfde wet betreft.
M.b.t. Catalonië zou denk ik iedere verstandig politicus moeten concluderen dat de “juridische oplossing” niet werkt, al was het maar omdat “juridisch” helaas niet hetzelfde is als “volgens de wet” .
Niet voor niets heeft het Europese Hof geoordeeld dat de parlementsleden vrijgelaten worden moeten.
Het is natuurlijk jammer dat de socialisten niet tot dit inzicht gekomen zijn, maar al met al is dit toch een bericht waar ik blij van word.
“Wat Pedro Sanchez afgelopen zomer na moeizame onderhandelingen uiteindelijk niet voor elkaar kreeg”
Waren die onderhandelingen zo moeizaam? Wat ik begrepen heb is dat Sanchez destijds juist weinig moeite deed om een coalitie rond te krijgen en er op gokte dat zijn positie beter zou worden met nieuwe verkiezingen. Dat pakte verkeerd uit en nu is hij simpelweg gedwongen om alsnog de toegevingen aar Podemos te doen die hij destijds niet wilde doen (en dat terwijl Podemos electoraal gezien er fors op achteruit ging).
“De Sociaaldemocraten en Conservatieven van de Partido Popular (PP) wisselenden elkaar af in regeringen die op een meerderheid in het parlement konden rekenen.”
Dit behoeft wel wat nuancering. De vorige twee regeringen konden niet op de steun van een meerderheid van het parlement rekenen, want waren minderheidsregeringen die alleen het vertrouwen kregen van een minderheid van het parlement, met een veelvoud aan onthoudingen ten opzichte van deze regering. Als zodanig zat een coalitieregering er eigenlijk al jaren aan te komen, voor zover die er de facto niet al was; Beide voorgaande regeringen moesten op andere partijen steunen om uberhaupt de vertrouwensstemming te overleven en werden dan ook ten val gebracht toen ze iets deden dat de steuners en/of welwillende onthouders niet zinde. Dat lot zal deze regering ook beschoren zijn, want uiteindelijk kan Sanchez het zich politiek niet veroorloven om veel toegevingen te doen aan de Catalanen, maar heeft hij wel hun steun nodig. De kiem voor het einde zit hem zelfs al in de afspraken die nu gemaakt zijn en die door Sanchez al anders uitgelegd worden:
Sánchez and his party have insisted that the negotiations will have to respect the constitution and stressed their commitment to maintaining Spain’s territorial unity.
vs
Mr Sánchez required, too, the abstention of Esquerra, the largest Catalan separatist party, granted in return for open-ended talks on the Catalan conflict
@1: ik wil je vreugde niet temperen, maar het feit dat het Hoogerechtshof Junqueras niet vrij wil laten (een bericht dat ik bij het schrijven miste, maar alsnog in een update heb verwerkt) duidt op de nog steeds aanwezige dominantie van rechts-conservatieve nationalisten bij de rechterlijke macht. Dat kan de nieuwe regering nog aardig opbreken.
@2: het succes van de onderhandelingen is naar mijn mening vooral afhankelijk van de bereidheid van de Catalaanse separatisten om het streven naar absolute onafhankelijkheid op te geven in ruil voor meer bevoegdheden van de deelstaat.
@4: Ik denk dat de onderhandelingen gedoemd zijn als dat (en Sanchez doet dat) als preconditie gesteld wordt, zeker als de afspraak is dat de onderhandelingen “open ended” zijn. De Catalanen zullen dat (terecht) zien als een schending van de overeenkomst. Als ze op ander terrein (in vrijheidstelling van de politieke gevangenen) ook niets gedaan krijgen (en daar zullen de PP-rechters, die immers het hooggerechtshof in handen hebben, voor zorgen), dan kun je erop rekenen dat deze regering Sanchez ten val gebracht zal worden door een monsterverbond van rechtse partijen en separatisten.
@5: Open ended OK. Maar toch wel binnen de grenzen van de huidige constitutie zo lang die niet veranderd is, zou ik zeggen. Je mag van geen enkele regering eisen dat men toezeggingen doet die in strijd zijn met de grondwet van het land.
@3: Interessant! Uw update was er eerder dan mijn reactie.
Ik vraag mij af wat de gevolgen worden als een lidstaat van de EU een uitspraak van het Europese Hof naast zich neerlegt.
(ik neem aan dat dit het Europese Hof voor de Mensenrechten betreft, dus op basis van het EVRM, en niet het gerechtshof van de EU, of vergis ik mij?)
https://www.europa-nu.nl/id/vh7dovnw4czu/europees_verdrag_tot_bescherming_van_de
@6: In Nederland mag het parlement de grondwet wijzigen. Daarvoor bestaat een procedure (2/3 meerderheid, dan verkiezingen, dan weer 2/3 meerderheid meen ik). Het is ook een paar keer gebeurd, en er zijn politici die aangekondigd hebben dat ze de grondwet opnieuw wijzigen willen.
