RECENSIE - De laatste maanden hield ik me onledig met het boek What is Islam? The Importance of Being Islamic van Shahab Ahmed (1966-2015). Dat boek heb ik inmiddels uit en het is het recenseren waard. Ahmed houdt zich in dit meer dan 600 pagina’s dikke boek bezig met een vraag die helaas in het maatschappelijke debat te weinig gesteld wordt: wat is islam?

Het boek bestaat uit drie delen: het eerste deel stelt zes vragen over de kwestie en licht die uitgebreid toe. Het is de probleemstelling. Deel twee behandelt uitgebreid alle definities die ooit door wetenschappers zijn gegeven omtrent het begrip ‘islam’ en ze worden allemaal onderuit geschoffeld. Deze delen beslaan elk ongeveer een kwart van het boek. In deel drie tracht Ahmed alsnog zelf tot een werkbare definitie van het begrip ‘islam’ te komen en daar is hij de hele tweede helft van het boek mee bezig.

Dat is ook wel nodig ook want al vrijwel direct in deel één laat Ahmed in zijn zes vragen zien dat het misschien eenvoudig lijkt om te definiëren wat ‘islam’ is, maar dat het dat beslist niet is. De vlag moet namelijk de lading dekken. Eén van de hoofdproblemen die hij signaleert onder zowel (westerse) wetenschappers als moderne moslims is dat de normatieve, prescriptieve islam van de islamitische geestelijkheid wordt gehanteerd voor wat ‘de échte’ islam is, of ‘de kern’ van de islam. Alles wat daarvan afwijkt wordt gezien als ‘aanslibbing’, ‘heterodox’, ‘cultuur’ of erger: ‘niet écht islam’.

Wie die islam als norm neemt, sluit echter enorme hoeveelheden moslims uit van de definitie. Het lijkt een beetje op de grap die ik wel eens maak: wie wil definiëren wat ‘katholiek’ is en daarbij afgaat op de overtuigingen van oudere, vrijgezelle mannen in één wijk van de Italiaanse hoofdstad zal wellicht tot een definitie komen die op enigerlei wijze werkbaar is, maar sluit al snel de meerderheid van de katholieken uit. Die vlag dekt de lading niet. Met het begrip ‘islam’ is dat probleem nog veel groter.

Shahab Ahmed’s zes vragen laten dat mooi zien: Als hij zijn eerste vraag behandelt – hoe islamitisch is islamitische filosofie? – voert hij de filosoof Ali ibn Sina ten tonele (bij ons beter bekend als Avicenna), Op basis van zijn godsbegrip en zijn filosofische methode kwam ibn Sina namelijk tot de overtuiging dat de kosmos niet geschapen was maar eeuwig, dat God niet al ons doen en laten kent, dat er geen verrijzenis en laatste oordeel is en dat geopenbaarde waarheden niet intrinsiek waar zijn, allemaal regelrecht in tegenspraak met ‘de islam’. Toch beschouwde ibn Sina zichzelf als moslim. Erger nog: zijn filosofische definitie van het begrip ‘God’ werd maatgevend binnen de islam en zijn methode de basis voor de islamitische theologie. Zijn opvattingen zijn dan ook wijdverbreid onder ‘islamitische filosofen’.

De overige vragen gaan over de antinomie van Sufi’s, over de verlichtingsfilosofie van Suhrawardi en de Eenheid van Al het Bestaande van ibn Arabi, over de erotiek van Hafez en over islamitische kunst (afbeeldingen dus). Die zijn in een recensie lastig te behandelen, omdat ik dan eerst een heel college moet gaan geven over wat het probleem dan precies is. Gemakshalve sla ik ze dus over en vat ik ze samen met: daar brengt Ahmed een aantal zaken over het voetlicht die op het eerste gezicht volstrekt onislamitisch lijken, maar eeuwenlang door héél veel moslims zijn beleefd als niets anders dan ‘islamitisch’.

Zijn zesde vraag is echter wat makkelijker te volgen voor ons, eenvoudige westerlingen: als het drinken van wijn door horden moslims – van hoog tot laag en van de Balkan tot Bengalen – in de loop der eeuwen niet alleen is gepraktiseerd, maar expliciet is beleefd als een uiting van hun moslim-zijn, of als iets waarin zij hun geloof konden beleven, is dat dan – gezien het wijnverbod in de koran en van de geestelijken – iets islamitisch, iets ‘cultureels’ of iets onislamitisch?

