COLUMN - Het kabinet begint een oorlog tegen zzp’ers, omdat zij de sociale zekerheid zouden ondermijnen. Maar deze ondermijning van de sociale zekerheid komt van de politiek zelf. En deze oorlogsverklaring maakt het alleen maar erger.
De Speld presenteerde het een paar maanden geleden nog als grap, maar de werkelijkheid achterhaalt ook hier de satire: deze week werd duidelijk dat het kabinet de oorlog verklaart aan zzp’ers.
Waarom? Zelfstandigen betalen minder belasting dan werknemers, maar doen wel een beroep op een deel van de sociale zekerheid. Zo zouden zij het sociale stelsel steeds meer ‘uithollen’.
Dit is echt de omgekeerde wereld. Alsof zzp’ers voor een dubbeltje op de eerste rang zouden zitten! Integendeel: zekerheden zoals werkgarantie (ontslagbescherming), loondoorbetaling (WW), arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WIA) en pensioenopbouw zijn voor zzp’ers veel kostbaarder dan die paar duizend euro fiscaal voordeel per jaar. Zzp’ers kunnen goedkoper zijn voor werkgevers omdat zij zelf een groot risico te lopen, een risico dat te duur is om af te kopen omdat er voor hen geen collectieve regelingen zijn.
Daarom is het ook uitermate beledigend nu van het kabinet te moeten horen dat zzp’ers de sociale zekerheid zouden uithollen: het is juist de politiek die dit laat gebeuren, doordat zij al jaren te belazerd is om voor deze groep mensen betere voorzieningen te regelen. Ik zou zeggen: begin daar eens mee.
In plaats van zzp’ers financieel de nek om te draaien zou het beter zijn ze toegang te geven tot de pensioenfondsen tegen dezelfde kosten als werknemers, en de inleg verplicht te maken. Geef ze met hun gemiddeld jaarloon ook toegang tot de WIA. En wat werkloosheid betreft: laat zzp’ers een even hoge premie betalen als de WW-premie, en maak van die pot geld een simpele verzekering tegen jaarlijkse schommelingen in het inkomen. Een inkomensverzekering zonder sollicitatieplicht dus.
Met dit laatste zouden zij overigens een prima proefkonijn zijn voor een mogelijke hervorming van de WW. Want een dergelijke flexibele spaarregeling voor magere tijden is waarschijnlijk ook voor werknemers gunstiger dan de ingewikkelde en bureaucratische WW.
Wat kan hier tegen zijn? Ik hoor het alweer: zzp’ers zouden volgens sommigen dan ‘geen ondernemers’ meer zijn. Grote onzin. Ondernemen is gelukkig nog altijd wat anders dan onverzekerd rondlopen. Iemand is tenslotte ook niet minder ondernemer door de verplichte ziektekostenverzekering. Bovendien zijn er zat zzp’ers die om heel andere redenen zelfstandig werken dan dat ze zo graag de ondernemer uithangen.
Met maatregelen als bovenstaand zou de politiek pas echt bezig zijn met het repareren van de sociale zekerheid. En pas dan zou het redelijk zijn te praten over het afschaffen van de fiscale voordelen, omdat die dan niet meer nodig zouden zijn ter compensatie.
Maar het redden van de sociale zekerheid is naar ik vrees niet het werkelijke motief. Het gaat hier om niets meer dan de zoveelste ordinaire bezuinigingsmaatregel. En dit keer zijn zzp’ers de sjaak. Ja, dan kan je ze maar beter eerst even zwartmaken.
Met dat bezuinigen zou de regering zich echter behoorlijk kunnen misrekenen. Doorgaans ontstaan er geen nieuwe banen met het duurder maken van arbeid. In plaats van dat er banen ontstaan, zal eerder werk verdwijnen, en heel wat zzp’ers zullen in de bijstand belanden. Daarmee is het niet alleen een onbeschofte, maar ook nog eens een dure maatregel.
Reacties (16)
Wordt een zzp’er ook verplicht te solliciteren als hij/zij een beroep op de WW doet?
