Politiek en Lifestyle

Politiek gaat om grote idealen: solidariteit, vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid, duurzaamheid. Maar de kern van politiek is dat deze ook op het niveau van de burger vertaald kunnen worden. Zij moeten immers gemotiveerd om voor een partij te kiezen.

Met name het VVD-programma is hier uitermate voor geschikt: in abstracto praat de VVD over een vrije markt, een veilig land en een kleine overheid. Dat is zo’n beetje de kern van de ideologie van de conservatieve liberalen. Maar tijdens de campagne zou dat doorvertaald moeten worden in drie woorden die de potentiele VVD-kiezer aanspreken: betaalbaar, veilig en bereikbaar. Bij de lokale verkiezingen in Delft deed de VVD onder die leus mee.

Het hele VVD verhaal over een kleinere overheid, die efficienter en bedrijfsmatiger te werk gaat en geen onnodige taken op zich neemt kan je vertalen naar een belofte aan de burger: ‘betaalbaar’. Bij ons betaalt u minder belasting. Het VVD verhaal over de kerntaak van de overheid het beschermen van de burger tegen oorlog, misdaad en terrorisme wordt teruggebracht tot een belofte: ‘veilig’. U kunt weer over straat. Ten slotte betekent het VVD verhaal over een dynamische vrije markt dat er van de overheid wordt verwacht dat deze investeert in de infrastructuur waar die economie op draait en dat betekent dat de VVD de individuele kiezer belooft dat zijn of haar dorp, stad en wijk bereikbaar wordt. En hiermee treft de VVD heel goed drie alledaagse ergenissen van burgers: onveiligheid, hoge belastingen en files.

Voor andere partijen is het veel ingewikkelder om het complexe verhaal terug te brengen in drie kernboodschappen, die burgers aanspreken. Neem het GroenLinks programma: ik kan dat nog wel terug brengen tot een kernboodschap over de samenleving: groen, sociaal en open. Groen betekent een duurzame economie, waar de prijs van producten hun daadwerkelijke kosten vertegenwoordigt. Sociaal betekent dat GroenLinks de verzorgingsstaat wil hervormen om deze emanciperender te maken en outsiders gelijke kansen te bieden. Open betekent ten slotte dat GroenLinks voor een samenleving staat waar ruimte is voor verschil en die open staat voor de wereld.

Maar wat betekenen die idealen nou voor een individuele burger? Je kan natuurlijk geloven dat de GroenLinks boodschap bedoeld is voor post-materialistische kiezers die zich geen zorgen maken over hun eigen belang, maar zich richten op de belangen van anderen. Maar wat als we nu eens de stap maken en kijken naar wat GroenLinks burgers zou kunnen beloven.

Bij het sociale verhaal is de stap misschien nog wel te maken naar de dagelijkse beleving van mensen. Halsema deed in Vrijheid Eerlijk Delen een mooie opzet voor een verhaal over de hervorming van de verzorgingsstaat voor outsiders, als gehandicapten, flexwerkers en allochtonen, maar in Geluk! legde zij de nadruk op de stress die veel mensen voelen in de moderne maatschappij, en dat geldt zeker voor ouders met jonge kinderen. Het alternatief dat GroenLinks biedt met kinderopvang, verlofregelingen en flexibele werktijden, gaat met name over een ‘ontspannen leven’.

Het verhaal dat GroenLinks over klimaat, milieu en natuur heeft, gaat natuurlijk eigenlijk over de belangen van toekomstige generaties. Dat wordt al concreter gemaakt door te praten over de economische mogelijkheden die groene innovatie biedt. Maar we kunnen nog een niveau dichterbij de burger komen. Want uiteindelijk gaat een groen verhaal over een gezond leven, met mooie natuur om in te recreeeren. Biologisch eten is niet alleen beter voor het milieu, maar ook gezonder en lekkerder. GroenLinks belooft dus met haar groene verhaal gezond genieten, weer een vorm van ontspanning.

Als GroenLinks het over een open samenleving heeft gaat dit om grote processen: Europeanisering, globalisering, migratie, integratie. Dat schikt veel mensen af. Maar al die processen verrijken de samenleving ook. Op het niveau van de burger betekent een open samenleving een Turkse bakker op de hoek, een mooie Europese productie op de publieke omroep en een rijk cultureel aanbod. Een stad die bruist met een diverse cultuur. Een stad (wederom) waar het mooi ontspannen is.

In mijn ogen komen die drie verhalen waar mee GroenLinks op het niveau van lifestyle mensen zou kunnen spreken op hetzelfde neer: een ontspannen samenleving, waar tijd is voor familie, een mooie natuur om van te genieten en een diverse stadscultuur. En daarmee komen we misschien wel op de kern van het probleem van GroenLinks uit. De belofte die de VVD maakt is dat ze drie ergenissen van burgers gaat oplossen: de files, de hoge belastingen en de onveiligheid. GroenLinks belooft grote maatschappelijke problemen op te lossen: culturele verharding, klimaatverandering en uitsluiting van outsiders. Maar op het niveau van de individuele burger beloven wij een ontspannen vrije tijd. Omdat GroenLinks geen problemen oplost van haar kiezers, mist kiezen voor GroenLinks daarmee iedere persoonlijke urgentie.