Met die verwarrende bagage gaat de lezer deel twee in, waarin Ahmed elke denkbare en ondenkbare definitie van ‘islam’ fileert, deconstrueert en met redenen omkleed afwijst. Grofweg onderscheidt hij twee scholen. Aan de ene kant staan zij die het begrip ‘islam’ van een inhoud voorzien en zich daarbij teveel gelegen laten liggen aan de normatieve opvattingen van de islamitische geestelijkheid of het idee dat de islam (‘eigenlijk’, ‘in de kern’) bestaat uit een set van regels en voorschriften die moeten worden nageleefd.

Dat kan op twee manieren. Salafi’s bijvoorbeeld presenteren een islam die vrijwel alleen maar uit regels bestaat en wijzen al het andere af als onislamitisch. Het onder westerse wetenschappers populaire idee dat je kunt spreken van islam als religie en islam als cultuur ontmaskert Ahmed als een variatie op dat thema: islam als religie bevat dan alle regels en blijft op de één of andere manier maatgevend voor de ‘echte’ islam, islam als cultuur is voor alles wat daarvan afwijkt en niet behoort tot wat als de echte islam of de ‘kern’ van de islam wordt gezien.

Aan de andere kant staan vooral westerse wetenschappers nog wel eens de voorkeur willen geven aan het gebruik van het begrip ‘islams’ in plaats van ‘islam’. Ook dat wijst Ahmed af omdat het in wezen het begrip ‘islam’ –  wat je er ook mee bedoelt – betekenisloos maakt. Bovendien: al die moslims die volgens westerse geleerden ieder hun eigen geloof beleefden, hadden zelf wel degelijk het idee dat ze allemaal moslim waren, hoe verschillend ze onderling ook dachten.

Het is met name dat punt dat Ahmed er uit licht: binnen de islam zijn niet alleen heel veel verschillende overtuigingen te vinden, het zijn vooral de volstrekt met elkaar in tegenspraak zijnde overtuigingen die opvallen. Het herbergen van dergelijke contradicties is volgens Ahmed typisch voor de islam, zelfs zo ver dat het bestaan van contradicties door moslims zelf ervaren wordt als onderdeel van de islam. Dat weet hij behoorlijk goed te adstrueren, vooral met voorbeelden uit wat hij het ‘Balkan tot Bengalen-complex’ noemt: waarmee hij de aldus aangeduide geografische regio bedoelt in de – zoals hij het noemt – ‘post-formatieve’ periode van de islam: 1350 – 1850. De halve wereld gedurende een half millennium.

Shahab Ahmed gaat in het derde deel van zijn boek op zoek naar een definitie van islam die wél de lading dekt, en ook recht doet aan het gegeven dat contradictie, ambiguïteit en ambivalentie een wezenlijk onderdeel vormen van het verschijnsel terwijl moslims zelf dat toch altijd zijn blijven zien als één verschijnsel. Om deze recensie kort te houden, Ahmed komt hierop uit:

Het hermeneutische engagement met één of meer van de verschillende bronnen van de openbaring aan Mohammed (PreTekst, Tekst, Con-Tekst) met behulp van verschillende epistemologieën in verschillende vakgebieden, elk daarvan resulterend in verschillende Waarheden en Betekenissen van Openbaring, die ruimtelijk gerangschikt zijn in een sociale hiërarchie van waarheid en in een sociale exterioriteit-interioriteit van waarheid—dat wil zeggen, in klaarblijkelijk verschillende vormen, calibraties en isotopen van waarheid voor verschillende personen en plaatsen.

Wie zijn boek gelezen heeft, begrijpt wat hier staat. Aan elke term in bovenstaande zin heeft de schrijver namelijk ettelijke pagina’s gewijd en de lezer begrijpt dan bijvoorbeeld ook dat hij met ‘Con-Tekst’ iets bedoelt dat veel meer en groter is dan ons begrip ‘context’ en dat het ‘ruimtelijk gerangschikt’ wel degelijk heel letterlijk bedoeld is (en hoezo en waarom).