Op zich zal een zzp’er geen moeite hebben om elke week een paar brieven te verzenden, acquisitie zal normaal gesproken meer tijd kosten.
Maar het lijkt mij een kenmerk van een zelfstandige dat hij/zij wisselende inkomsten heeft, dus dan valt moeilijk vast te stellen wanneer hij/zij echt werkloos is. Behalve als hij/zij de onderneming sluit, natuurlijk.
Een pensioen-voorziening en een voorziening voor arbeidsongeschiktheid zal wel welkom zijn.
De overheid moet als eerste stoppen om werknemers als zzp’ers te beschouwen.
Dit leidt alleen maar tot ontduiking van de regels m.b.t. werktijden, minimumloon en sociale premies.
De pakketten-bezorgers van PostNL hebben maar 1 opdrachtgever, en toch beschouwt de belastingdienst hun als zelfstandigen.
Ook sommige thuiszorgers werken in omstandigheden die voor een werknemer verboden zouden zijn.
Ik denk niet dat er veel werk zal verdwijnen als het niet meer door zzp’ers gedaan wordt.
Er zullen nog steeds postpakketten bezorgd worden, en de thuiszorg zal ook nodig blijven.
Als de pakketbezorging dan te duur wordt voor Wehkamp, zullen we weer wat vaker in een winkel moeten kopen.
Als de thuiszorg duurder gaat worden, is het een groter probleem, maar dat hoeft niet te worden opgelost ten koste van de werknemers. Nuttig werk heeft gewoon een prijs.
“Wordt een zzp’er ook verplicht te solliciteren als hij/zij een beroep op de WW doet?”
Vast wel, maar dat is ook niet wat ik voorstel: wat ik boven beschrijf is een heel andere regeling dan de WW.
Het is dan wel niet heel erg uitgewerkt want dit is een column (met een gelimiteerd aantal woorden), maar “laat zzp’ers een premie betalen die in hoogte gelijk staat aan de WW-premie, en maak van die pot geld een verzekering tegen jaarlijkse schommelingen in het inkomen” geeft mijns inziens denk ik toch wel aardig de richting aan die ik aan denk.
Gewoon een spaarregeling waarmee je een daling in het jaarinkomen kan opvangen dus. Geen sollicitatieplicht. Geen controle of je zelf iets aan die daling had kunnen doen. Geen harde lijn tussen wel-werk en niet-werk. Gewoon sparen en evt opmaken in mindere tijden.
Volgens mij zijn dat ook voor werknemers prettigere uitgangspunten, vandaar dat ik ook opwerp dat een dergelijke regeling een mooie proef zou zijn mbt de toekomst van de ww.
* Ik heb de formulering nu iets aangepast zodat voor de lezer misschien wat meer duidelijk wordt waar ik op doel.
Natuurlijk moet de overheid schijnconstructies aanpakken. Maar als zzp’ers dezelfde sociale zekerheid krijgen als werknemers tegen dezelfde prijs, dan is het gevaar van die schijnconstructies veel kleiner, omdat zzp’ers ook niet meer veel goedkoper zijn (omdat ze die sociale zekerheid missen).
“Nuttig werk heeft gewoon een prijs.”
Klopt, maar soms ontstaat de situatie dat werkgevers of de overheid ondanks dat gewoon geen zin heeft die prijs te betalen. De post wordt inmiddels ook niet meer bezorgd op maandag en de thuiszorg wordt momenteel met geweld naar de mantelzorgers doorgeschoven.
De bully zoekt altijd degene uit om te treiteren en te pesten, waarvan de minste weerstand verwacht wordt.
Als zzp-ers ook weer gewoon alle belastingen en premies moeten gaan betalen, worden ze al snel duurder dan het inhuren van gewone werknemers en is het voordeel voor de bedrijven weg.
Terecht. Want het voordeel voor de bedrijven (bij lage lonen zzp-ers) is alleen maar ten koste van de sociale zekerheidspositie van de ex-werknemers, nu zzp-ers, gegaan.
