De oproep van minister Van Bijsterveldt dat ouders meer betrokken moeten zijn bij het onderwijs van hun kinderen past in een lange Nederlandse traditie om te gaan moraliseren. Daar is weinig voor nodig, zegt journalist Patrick van der Hijden.
‘Er stranden al eeuwen zeezoogdieren in de ondiepe wateren van de Lage Landen. Uit de zeventiende eeuw zijn prachtige prenten en bijbehorende verslagen bewaard gebleven. Een walvis op het strand of op het wad was een meevaller: traan en vlees, gratis en voor niks. Zo’n stranding boezemde ook angst in. Een bezoekje van de koude onderwereld, in de overzichtelijke Hollandse bovenwereld.
Het is in die zin fijn dat orka Morgan het land uit is. Maar Morgan was ook een zegen: hij leverde dan geen traan, maar des te meer betekenis in de levens van betrokkenen en toeschouwers. Eigenlijk een soort Mauro, maar dan onschuldiger, speelser. Morgan (net als Mauro) zorgt voor levenszin en betekenisvolle ervaringen, omdat hun verhalen zich zo geweldig lenen voor moraliseren. Of je nu aan de ene kant of aan de andere kant staat (meer kanten lijken er niet te zijn), je hebt het perfecte plekje om jezelf op ethische gronden positief te onderscheiden.
Je leven zin geven door morele oordelen over anderen te vellen – dat is nou echt Nederlands erfgoed. Lees Simon Schama’s Overvloed en Onbehagen er nog maar eens op na (van hem heb ik ook het voorbeeld van de gestrande walvissen uit de Gouden Eeuw). Marja Bijsterveldt, minister van Onderwijs brengt de geschiedenis vandaag weer voorbeeldig tot leven. Haar oproep (in de loop van de dag uitgegroeid tot een ‘plan’) luidt: ouders en scholen moeten meer bij elkaar betrokken raken. Ouders die te weinig tijd daarvoor hebben, moeten maar wat minder werken. Daarbij gaat het niet om ‘meer geld’ of ‘meer regels’, maar om een mentaliteitsverandering.
Ze heeft geen geld. Ze gaat geen wetten maken. Ze wil zichzelf wel positief onderscheiden. En dus slaat ze aan het moraliseren. Zij hoeft niks. De anderen des te meer. Een beetje dom is het wel. De feiten (PDF…) geven haar dit keer wel erg ongelijk. Nog dit jaar stelde het Sociaal Cultureel Planbureau vast dat de tijd die werkende ouders aan hun kinderen besteden sinds 1980 is verdubbeld. Het inderdaad reële probleem dat het voor ouders en school soms lastig samenwerken is, laat ze voor wat het is.
Gestrande walvissen zijn voortekenen. En die gelden niet alleen voor degenen met het moreel gelijk aan hun kant, maar voor het ganse volk. U bent gewaarschuwd.
De prent: Gilliam Gouwen, Gestrande walvis bij Berckhey, 1598)