Aan deze definitie heb je dus niets als je het bijbehorende boek niet kent. Ahmed doet een beetje denken aan de man die zijn horloge verkoopt waarmee je alles kan: de tijd aangeven, telefoneren, het weer voorspellen, spelletjes spelen, films kijken, you name it en die de koper – als deze met zijn nieuwe aanwinst wil weglopen – nog even wijst op twee zware koffers: ‘vergeet de batterijen niet!’ (deze grap dateert van vóór de uitvinding van de smartphone).

Maar dat er zulke onhandelbare batterijen zitten bij dat horloge, zegt niets over hoe nuttig het ding is. Je hoeft het niet eens te zijn met Ahmeds definitie om er de merites van in te zien. Zijn boek zit barstensvol inzichten, argumenten en ideeën die het je al snel onmogelijk maken om over het fenomeen ‘islam’ ooit nog te kunnen spreken in de vorm zoals dat in de politiek, in de media, in boeken en eigenlijk overal gebeurt.

Een voorbeeld. Hier te lande wordt vaak gewezen op het gegeven dat moslims de koran als het Letterlijke en Onbetwijfelbare Woord van God zien. Dat zou het basisprobleem vormen waaruit alle problemen met de islam in de huidige tijd voortkomen. Nu kende ik nota bene de koranpassages, de filosofen en sufi’s die Ahmed hiervoor ten tonele voert, maar het was mij nog niet opgevallen dat dit ‘probleem’ binnen de islam al láng is opgelost, alleen op een hele andere – en véél radicalere – manier dan de oplossing die men in het Westen gevonden heeft.

Shahab Ahmeds boek is lastig leesbaar: zijn Engels is buitengewoon ingewikkeld en zit stampvol met jargon en moeilijke woorden. Ik heb een aantal passages moeten herlezen en teruglezen voordat ik het idee had een beetje te snappen wat hij bedoelde. Ahmed argumenteert bevlogen, als een jonge man: er gaat geen pagina voorbij of er staan minstens vijf gecursiveerde woorden in. Hij herhaalt zichzelf vaak, en steeds in andere bewoordingen om zijn lezers te overtuigen, wat lezen lastig maakt, en begrijpen niet per se makkelijker. Een boek voor doorzetters dat – vrees ik, helaas – alleen zoden aan de dijk zal zetten onder theoretici binnen de islamwetenschap.

Het boek eenmaal dichtgeslagen, bleef ik zitten met het gevoel dat dit iemand was waarmee ik nog wel eens met plezier een forse discussie zou willen aangaan, maar helaas: vlak voor zijn boek uitkwam is hij overleden. In het voorwoord excuseert hij zich nog voor het feit dat hijzelf de allerlaatste correcties aan het boek niet heeft kunnen uitvoeren vanwege zijn ziekte en bedankt hij de collega’s en vrienden (en zijn vrouw) die dat voor hem hebben gedaan.

Naar het schijnt komt binnenkort zijn proefschrift uit over de receptie van de verhalen over de satansverzen onder vroege moslims. Ik ben alvast maar aan het sparen gegaan.

Shahab Ahmed, What is Islam? The Importance of Being Islamic (9780691164182; €39,95)

Reacties (37)

#1 HansR

Deel twee behandelt uitgebreid alle definities die ooit door wetenschappers zijn gegeven omtrent het begrip ‘islam’ en ze worden allemaal onderuit geschoffeld.

Ook goedemorgen.

ALLE definities onderuit geschoffeld? Dus alles wat ooit door al die wetenschappers is gedacht en gebruikt over wat islam is of was is onderuit geschoffeld.

Ik ben zo verbijsterd, dat ik vergeet verder te lezen. Als ik weer bijgekomen ben en toch tot het einde geraak wordt ik nog niet echt blij.

Wat is de doelgroep van dit boek eigenlijk?

  • Volgende discussie
#2 Frits

@1: Religieuzen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Quillem

Als je de heilsleer laat afhangen van’t hele scala van wat de gelovigen er van maken, dan valt 600 pagina’s mee.
Ergerlijk is, dat de islam erdoor ongrijpbaar gemaakt wordt. Elke kritiek op deze nare godsdienst kan afgedaan worden met ‘maar dit is niet islam’. Ik zou zeggen, trap er niet in.

Islam weerhoudt mensen ervan voluit individu te zijn, terwijl dat juist de niet te stuiten ontwikkeling van de werkelijkheid is. Basta.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Prediker

ALLE definities onderuit geschoffeld? Dus alles wat ooit door al die wetenschappers is gedacht en gebruikt over wat islam is of was is onderuit geschoffeld.