Wat ooit ontstaan is als een (boeren)slimme manier van goed verdienende hoog opgeleide vooral ICTers (die zichzelf eerst ‘onmisbaar’ maakten en daarna zichzelf gingen verhuren aan het bedrijf waar ze net ontslag genomen hadden) om nog meer geld binnen te harken dan ze toch al deden, is verworden tot instrument voor de werkgevers om de loonkosten omlaag te drukken.
Dit had met sterke vakbonden voorkomen kunnen worden, maar ja, vakbonden dat is zo ouderwets. We zijn tegenwoordig toch allemaal in staat onze eigen boontjes te doppen… De doorgeslagen individualisering heeft dit allemaal mogelijk gemaakt. Ideeën om dat weer een beetje te patchen zijn mooi, maar het blijven doekjes voor het bloeden…
ik snap onderhand waar je naar toe wil Klokwerk, En hoewel je volgens mij wel erg voor eigen parochie predikt, vind ik het idee in principe niet eens gek of raar. Maar Co raakt wel een punt waar je wel wat makkelijk over heen stapt, wellicht moet je dat eens uitwerken voor ons. Ben erg benieuwd.
@McLovin: Tsja. Toen ik nog in vaste loondienst was had ik dezelfde standpunten. Het is ook in het belang van vaste medewerkers dat er gelijke rechten ontstaan in sociale zekerheidsland. Juist voor hen. Om te voorkomen dat het een uitstervende diersoort wordt. Want dat is het nu wel.
Overigens schrijf ik ook vaak over groepen waartoe ik zelf dan weer niet behoor, zoals de bijstand. Hoort bij mij allemaal bij het brede plaatje van sociale zekerheid.
Als ik puur voor zzp’ers opkwam, dan liet ik het bij een huilstuk tegen de regering en stelde ik geen alternatieven voor. Met dat soort stukken is het overigens ook veel makkelijker scoren, want negatieve stukken, daar kunnen altijd veel meer mensen zich in vinden dan stukken waarin je ook een alternatief voorstelt. Maar goed, dat voegt naar mijn mening te weinig toe.
En wat heet makkelijk overheen stappen. Ik kan ook zeggen: Co leest niet zo goed. [Edit: dat kunnen we Co trouwens natuurlijk niet helemaal verwijten, vandaar dat ik de formulering iets heb aangepast en expliciet zeg dat ik niet doel op een sollicitatieplicht.] Ik zeg nergens dat zzp’ers een ww uitkering moeten krijgen. En wat is er onduidelijk aan een verzekering tegen inkomensdaling? Ik bedoel dat wanneer iemand in jaar x+1 zeg plotseling 60% minder verdient dan in jaar x, hij of zij een deel uitgekeerd krijgt, als hij genoeg gespaard heeft.
Wat ik over de premiehoogte zeg lijkt mij verder duidelijk: even hoog als de ww-premie. De verdere invulling (hoeveel wordt er gespaard voor hoeveel dekking (hoogte en lengte van de dekking)) daar kan ik nu wel een en ander over verzinnen, maar dat is toch vooral een klusje voor actuarissen. En die invulling zal in praktijk ook nogal eens veranderen, net zoals de dekking van de ww voortdurend verandert.
@Pedro: Ik heb het niet zo op de vakbonden. Tenslotte hebben die ook het ontstaan van andere groepen werknemers toegestaan. Een flexibele schil is een mooie buffer om de rechten van vaste krachten te beschermen, zo was de gedachte. Ook is het blijven denken via vakbonden en mij nog te ‘individualistisch’. Als alles via CAO’s en ontslagrecht geregeld wordt, blijven werknemers voor hun sociale zekerheid mij veel te sterk afhankelijk van werkgevers. En van de vakbonden zelf, die zich onmisbaar maken en een grote werkgever gaan vormen voor duurbetaalde juristen om dat ingewikkeld geworden stelsel uit te voeren. Beter is het de uitvoering van de sociale zekerheid bij werkgevers weg te nemen in de ruil voor premies per werknemer, en de uitvoering onder te brengen bij de overheid: Weg Rijnlandmodel intro Scandinavisch model wat mij betreft.
