ONDERZOEK - Het is altijd bevredigend als een idee wordt bevestigd. Jarenlang heb ik gestreden tegen het idee dat de sociale media de taal zouden veranderen (bijvoorbeeld hier en hier), en met name dat de taal ‘korter’ zou worden door sms en Twitter.
Mijn argument was vooral gebaseerd op de logica. Het is onwaarschijnlijk dat zoiets belangrijks voor het menselijk leven als taal, iets dat zich in de loop van duizenden jaren heeft ontwikkeld, zou veranderen door zoiets efemeers als de sociale media. Zelfs de gehardste Twitteraar spreekt op een dag waarschijnlijk nog steeds meer woorden dan hij tweet. En de proportie geharde Twitteraars op de gehele populatie is te verwaarlozen. De sociale media zijn bovendien zelf zo veranderlijk dat je eerder verwacht dat zij zich langzaam aan de behoefte van de mens aanpassen om de taal op een natuurlijke manier te gebruiken.
Technische reden
Juist vanwege de veranderlijkheid van die media, en het feit dat mensen de neiging hebben van Hyves naar Facebook naar Instagram te springen, maakte een en ander lastig empirisch te onderzoeken. Maar gelukkig voerde Twitter in november 2017 een interessant experiment uit: terwijl er verder niets veranderde, werd de karakterlimiet van 140 tekens naar 280 tekens verhoogd. De protesten waren niet van de lucht – zo hoort dat, als er iets verandert, horen de protesten niet van de lucht te zijn – maar inmiddels is geloof ik iedereen eraan gewend.
Ik ken geen Twitteraars die zich expres nog aan de oude limiet van 140 tekens houden. Die limiet was overigens een voorbeeld van wat ik bedoelde: ze was kunstmatig, want gebaseerd op een oud idee dat je ook via sms tweets moest kunnen toevoegen. Sms-berichten telden 160-tekens en daarvan nam Twitter er 20 af voor informatie over de afzender en dergelijke.
Er was dus een puur technische reden om zo beperkt te zijn. De ‘kortheid’ die mensen in de moderne taal leken op te merken – die natuurlijk ook goed past bij het gevoel dat ‘alles almaar sneller wordt’ – was waarschijnlijk vooral een gevolg van die beperking.
Breedsprakigheid
Dat blijkt ook nu een groepje Nederlandse onderzoekers de uitkomsten van het Twitter-experiment hebben gebruikt. Hun artikel verscheen deze maand in Palgrave Communications. Ze deden iets heel eenvoudigs: ze onderzochten in hoeverre de gebruikte taal veranderde. Dat bleek eigenlijk inmiddels zo te zijn. Zodra Twitters de teugels liet vieren, begonnen Twitteraars minder informele berichten te schrijven, maar vooral ook langere.
De grafieken hierboven laten het zien. De onderbroken lijn geeft de datum aan waarop Twitter de nieuwe limiet stelde. De eerste lijn gaat over het aantal tekens per woord, dat dus een korte piek laat zien, maar dan teruggaat naar de oorspronkelijke lengte. Dat is op zich intrigerend: misschien leefden mensen zich even uit met het heeeeeeeeeeeeel erg verlengen van woorden? In ieder geval gingen de andere twee lijnen – het aantal lettertekens en het aantal woorden per zin – wel echt radicaal omhoog, en zo te zien voorgoed.
De korte zinnen die mensen maakten waren dus aantoonbaar een functie van de technische beperkingen die er waren. Vooral gebruikten mensen nu ook meer woorden in een zin, en dus zijn lidwoorden en andere functiewoorden ineens veel gebruikelijker op Twitter. Dat is namelijk hoe mensen willen praten. Ze waren een tijdje bereid om zich te laten insnoeren door de techniek, maar uiteindelijk wint altijd de neiging tot breedsprakigheid.
Dit artikel verscheen eerder op Neerlandistiek.
Reacties (13)
Sad. #????
En nu nog correct Nederlands, want de grammatica en spelling zijn vaak om te huilen.
@2: Ook daarin lijkt Twitter misschien wel heel erg op de gewone (schrijf)taal. Veel mensen zijn toch beperkt in hun taalbeheersing.
1. Artikelschrijvers op dit weblog beperken zich vaak tot een kunstmatige (?) limiet van 280 woorden.
2. Reageerders komen zelden of nooit boven de 140.
Ik zeg voer voor theorieën en analyses.