@1 Mooi voorbeeld van een non-sequitur. Je gevolgtrekking volgt bepaald niet uit het voorgaande. Laat me raden: je hebt een heilig ontzag voor ‘wetenschap’ als kennisbron (en daarmee voor het werk van ‘wetenschappers’), en dat wordt in twee zinnetjes even danig uitgedaagd?

Maar “alles wat ooit door al die wetenschappers is gedacht en gebruikt over wat islam is of was” omvat vanzelfsprekend veel meer dan louter de definities waarmee men vervolgens op de proppen komt.

Punt hier is dat elke poging (om op grond van een of ander beginsel) af te kaderen wat islam wel is en niet is faalt, aangezien er altijd wel iets is wat door een aanzienlijke hoeveelheid aanhangers van de islam gedurende langere tijd als ‘behorend tot de islam’ is ervaren, maar toch buiten deze of gene definitie valt.

En neem je weer een andere definitie, dan loopt die weer tegen iets anders aan dat er niet in past.

U kent vast het verhaal achter de uitdrukking ‘(iets) op een procrustesbed leggen’ wel. Nou dat dus: je komt nooit uit. En uit wat ik bij Kroes lees, laat die Shahab Ahmed punt voor punt zien dat elke wijze van definiëren zo z’n onoverkomelijke manco’s met zich meebrengt.

Dat kun je trouwens zelf naslaan want dat boek staat al gearchiveerd in de Open Library (minus hoofdstuk 6, begrijp ik).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 HansR

Nou @prediker, ik geloof niet dat het een non-sequitur is. Ik denk dat het verschil in lezen en interpretatie meer zit in wat men onder wetenschap en wetenschappers verstaat. Richard kijkt er waarschijnlijk meer theologisch naar en jij ook. Prima hoor. Ik vraag me op het eind niet voor niets af wat de doelgroep van het boek is.

Shahab Ahmed is een ‘scholar’ volgens de Engelse Wiki. Scholar is een eufemisme voor theoloog, geen wetenschapper. Een wetenschappelijk sausje voor iets wat inherent niet wetenschappelijk is. Ja, methodisch kan men kan religie benaderen op een manier, die doet denken aan wetenschap, maar het is het nooit.

Ik verzet me ook altijd tegen de titulatuur van theologen die ook Drs, Dr en zo zijn. Het wekt verwarring, een theoloog is geen wetenschapper. Thomas van Aquino bijvoorbeeld is geen wetenschapper en zijn rationaliteit geen waarheid. Hij gaat nl uit van god en die bestaat niet. En als het uitgangspunt fout is is alle vervolg fout. Het is daarom, dat als je alle definities onjuist verklaart, het vervolg ongeldig wordt: het framework stort in en dus is alles wat binnen het kader van dat framework wordt gezegd en beweerd ongeldig.

Ik begreep al, dat Shahab Ahmed probeerde de inkadering van de islam ongeldig te maken door alle definities te verwijderen en ik begrijp, dat het een hoogst filosofisch en theologisch boek is. Prima. Ieder zijn meug. Ik vind persoonlijk elke theologische discussie totaal van god los en verspilling van tijd, geld en energie. Maar ik praat blijkbaar tegen de wind. Ook best.

Ik denk ook dat het verwerpen van alle bestaande kaders van wat ooit gedacht is over de islam en iets nieuws neer proberen te zetten geen constructieve bijdrage is in de turbulentie die er al is. De kakofonie neemt toe. Bravo!

De problematiek van vandaag de dag is geen theologische, maar een politieke.

En ga mij geen ‘heilig ontzag’ aanwrijven, dat heb ik nergens voor, het zet alleen een context over mij neer waar je totaal geen kennis of reden voor hebt.

Dus voor wie is het boek nu bedoeld? Theologen? Moet het dan op dit blog? Is Sargasso een theologisch blog? Of is het een hobby van reli-historicus / blogger Richard die per ongeluk toegang heeft tot Sargasso?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hemaworstje

Het laatste Hansr, maar dat wist je al toen je het typte.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 joostdev

@5 ‘De problematiek van vandaag de dag is geen theologische, maar een politieke.’