@9:
Absoluut.
Te eenvoudige voorstelling van zaken. Een verzwakkende vakbond heeft weinig andere keus dan mee te gaan denken met de werkgevers, willen ze nog enige invloed behouden. Dan gaat hert er niet om de rechten van de vaste krachten te beschermen door een schil te creëren, maar gaat het er om te accepteren, dat er een schil gecreëerd wordt, om op die manier te proberen de rechten van de overblijvers nog enigszins te behouden. Het zit ook al in jouw zin opgesloten: vroeger waren de vakbonden er niet om de rechten van de vaste werknemers te beschermen, want die vastheid bestond toen helemaal niet. Die vastheid is gekomen door toedoen van de vakbonden. De rechten die de werknemers hebben zijn bijna allemaal door de vakbonden bevochten. En ja, het is helaas op dit moment zo, dat ook de vakbonden weinig anders meer uit kunnen richten dan alleen nog te proberen rechten te behouden. Het uitbreiden en verbeteren van de rechten van de werkenden (niet alleen de vaste krachten, maar ook zzp-ers bijvoorbeeld) is al tijd lang niet meer haalbaar, doordat iedereen door de individualistische dogma’s en het kapitalistische paradigma is geïndoctrineerd.
“om op die manier te proberen de rechten van de overblijvers nog enigszins te behouden”
En dat is het allerdomste wat ze konden doen, en nog asociaal ook. De vakbonden hadden moeten vasthouden aan gelijke rechten voor alle werknemers. Hebben ze niet gedaan, en dat neem ik ze zeer kwalijk. Ze hebben er niet alleen hun eigen positie, maar tevens ons sociale stelsel mee ondermijnd.
Ik weet dat ik mezelf veel populairder maak hier door van alles de VVD en de werkgevers de schuld te blijven geven, maar dat is naar mijn idee weer veel te makkelijk. We moeten als mensen die begaan zijn met een eerlijk en rechtvaardig stelsel ook de fouten die onze ‘bondgenoten’ maakten en maken durven benoemen, anders komen we nergens. Natuurlijk zijn werkgevers en de VVD niet degenen die zich normaal zorgen maken over de sociale zekerheid van werknemers. Maar we hebben ze door de fouten die gemaakt zijn wel de openingen gegeven om grote gaten in het stelsel te slaan, zonder zelfs maar vuile handen te maken.
Sowieso was het stelsel dat ze bevochten hadden ook al niet ideaal, omdat ze voor zichzelf een blijvende rol hadden geregeld. Beter hadden ze zichzelf overbodig gemaakt door te eisen dat met name loondoorbetaling los zou komen te staan van werkgevers.
@11:
Dat heeft Scargill geprobeerd. Je weet vast ook wel wat daar van gekomen is. Toenemende welvaart van de werknemers is helaas ook de doodsteek voor de vakbonden. De werknemers gaan dan denken dat ze het allemaal zelf wel kunnen regelen, en de paar tientjes vakbondsbijdrage kunnen ze lekker gebruiken voor zichzelf. Natuurlijk hadden ze aan die rechten vast moeten houden, en ik weet zeker dat ze dat ook wilden, maar in de realiteit was hun macht tanende, door teruglopende ledentallen. Dan heb je gewoon minder te eisen.
Dat is puur de Nederlandse situatie. Dat is lang niet overal zo geweest. Het heeft lange tijd redelijk goed gewerkt bij ons. Maar ook daardoor is de macht van de vakbonden uiteindelijk juist ondermijnd. Ik ben met je eens dat het polderen een strategische fout van de bonden is geweest.
@9: Fluit me maar uit als ik het mis heb, maar volgens mij kunnen heel veel van die dingen gewoon geregeld worden door de belastingdienst, dus exit pensioen fondsen, reintegratieburootjes en noem maar op.
