De Wob gaat op de schop

De Wob, de Wet openbaarheid van bestuur, gaat grondig op de schop. Tenminste, als het aan GroenLinks ligt. Kamerlid Mariko Peters heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend dat voorziet in een uitgebreidere, makkelijkere toegang tot overheidsinformatie.

Het is hoognodig ook. De huidige Wob, die bestaat sinds 1980, werkt niet, zo weet elke journalist die wel eens een beroep op de wet heeft gedaan. Tijdrekken, vertragen, afschermen en de verzoeker ontmoedigen is het devies aan overheidszijde. Het verstrekken van informatie-van-achter-de-schermen is een gunst – denken de ambtenaren die beslissen over Wob-verzoeken. Maar ze vergissen zich, en het is een goede zaak dat hun dit via wettelijke weg nog eens duidelijk wordt gemaakt. ‘Toegang tot overheidsinformatie wordt een recht in plaats van een gunst. Teveel publieke informatie blijft nu geheim of te lang achter slot en grendel’, schrijft GroenLinks op de website De Nieuwe Wob waar het voorstel wordt gelanceerd.

De initiatiefwet voorziet onder meer in het aanstellen van een ‘informatiecommissaris’, een onafhankelijk persoon die, los van de beherende overheidsdienst, beslissingen kan nemen over het verstrekken van documenten. In onder meer Engeland en Ierland zijn hier inmiddels goede ervaringen mee opgedaan, zo vertelden de respectievelijke informatiecommissarissen onlangs op een hoorzitting in de Tweede Kamer.

Verder regelt de nieuwe wet dat er registers komen waar de vragende partij kan zien wat er beschikbaar is aan documenten. Hiermee wordt een reëel probleem getackeld: wie nu informatie wil, moet eigenlijk vooraf al weten wat er in de archiefkasten van ministeries, gemeenten en dergelijke ligt. Een Wob-verzoek van de strekking ‘doe me even een kopietje van alles wat er is over onderwerp zus en zo’ gaat sneuvelen, zo leert de praktijk. Onder het nieuwe regime moet overheidsinformatie ook actief online worden gezet.

Een volgende grote verandering is dat semi-publieke organen als woningcorporaties en openbaar-vervoerbedrijven voortaan ook onder de Wob gaan vallen. Basisregel wordt: alles wat met belastingcentjes is betaald, moet transparant zijn.

Tot slot wordt de termijn waarbinnen de overheid op verzoeken moet beslissen, bekort. Nu is dat 28 dagen, met mogelijkheid tot verlenging van nog eens 28 dagen. In de nieuwe wet wordt dat beperkt tot twee weken, en eventueel verlenging van nog eens twee weken. Treuzelt de overheid, dan kan de informatiecommissaris een besluit nemen.

Deze week werd bekend dat Mariko Peters niet verkiesbaar is bij de volgende verkiezingen. Voor de Wob-voorstellen heeft dat geen gevolgen, zegt GroenLinks-persvoorlichter Martijn Tamboer. ‘Het is een initiatief niet alleen van Peters maar ook van GroenLinks, en alles loopt gewoon door’.

Voorafgaande aan de feitelijke indiening van het initiatiefwetsvoorstel op 7 juli kan iedereen meeschrijven aan de preambule van de wet. In de zomer is het woord aan de Raad van State, waarna de Tweede Kamer in het najaar een besluit zal nemen. Het is te hopen dat dan niet angst, maar gezond verstand regeert.

Tips voor een goed Wob-onderwerp? Mail je specifieke tips naar wob at sargasso punt nl.