Dat hangt nogal af van je opvattingen over de problemen en de samenhang tussen godsdienst en maatschappij. Met jouw uitspraak zou je de schrijver best aan je zijde kunnen vinden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Igor V

ik geloof niet dat het een non-sequitur is

… en van daar ging het bergafwaarts, hahaha.

Wat een zeldzame berg onsamenhangende onzin bij elkaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Anoniem

De Islam: religie of levensbeschouwing gebaseerd op de openbaringen van/aan mohammed.

Zoiets? Of wordt die definitie ook onderuitgeschopt door die Shabab Ahmemd?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Anoniem

@5 Theologie is een wetenschap net als wiskunde: je gaat uit van een aantal basisstellingen en bekijkt dan wat je daaruit kunt concluderen. (voor zover het niet geschiedenis is)

Waarom zouden die basisstellingen waar moeten zijn?

P.S. Scholar is geen eufemisme voor theoloog, gewoon een engels woord voor wetenschapper.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 HansR

@7: Dat hangt nogal af van je opvattingen over de problemen en de samenhang tussen godsdienst en maatschappij.

Nee, dat hangt samen met het feit dat politiek los staat van de inhoudelijkheid van de religie. Wat iedereen ook meent te beweren. En ja, dat is inderdaad mijn – beargumenteerde – opvatting. Theologen zullen daar ongetwijfeld anders over denken.

Met jouw uitspraak zou je de schrijver best aan je zijde kunnen vinden.

Zou kunnen maar daar heb ik totaal geen aanwijzing voor gevonden in de recensie en ook niet in zijn bio op de wiki. Er is vooralsnog geen aantrekkingskracht tussen het boek en mij.

@8: Ik hoop dat je je toch hebt geamuseerd, dat is toch het belangrijkste tegenwoordig nietwaar?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 HansR

@10: Waarom zouden die basisstellingen waar moeten zijn?

Een situatie, waar we uit mogen gaan van onwaarheden, van waaruit een systeem wordt opgebouwd met daaruit voortvloeiende gevolgen en conclusies als waarheid, komt op mij wat onlogisch over.

Maar ok, ik laat me graag heropvoeden als dat nuttig kan zijn.

Hoe dan ook: er wordt uitgegaan van een god. Als die niet bestaat stort het hele filosofisch systeem dat daarop is gebaseerd in. Heb je argumenten om te redeneren, dat de religie gebaseerd op een god waar is, als god niet bestaat?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Prediker

Scholar is een eufemisme voor theoloog, geen wetenschapper.

@5 Ehm, nee. In het Engelse taalgebied onderscheidt men eenvoudig tussen de ‘harde’ natuurwetenschappen (sciences) en de ‘softe’ menswetenschappen (humanities); en bij het woord ‘scientist’ denkt men aan ‘natuurwetenschapper’ en bij het woord ‘scholar’ aan iemand die de humaniora beoefent.

Je kunt religie prima benaderen vanuit een antropologisch perspectief, en in het engelssprakig taalgebied zal men dat ook laten vallen onder ‘scholarship’, geleerdheid.

In Nederland valt alles onder het etiketje ‘wetenschap’, en dat is dus nogal misleidend. Wat er onder de noemer ‘politieke wetenschappen’, ‘economie’ of zelfs ‘psychologie’ bedreven wordt is immers niet zelden prescriptief (vóórschrijvend) ipv enkel descriptief (beschrijvend).

2. Wat een theoloog doet is religieuze tradities bestuderen vanuit een binnenperspectief van de religieuze gemeenschap die in die te bestuderen geloofstraditie staat en waar die theoloog zelf deel vanuit maakt, dat is alles.

3. Niemand die ik ken beschouwt Thomas van Aquino een ‘wetenschapper’, want empirische wetenschap bestond in het Europa van de dertiende eeuw nog helemaal niet. Neem een Galileo Galileï, die werkzaam was in de tweede helft van de zestiende (!) eeuw en de eerste helft van de zeventiende (!) eeuw; die liep niet alleen tegen het kerkelijk leergezag aan, maar stootte zijn neus ook tegen het gegeven dat zijn empirische bevindingen niet strookten met de aristotelische orthodoxie, die in zijn tijd doorging voor de fundamenten van kennisvergaring: kennis deed je op door te beginnen vanuit de juiste filosofische vertrekpunten, niet door empirisch onderzoek te doen.