Het is de hoogste tijd dat de verhoudingen op de arbeidsmarkt totaal herzien worden.
Het wij/zij denken moet stoppen. Want hoe raar het ook klinkt, uiteindelijk hebben werknemers en werkgevers ongeveer de gelijke interesses.
Positief uitgelegd: werkgevers zijn gebaat bij een publiek dat een goede koopkracht heeft.
Werknemers zijn gebaat bij een goed loon waar mee zij goederen en diensten kunnen kopen.
Negatief uitgelegd: niemand is gebaat bij een horde armoedzaaiers die zich weinig of niets kunnen veroorloven, de werkgevers al helemaal niet.
“Dan heb je gewoon minder te eisen.”
Dat is waar, maar ik denk dat ze het veel beter hadden gedaan als ze dat minder tenminste nog eerlijk verdeeld hadden.
@Gerrit: Mee eens. Met puur vijanddenken komen we er niet. Werkgevers en werknemers zijn beide gebaat bij een bloeiende economie en een goede sociale zekerheid, zodat de bestedingen hoog blijven. Het is ook nuttig altijd te beseffen waarom werkgevers bepaalde dingen willen. En wat daar de reden van is. Ik bedoel, natuurlijk kiezen individuele werkgevers voor de goedkoopste krachten. Anders neemt de concurrent ze wel aan, en dan is niemand geholpen: de werknemers van het eigen bedrijf worden ontslagen omdat je wordt weggeconcurreerd op prijs. Dat is dus op te lossen met wetgeving. Een ander ding: met name kleine werkgevers klagen steen en been dat de uitvoering van de wet verbetering poortwachter bij hen ligt.
Ik weet overigens niet of het qua uitvoering wel zo te prefereren is altijd voor de overheid te kiezen. Pensioenfondsen doe het over het algemeen toch niet zo slecht: ik moet nog maar zien dat de belastingdienst het beter doet. Sommigen willen de uitvoering van de zorgverzekering graag ook in overheidshanden zien. Maar als ik zorgverzekeraars vergelijk met het UWV, dan denk ik… misschien dat private partijen waartussen je kan kiezen af en toe zelfs nog wel te prefereren zijn. Voorwaarde is dan natuurlijk wel dat die private partijen strak ingekaderd zijn.
@11: “om op die manier te proberen de rechten van de overblijvers nog enigszins te behouden”
En dat is het allerdomste wat ze konden doen, en nog asociaal ook. De vakbonden hadden moeten vasthouden aan gelijke rechten voor alle werknemers. Hebben ze niet gedaan, en dat neem ik ze zeer kwalijk. Ze hebben er niet alleen hun eigen positie, maar tevens ons sociale stelsel mee ondermijnd.
En de werkgevers, reintegratiebureaux, enzo prima in de kaart gespeeld.
En het trieste hiervan vind ik nog dat de werkgevers uiteindelijk ook nog eens een keer hun eigen graf graven.
Anekdote:
Toen ik als twaalfjarig jongetje deel uitmaakte van jaar 1, lichting 2 van de mammoet wet, behoorlijk lang geleden dus, werd mij tijdens een geschiedenis les uitgelegd dat, in Nederland tijdens de depressie van de 30 er jaren, de remedie gehandhaafd werd om de lonen te verlagen en de prijzen te verhogen, wij, beginnende pubers konden daarover, samen met de geschiedenis leraar hartelijk om lachen, dit soort stupiditeiten konden volgens ons allemaal nooit meer gebeuren.
Sindsdien heeft de geschiedenis, ons keer op keer in het ongelijk gesteld. Goed het is nu zijn nu niet meer de loonsverlagingen, het zijn nu bezuinigingen, meer doen met minder personeel, en dat soort grappen, en prijsverhogingen a gogo.
Om mijn jeugdheld Obeliks maar eens te citeren: “Broeva Haro”
@15: Nu zijn er ook al jaren loonsverlagingen te zien. “the first time it’s considered a tragedy, the second time a farce”.