Ik denk dat een regering in Nederland best mag verklaren dat hij van plan is te onderhandelen over een wijziging van de grondwet.
Of dat in Spanje illegaal is, weet ik niet.
(maar ik verwacht niet dat de Spaanse socialisten dit zullen zeggen, want het zou slechte publiciteit opleveren).
@7: Het gaat om het Europees Hof van Justitie (dus niet het EHRM).
@8: Wijziging van de grondwet verloopt volgens een vergelijkbare procedure als in Nederland. Onderhandelingen aankondigen over een mogelijke wijziging van de grondwet kan natuurlijk altijd. Voor de wijzigingen die de Catalaanse separatisten willen is een parlementaire meerderheid echter zo ver weg, dat het weinig zin heeft hierop te speculeren. Een overgrote meerderheid van de Spanjaarden zweert bij de eenheid van het land. Het is zelfs de vraag of een meerderheid van de bevolking in Catalonië voor onafhankelijkheid is. Bij het referendum van 2017 kwamen slechts 2 miljoen van de 5 miljoen kiesgerechtigden in de regio opdagen.
@6: Dan spreek niet af dat de onderhandelingen open ended zijn (maar ja, dan had de ERC nooit deze afspraak aanvaard), óf neem als uitgangspunt dat een uitkomst kan zijn dat de grondwet (die overigens in Spanje intern inconsistent is en sowieso passages bevat die niet in een grondwet thuishoren) veranderd moet worden. Nu weet je gewoon dat het alsnog schipbreuk zal gaan leiden.
@9: ” Het is zelfs de vraag of een meerderheid van de bevolking in Catalonië voor onafhankelijkheid is. Bij het referendum van 2017 kwamen slechts 2 miljoen van de 5 miljoen kiesgerechtigden in de regio opdagen.”
Waarom zijn de Spanjaarden dan zo bang voor een referendum? Ze blijven referenda maar verbieden en (met geweld) tegenwerken, terwijl als wat jij suggereert (er is geen Catalaanse meerderheid voor onafhankelijkheid) waar is, een referendum juist een door Madrid gewenste oplossing (hoe dan ook geen onafhankelijk Catalonië) met grote stappend dichterbij brengt.
@10: Het gaat natuurlijk om de vraag die bij een referendum gesteld wordt. Als Catalanen eenzijdig de onafhankelijkheid willen uitroepen en daarmee inbreuk maken op de Spaanse grondwet zal dat altijd hommeles geven. Een werkbare oplossing vereist volgens mij een proces dat door beide kanten wordt gestuurd en ingevuld.
@11: “Als Catalanen eenzijdig de onafhankelijkheid willen uitroepen en daarmee inbreuk maken op de Spaanse grondwet”
Opvallend: Jij legitimeert hier het onrecht op zelfbeschikking (een tegenspraak binnen de Spaanse grondwet!) en draait bovendien om de hete brei over het andere punt (in #9 suggereer je dat een meerderheid van de Catalanen geen onafhankelijkheid wil), waar juist de angel heel makkelijk mee uit het conflict gehaald kan worden; organiseer en steun dat referendum wel, want als je suggestie klopt, hebben de separatisten juist geen been meer om op te staan.
@12: Wat houdt dan het recht op zelfbeschikking in? Dat elk deel van een staat zich eenzijdig kan afscheiden? Ik vind dat geen vanzelfsprekend recht.
Maar specifiek in dit geval zou ik zeggen dat als de Catalanen moeite hebben met het centralisme van de Spaanse staat, dat ze dan-wellicht met gelijkgezinden van elders- zouden moeten streven naar verandering van de constitutie waarin de heersende verhoudingen zijn geregeld. Tegen een referendum daarover, maar dan in heel Spanje, kan niemand bezwaar maken, denk ik. Alleen een referendum in Catalonië zal de zaak niet veel verder brengen, vrees ik. Al ben ik het met je eens dat de vorige regering niet erg handig reageerde op het referendum van 2017.
Ik denk verder dat we van mening verschillen over de wenselijkheid van een aparte Catalaanse staat. De problemen die de Catalanen met Madrid hebben zijn volgens mij ook op andere manieren op te lossen. Verder zal Catalonië zeer waarschijnlijk na afscheiding niet geaccepteerd worden binnen de EU. Met alle gevolgen van dien. Ik zou dat de Catalanen besparen. Daarom hoop ik op resultaat van de aangekondigde onderhandelingen. Alleen al het feit dat ze plaats vinden is in de Spaanse politieke verhouden na alles wat er gebeurd is vrij revolutionnair.