Zie ook de kritiek die Francis Bacon op Aristoteles en het aristotelische denken oefent in The New Organon (1620); tegenover deductief denken stelt Bacon de inductieve methode: je moet niet beginnen met abstracte principes en vandaar uit de waarheid afleiden, stelt Bacon, zoals iedereen vanaf Plato en Aristoteles had gedaan, maar je moet beginnen bij waarnemingen.

Dat was dus een revolutionaire gedachte in de vroege 17e eeuw, en het is daarom volslagen anachronistisch om Thomas van Aquino van vier eeuwen daarvoor op te voeren als een soort anti-wetenschapper. Da’s een beetje als Karel de Grote opvoeren als anti-democraat omdat ‘ie een absoluut heerser was. Ja, nogal wiedes: iedereen is immers een kind van zijn/haar tijd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Anoniem

@12 waarheid? wetenschap had ik het over, theologie is een wetenschap omdat je op een wetenschappelijke manier naar zaken kijkt en dus inzicht verkrijgt in een onderwerp, in dit geval inzicht in een hypothetisch model oftewel wereld gebaseerd op een aantal basisstellingen. En dat is bovendien van nut omdat er nu eenmaal veel mensen zijn die in die basisstellingen geloven. (i.t.t. wetenschappelijk onderzoek naar andere fantasie-werelden) Het is dus nuttig voor die mensen om te weten welke conclusies er allemaal uit die basisstellingen voortvloeien want dan kunnen ze daar naar handelen, en voor ons als niet-gelovigen is het nuttig omdat het ons inzicht geeft in hoe die gelovigen mogelijk denken en handelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 HansR

@13: Scholar in de context van religie is bij mij nog steeds een theoloog. Ik noem dat dan een eufemisme voor. In het Engels kennen ze het woord theologian. Waarom dat dan niet gebruiken.

En Karel de Grote hoef je er echt niet bij te halen. Lijkt me ver van het onderwerp en een make vergelijking.

@14: Ik denk dat we erg ver van elkaar staan mbt wat religie is en wat een theoloog doet. Maar zo te horen ben je een beoefenaar dus je zal wel een doel en methode voor ogen hebben die je hier dan weergeeft oid. Of dat nuttig en waar is in de echte wereld vraag ik me af. Maar realiseer me daarbij dat dat iig niet uit te discussiëren is. Ik hoop dat je je geld er mee kan verdienen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Prediker

@15 Goh, en hoe noem jij dan een religiewetenschapper? Of een antropoloog die de samenhang tussen, ik noem maar wat, godsdienstige mythologie, rituele praktijk en alledaagse beleving onderzoekt?

Bovendien, stel dat die Shahab Ahmed een theoloog is, wil dat dan zeggen dat zijn argumenten dús niet valide zijn, of dat hij bij zijn bespreking van wat islam is er dús vanuit moet gaan dat God bestaat, of zelfs dat de islam waar is?

En al die wetenschappers, wier argumenten hij omverhaalt; zouden dat dan – in de context van religie – volgens jouw logica niet net zo goed ‘scholars’ en dus ’theologen’ zijn (waar je dus niks van moet hebben)?

Paf!, heb je daar zomaar even al hun argumenten onderuitgeschoffeld; en dat zonder hun betogen in zeshonderd pagina’s weer te geven, te analyseren en te deconstrueren.

Knap hoor…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 HansR

@16:
Ja, joh. Ik ben knap hoor.

Ik wacht tot Trump het boek gelezen heeft, dan weten we of politiek iets heeft met de inhoud van religie. Als hij het niet gaat of wil lezen weten we dat ook.

Tot dan zie ik het toch maar als een verspilling van tijd, geld en energie.

Beetje flauwe opmerking hè, Trump leest immers niet? Richard zegt het ook al: Een boek voor doorzetters dat – vrees ik, helaas – alleen zoden aan de dijk zal zetten onder theoretici binnen de islamwetenschap.

Een inside werkje dus. Voor theologen wel te verstaan.
En inderdaad, ik vind dat geen wetenschappers, hoezeer men de wetenschappelijke methode als methode ook probeert toe te passen. Godgeleerdheid behoort niet tot het wetenschappelijk domein.

