OPINIE - In ruil voor toezeggingen om tot een superprovincie te komen, zouden D66 en GroenLinks snelle afhandeling van een tweetal grondwetswijzigingen moeten afdwingen: de gekozen lokale bestuurders en de constitutionele toetsing van wetten.
Het lag erg voor de hand dat het kabinet in D66 en GL de ideale collaborateurs ziet om de beoogde superprovincie (fusie van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland) snel in de steigers te zetten. D66 is ronduit voor het vormen van landsdelen (lees: fusie van provincies). GL is kritisch over de huidige inrichting van provincies, maar zou het liefst een staatscommissie eerst onderzoek laten doen naar mogelijke alternatieven.
D66 wil wel onderhandelen over vervoer, GL over natuur. Dat wil zeggen: meer geld voor deze onderwerpen. Maar waarom ook niet twee zaken in de strijd gegooid die D66 en GL toch zeer na aan het hart liggen?
De gekozen burgemeester en gekozen commissaris van de koning staan al jaren te boek als de kroonjuwelen van D66. Het juweeltje kostte in 2005 nog een D66-minister zijn kop. In april 2012 diende D66-Kamerlid Gerard Schouw het initiatiefvoorstel in tot ‘deconstitutionalisering van de aanstelling van de burgemeester en commissaris van de Koning’ (CvdK). Het voorstel kwam in het Regeerakkoord terecht en op 19 september stemde een meerderheid van de Tweede Kamer voor. Tot zover liep het op rolletjes.
Het voorstel is nu in behandeling bij de Eerste Kamer, waar de PvdA-senatoren Klaas de Vries en Guusje ter Horst zich tegen het plan verzetten. Een herhaling van 2005 dreigt, met dit verschil dat het nu geen D66-minister de kop gaat kosten en ook zonder de PvdA er een voldoende meerderheid in de Eerste Kamer is om het voorstel aan te nemen. Maar Pechtold was razend op de PvdA-senatoren en zou nu dus aan Samson kunnen vragen zijn senatoren in het gareel te krijgen.
Het wetsvoorstel-Halsema, toetsing van wetten aan een aantal bepalingen van de Grondwet door de rechter, ligt op de plank om vergeten te worden. Eigenlijk had het voorstel al ten tijde van kabinet Rutte I behandeld moeten worden. Als het nu alsnog van de plank wordt gehaald, is in beide Kamers twee derden meerderheid nodig om aangenomen te worden.
Dat ligt helaas wat problematischer. Vooral omdat de VVD in de Tweede Kamer tegen wil stemmen, terwijl men in de eerste fase van de behandeling voor stemde. Hier kan GL aan Rutte vragen de VVD-fracties onder druk te zetten. Kans van slagen, zonder de VVD, is er hooguit als het CDA dezelfde draai maakt die de partij volbracht met betrekking tot de gekozen burgemeester en CvdK (eerst tegen, nu voor).
Maar wacht, het is toch niet netjes als kabinet of fractieleiders de parlementsleden onder druk zetten? Zeker bij de Eerste Kamer moet je er nog mee oppassen, want de senatoren laten zich niet graag piepelen. Dat is dan aardig hypocriet. Bij de akkoorden die de laatste tijd zijn bereikt ging het er immers om voldoende steun in de Eerste Kamer te verkrijgen. Met andere woorden: senatoren moesten op zijn minst gepolst, zo niet onder druk gezet worden.
Het kabinet heeft haast met de superprovincie. D66 kan eisen haast te maken met de gekozen burgemeester en CvdK. GroenLinks kan eisen het wetsvoorstel-Halsema uit de kast te halen.
Reacties (6)
Die gekozen burgemeester mag van mij wel maar zit er niet om te springen. Principieel zie ik in waarom je dat zo willen vanuit democratische oogpunt enzo, of het in de praktijk wat oplevert? Ben vooral bang voor Limburgs cliëntelisme; klein dorp of gemeente waar grote ondernemer zoveel kapitaal heeft dat ie simpelweg indirect het burgemeesterschap kan kopen.
Constitutionele toetsing van wetten lijkt me geweldig maar ik snap dat de VVD met Opstelten en Teeven daar niet op zitten te wachten. Dan kunnen deze twee heren al hun populistische onderbuik-wetjes er niet zo makkelijk doorheendrukken.
Vertel eens wat er nu zo geweldig is aan het toetsen van wetten aan de grondwet.
@1, Van Rey voor burgemeester, yeah!
Volgens mij lost een gekozen burgemeester niks op – geen enkele aanwijzing dat de wereld er democratischer of beter van wordt. En dat geldt trouwens ook voor de superprovincies, zelfs al vinden Plasterk, Meta-Plasterk en Plasterk zijn superego dat nog zo’n goed idee.
@2: Het is essentieel. Stel dat de PVV de grootste wordt -bijv. na een grootschalige terreur aanslag in Nederland- dan kan de rechter allerlei draconische racistische wetten blokkeren. En sneller en “nederlandser” dan dat je het laat toetsen aan het EVRM. Het komt erop neer dat de machtsverhouding iets verschuift richting de D66 rechters. En ik heb liever een D66 rechter dan een hysterische PVV’er in labiele tijden die waakt over ons en de wetten die voor ons gelden.
@2: Geweldig is een groot woord maar nu is het mogelijk om wetten in te voeren en uit te voeren die tegen de grondwet ingaan. De grondwet waar de mensenrechten in verankerd zijn. Op zich wel prettig dat “reguliere” wetten enigszins in lijn blijven, binnen de grenzen van de grondwet.
@: “GroenLinks wil een slanker, krachtiger en democratischer openbaar bestuur.”
Dan vinden ze het geen probleem om mee te helpen met een megalomane provincie, hoe ongeloofwaardig wil je zijn?