“Wat houdt dan het recht op zelfbeschikking in? Dat elk deel van een staat zich eenzijdig kan afscheiden?”
lmwtfy (ik ga ervan uit dat je zelf ook wel beter weet dan een beetje kinderachtig stropoppen op te gaan tuigen).
Ik vind dat geen vanzelfsprekend recht.”
Fijn voor je, maar het is wel één van de artikelen van het handvest van de VN, waar Spanje zich (grondwettelijk!) aan heeft gecommitteerd.
“Tegen een referendum daarover, maar dan in heel Spanje, kan niemand bezwaar maken, denk ik.”
Dat denk je dan verkeerd, want dat druist juist faliekant in tegen het hele idee van zelfbeschikking, dat immers betekent dat de Catalanen, en niet allerlei andere volkeren, mogen beschikken over hun eigen soevereiniteit.
“Ik denk verder dat we van mening verschillen over de wenselijkheid van een aparte Catalaanse staat.”
Ik vind onze wenselijkheid van een Catalaanse staat helemaal niet relevant; Het is aan de Catalanen (en de Catalanen alleen) om daarover te beslissen.
“Daarom hoop ik op resultaat van de aangekondigde onderhandelingen.”
Verwacht er niet teveel van. Het zou mij niet verbazen als het er niet eens van komt en ik acht de kans bijzonder groot dat ze zullen leiden tot de val van deze regering.
@14: Bismarck zegt: “Dat denk je dan verkeerd, want dat druist juist faliekant in tegen het hele idee van zelfbeschikking, dat immers betekent dat de Catalanen, en niet allerlei andere volkeren, mogen beschikken over hun eigen soevereiniteit”.
Dat begrijp ik niet. De Catalanen dat zijn de vijfmiljoen inwoners van Catalonië. Dat is toch geen “volk”? Bij verkiezingen stemmen 2 miljoen inwoners op separtisten en 2,2 miljoen op partijen die bij Spanje willen blijven. De aanhangers van de separatisten zou je een eigen cultuur en taal kunnen toedichten, ze wonen vooral in de dunbevolkte kiesdistricten in het noorden en zijn daardoor oververtegenwoordigd in het deelparlement. De 2,2 miljoen niet-seperatisten zijn vooral nieuwkomers of afstammelingen van recente migranten die niet zo´n binding hebben met de Catalaanse cultuur en de (historisch verklaarbare) afkeer van Madrid, ofwel het zijn inwoners die hun gezond verstand gebruiken en veel meer nadelen dan voordelen zien bij een afsplitsing. En natuurlijk gaat zelfbeschikking ook de andere Spanjaarden aan, net zoals een Brexit Europa aangaat. Daarom lijkt het mij logisch dat in de grondwet staat dat niet een deelstaat maar de staat beslist over afsplitsing. Overigens meen ik dat de separtisten met twee maten meten als ze zich enerzijds beklagen over de vermenging van justitie en politiek en anderzijds politieke loyaliteit laten afhangen van rechterlijke uitspraken.
@15:
Samen/Sami in Lapland: max 100.000
IJslanders: 363.000
Rohingya: max 2 miljoen.
En ga zo maar door. Je begin is sterk. ?
Maar je zal het wel over de samenstelling hebben. Dan geef je toe dat het een mixed bunch is dankzij “immigratie” en dan zou deze groep het juist voor het zeggen moeten krijgen. Nou, leg zoiets eens voor aan al onze huisracisten, zou ik zeggen.
@14: “Fijn voor je, maar het is wel één van de artikelen van het handvest van de VN, waar Spanje zich (grondwettelijk!) aan heeft gecommitteerd.”
Dat is echt omstreden; dat het handvest van de UN het recht geeft op afscheiding op een gebied dat integraal deel uitmaakt van een staat en waar de burgers volledige staatsburgers zijn van de staat waar men vanaf wil scheiden. Tot nu toe werd dit recht vooral gezien als een recht van volkeren onder koloniaal of racistisch gezag of onder buitenlandse bezetting.
@16: Ik weet wel wat een volk is. En ik zeg niet dat de immigranten het voor het zeggen (moeten) hebben. Ik probeer alleen te verklaren waarom 2,2 miljoen kiezers op niet-seperatisten stemmen. Dat komt mijns inziens deels doordat Catalonië veel immigranten (van elders uit Spanje) telt en voor een groter deel door kiezers die er niet van houden door een seperatistische minderheid gedomineerd te worden.