700 milliseconden voor je ‘nee’ zegt

COLUMN - In de categorie Kleine bevindingen die desalniettemin grote bevrediging schenken vandaag een onderzoekje dat Sara Bögels en een aantal andere Nijmeegse onderzoekers volgende week op een congres in Göteborg presenteren, en waaruit onomstotelijk is aangetoond dat mensen een schokje in hun hoofd krijgen als op een vriendelijk verzoek onmiddellijk ‘nee’ volgt. Dat schokje blijft weg als je onmiddellijk ‘ja’ zegt, of als je even wacht met antwoorden.

Uit een groot aantal uit het ware leven geplukte en voor de wetenschap opgenomen echte conversaties tussen willekeurige Nederlanders en Vlamingen hadden de onderzoekers een aantal minidialoogjes geknipt waarin iemand een verzoek deed, of een uitnodiging, of een aanbod, en waarop een ander reageerde met ja of nee. Het geluidsbestand van die dialoogjes werden met de computer zodanig gemanipuleerd dat er ofwel 300 ms ofwel 1000 ms pauze lag tussen het einde van de vraag en het begin van het antwoord. 1000 ms is een hele seconde en dat is een lange tijd (probeer het maar); 300 ms voelt daarentegen als een onmiddellijk antwoord.

De zo gemanipuleerde bestandjes werden vervolgens voorgelegd aan taalgenoten die in een hersenscanner lagen.
En toen bleek dus dat er een verschil is bij 300 ms, zoals uit het bovenstaande grafiekje blijkt. Een schokje door de hersengolven is groter bij nee dan bij ja (de rode lijn ligt enige tijd boven de stippellijn), terwijl het verschil bij 1 seconde verdwenen is. Het is het soort schokjes dat onderzoekers meestal observeren als iemand iets onverwachts meemaakt (iemand zegt ‘ik at een boterham met sokken’: zie je, nu heb jij het schokje net gevoeld).

Wanneer iemand nee zegt op een sociaal verzoek, verwacht je dus dat die persoon dit niet onmiddellijk doet, maar er even mee wacht: 700 ms is het verschil tussen een pijnlijk moment en een beleefde weigering.

Aan de andere kant is het kennelijk niet zo dat na die hele seconden het positieve antwoord ineens raar wordt gevonden. Volgens de onderzoekers komt dat mogelijk doordat we sowieso eigenlijk normaal gesproken eerder een positief antwoord verwachten dan een negatief antwoord. Een positief antwoord is dus niet zo snel raar.

Hoeveel seconden of minuten men moet wachten voor de luisteraar een enorme schok krijgt omdat hij sowieso geen antwoord verwacht, vermeldt het artikel niet. Misschien kan iemand daar volgende week in Göteborg om vragen.