@2: Ik erger me ook heel vaak aan het gebrek aan taalbeheersing, maar probeer toch mild in mijn oordeel te zijn. Nederlands is best een moeilijke taal. Ik moet ook wel eens iets opzoeken, en doe dat ook omdat ik precies wil zijn, maar ik ben dan ook een schrijver.
Bepaalde regels, zoals de dt-regel (ha, is dat correct gespeld? Ik denk van wel maar ben er niet zeker van), zijn echt niet zo moeilijk (ik had bijna “is” geschreven, het ontleden van zinnen is ook niet altijd makkelijk). Stam plus T en het Kofschip, lijken mij gesneden koek. Maar ik heb een flinke talenknobbel en ben bovendien best een regelneuker. En ik heb gemerkt dat het voor anderen toch niet zo evident is. Daarbij, als je op een forum of social media zit, is correcte spelling of grammatica toch een beetje ondergeschikt aan ’t punt dat je wil maken.
Weet je waar ik me pas echt aan erger? Iemand die heel breedsprakerig is en het vertikt om interpunctie te gebruiken. Ellenlange zinnen die ik zelf in stukjes moet hakken om te begrijpen wat er gezegd wordt. Pff. Die sla ik eerder over dan een kort en helder standpunt waar misschien een paar spelfouten in staan.
@5: houd me bier! Karin, ik heb een kluif, https://www.babyfacenelsonjournal.com/last-words.html met heel veel breedspraak MET interpunctie.
@6: Godsamme, na dat verhaal kan ik ook wel een biertje gebruiken. Ik heb ’t ook niet helemaal gelezen want ik wil nog wel lekker slapen zo meteen. What’s your point?
@7: je #5 was faciele koffieklets. Niet op dit uur! Zo smeekte ’t om een stervende Dutch irl monoloog, @schrijver
@8: Whut? Ik vermoed dat je zelf een biertje teveel hebt gehad. Is verder niet erg hoor. Het uur is er wel naar.
Maar faciel is geen Nederlands woord, voor zover ik heb kunnen vinden. Nader onderzoek biedt geen opheldering, de zoekresultaten beperken zich tot “facial”, en daar kun je zowel onschuldige als ietwat perverse zaken bij bedenken. Schrik ik ook niet van trouwens hoor.
Maar mijn reactie op #2 was een beroepsmatige. Als je dat niet interessant vindt, kun je ook gewoon niet reageren. Al moet ik toegeven dat ik het vermakelijk vind.
Hoezo niet op dit uur? En waarom is dan, blijkbaar als tegenhanger van de koffieklets, een transcript van de laatste woorden van een stervende misdadiger wel passend?
Ghe, ik voel me helemaal een beetje een Mind Hunter. Zo benieuwd naar je antwoord.
@9: faciel = gemakzuchtig gemakkelijk eenvoudig
Elk extra woord aan een schrijver als u is er een teveel behalve dit ene: herlees
@10: Je maakt me wel vaak aan ’t lachen, dat moet ik je nageven.
@4: Confucius aside, substance and wisdom are hard to come by in 140 char.” – found on twitter
@5:
Maar het helpt wel enorm. Als iets voor meerdere uitleg vatbaar is, kies ik bij voorkeur de verkeerde en confronteer dan de auteur daarmee. Wanneer die dan reageert met een ‘Ja maar zo bedoel ik het niet’ is de reactie steevast ‘Dan moet je het ook niet zo zeggen.’ Dat kun je zuigen noemen, maar ze moeten het verdomme eens een keer leren.
Voor al die keren dat je hoopt dat je bijdrage gelezen wordt, is het toch niet te veel moeite die lezers een minimale leesbaarheid voor te schotelen. Sec andermans gedachtegang kunnen volgen is vaak al moeilijk genoeg, dan hoef je er niet ook nog eens een rebus van te maken.
Zo, en nu ff t zz.
@10 kneistonie
“Elk extra woord aan een schrijver als u is er een teveel behalve dit ene: herlees”
Te veel i.p.v teveel. U gebruikt hier ‘teveel’ niet als zelfstandig naamwoord => te veel.
Het teveel aan woorden, het tekort aan woorden. Maar: te veel woorden, een woord te veel.
Zie ook de website van ‘Onze Taal’ (www.onzetaal.nl). Daar hebben ze trouwens een aardig ezelsbruggetje, zo zag ik, dat u wellicht een volgende keer kunt gebruiken:
“Een ezelsbruggetje: als je in plaats van te veel ook te weinig op dezelfde plaats in de zin kunt gebruiken (‘Hij heeft te weinig taart gegeten’), komt er een spatie na te.”