7 moderne plagen: 1 projectontwikkelaars

Projectontwikkelaar, een modern beroep. Ooit ontstaan als een intermediair tussen de bouwmeesters van de overheden en/of private investeerders, de betrokken instanties en de uitvoerende aannemers. Als beroep is de projectontwikkelaar meestal een technisch architect of bouwkundige. Door de schaalvergroting zijn er specialistische organisaties ontstaan, zelfstandig of als onderdeel van een aannemingsbedrijf of een architectenbureau. Als ik het hier over projectontwikkelaars heb bedoel ik deze maatschappelijke functie en niet het beroep.

Aanvankelijk verwelkomde de overheid het verschijnsel projectontwikkelaar, omdat zo de mogelijkheid ontstond werk en verantwoordelijkheid af te wentelen op de private sector en daardoor eigen falen te verbloemen. Maar al in de jaren zestig ontstonden problemen toen projectontwikkelaars massaal grond opkochten in de wetenschap (omkoping?) of verwachting dat de overheid daar wilde gaan bouwen. Zij eisten dan de uitvoering van het werk op in ruil voor een snelle overdracht van de grond. Deze praktijken hebben het verschijnsel een slechte naam bezorgd.

Projectontwikkelaars komen zelf met de meest lucratieve initiatieven. Zuidassen, winkelparadijzen, stadsvernieuwing, nijverheidslinten langs de snelwegen, als het maar geld oplevert, desnoods door langdurige leegstand. Die plannen worden steevast in een prettige ambiance gepresenteerd aan hoge ambtenaren, wethouders en zonodig zelfs de gemeenteraad. Wat leuke snoepreisjes naar voorbeeldprojecten in het buitenland verdringen de meeste vragen en het geweten tenslotte naar de achtergrond.

Projectontwikkelaars leggen ook ernstige beperkingen op aan het realiseren van bepaalde bouwdoelstellingen. In de woningbouwsector valt het meest te verdienen aan de duurdere koopwoningen. Geen enkele projectontwikkelaar zit te wachten op starterswoningen, groepswoningen, bejaardenwoningen en betaalbare sociale woningbouw. In het onderhandelingsspel met de overheid weten zij altijd de goede kaarten te trekken.

Wie in privé opdrachtgeverschap een vrijstaande woning van een standaard type laat bouwen is meestal heel veel minder kwijt dan wanneer zo’n pand van een projectontwikkelaar wordt gekocht. Er blijft dus dik geld hangen aan een strijkstok. Voor een deel gaat dat geld naar lobbyen en smeren van de overheid. En dat zijn onfrisse zaken. Een nog groter deel verdwijnt in de zakken van de projectontwikkelaar.

De burger is uiteindelijk de dupe. Als de startprijs van een woning al te hoog uitvalt, dan wordt deze natuurlijk nog veel hoger door de marktontwikkelingen. Bepaalde typen woningen blijven zeldzaam, waardoor zij ook weer duurder worden. Ik wil de overheid zeker niet vrijpleiten van deze woningmalaise, maar projectontwikkelaars zijn beslist een deel van het probleem. Kortom: de overheid is een plaag van alle tijden, maar projectontwikkelaars zijn een plaag van deze tijd.