De StemWijzer en het Kieskompas zijn weer gelanceerd. Afgelopen maandagavond zag ik op televisie verschillende partijleiders met het zweet op het voorhoofd de StemWijzer invullen, vurig hopend dat niet per ongeluk de verkeerde partij uit de test kwam rollen.
Toen ik ze daar zo zag zitten deed het invullen van deze digitale test me een beetje denken aan het raadplegen van een orakel. Vol spanning klik je achter je computer door de test heen om tot slot van het digitale orakel je stemadvies te krijgen.
Hoewel deze moderne stemhulpen een stuk beter onderbouwd zijn dan een gemiddeld orakel, is het voor mij toch altijd de vraag wat er nu gebeurt achter de schermen. Waar komt dat advies nu eigenlijk vandaan? En waarom krijg ik van het KiesKompas een ander advies dan van de StemWijzer?
Afgelopen jaar keken we met onderzoekers van de Universiteit Utrecht onder de motorkap van dit soort digitale tests (Voting Advice Applications). Ze proberen ons zo neutraal mogelijk van informatie over de partijstandpunten te voorzien, maar elke keuze in het ontwerp heeft gevolgen voor hoe de test uiteindelijk wordt ingevuld.
Neem dit dilemma: Laat je de partijen zelf aangeven waar ze staan op elke stelling in de test, of moeten externe experts dit doen?
Benieuwd? Als uw antwoord JA is, lees dan meer op de projectpagina van Voorgeprogrammeerd, de conclusies over Stemwijzers of bestel het hele boek.
Jelte Timmer is onderzoeker bij de afdeling Technology Assessment van het Rathenau Instituut.
Reacties (1)
Ik heb zelf bij het invullen een dilemma dat ik al weet wat verschillende partijen over een vraag zeggen en dat dat mijn keuze beïnvloedt. Op sommige vragen kun je geen eerlijk antwoord geven, lijkt het. Motivatie speelt een belangrijke rol en dan kan een maatregel op zich goed zijn, maar om de verkeerde redenen. Langstudeerboete kan een goed idee zijn, maar het wordt vooral gebruikt als domme besparing op het onderwijs en om studentjes te pesten, de gedachte voedend dat zij alleen maar bier zuipen en niks nuttigs doen. Dáár ben ik het niet mee eens.
Of verschillende partijen geven een verschillende uitleg bij hetzelfde beleidspunt. 130 km/u vond ik een dom idee, nergens voor nodig en het lost geen bestaand probleem op. Nu stond de vraag in de kieswijzer of we dat terug moeten draaien… Nou, dat ook weer niet. Precies dezelfde reden: waarom is dit nodig? Dan kost het wéér geld. Als ik nu tegen terugdraaien kies, dan kies ik ook ineens voor de verhoging naar 130, maar dát wil ik niet.
Conclusie voor mij is dat ik altijd de kieswijzer doe en ik voor geen cent de uitkomst vertrouw. Gek genoeg komt er altijd uit wat ik toch al wilde stemmen.