Noem mij maar dom.
Interessante tijden hoor.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 gronk

Dacht ik het zoveelste islamtopic te lezen, wordt ’t zowaar toch nog een interessant draadje.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Sikbock

@16: laten we het erop houden dat theologen in het algemeen weinig interessants te melden hebben, al zien ze dat zelf waarschijnlijk anders. He? Prediker?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Prediker

Een inside werkje dus. Voor theologen wel te verstaan.

@17 Nou, als ik het zo lees voor iedereen eigenlijk die een mening heeft over wat islam zoal is of zou moeten zijn.

Dat het nogal wat energie vergt om het goed en wel te lezen en op je in te laten werken, da’s dan vers twee. Maar daar hebben we dus mensen zoals Richard voor…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 HansR

@20: Maar daar hebben we dus mensen zoals Richard voor…

En blogs als Sargasso, die zich voordoen als politiek en pseudo-wetenschappelijk en/of intellectueel blog, maar die hobbyisten als Richard de vrijheid geven om hier een verkapt reliblog van te maken.

En dat niet alleen, onlangs was er ook Daan, die vond dat hij een opmerking uit de http://www.christiancourier.com/ moest gaan debunken, omdat hij de krochten van het internet had afgestruind en daar een citaat had gevonden waar historisch iets op aan te merken was. Ik vroeg toen uiteindelijk: Kom toch Sargasso! Quo Vadis? Ik kan dat hier weer vragen.

Het mag dan pasen zijn, twee van dit soort reliblogjes binnen 24 uur is rijkelijk veel en naar mijn mening een fout signaal (dat religie inhoudelijk van belang zou zijn), los van de foute inhoud van die blogjes.

Zolang praten over religie, op deze wijze, zo belangrijk wordt gevonden [door de redactie van Sargasso] is er zelfs geen begin van een verbetering van de wereld.

Inhoud van religie doet er niet toe, niet om te debunken (van een christelijke site) niet om te bestuderen (van islam) of op wat voor manier dan ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Lennart

@15:
“Scholar in de context van religie is bij mij nog steeds een theoloog.”

Waarom vindt je het prettig om andere definities te gebruiken dan de overige 7 miljard mensen op deze Aarde ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Lennart

@21: Ik krijg een beetje de indruk, dat jij het een groot probleem vindt dat religies wetenschappelijk onderzocht worden. Is dat zo, en zo ja, wat is dan precies je bezwaar daartegen ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 HansR

@23: Joh, je onderzoekt maar wat je wil en dan doe je net of dat nuttig is. Als je mijn punt niet wil begrijpen dan doe je dat toch niet. Ik ben wel klaar hier.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Lennart

@24: Ik wil je punt best begrijpen, maar het kost me nogal wat moeite om dat punt uberhaupt ergens te vinden, aangezien je nogal afwijkende definities gebruikt. Misschien moet je het toch eens proberen uit te leggen; nu wek je de indruk van iemand die niet in staat is om zijn eigen beweringen te verdedigen. Je vindt het dus geen probleem om religies wetenschappelijk te onderzoeken. Maar wat is dan wel precies het probleem, volgens jou ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 De Vrede

Het komt mij voor dat HansR de term associeert met scholastiek en in dat licht bekeken kan Prediker het wel doen voorkomen alsof zijn vragen raar zijn maar aangezien scholastiek één op één geassocieerd wordt met de middeleeuwen is die vraag naar wetenschappelijkheid nog heel zo gek niet, zeker niet naar aanleiding van deze recensie en de methodiek van de gerecenceerde auteur.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Scholastiek

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Prediker

Zolang praten over religie, op deze wijze, zo belangrijk wordt gevonden [door de redactie van Sargasso] is er zelfs geen begin van een verbetering van de wereld.

@21 Ja, precies: je maakt dus bezwaar tegen deze blogs op grond van jouw nogal starre, anti-theïstische set aan overtuigingen.

Verbeter de wereld, begin bij jezelf, zou ik trouwens zeggen, want op je eigen stek schrijf je doodleuk blogjes vol over hoe het katholieke geloof onlosmakelijk is verbonden met strijd tegen de islam, en wat de eigenlijke functie van een of ander liturgisch schaaltje precies is.

Het gaat op jouw eigen weblog voortdurend over religie. O, maar dat is natuurlijk heel wat anders, aangezien jij de inhoud zogenaamd steeds links laat liggen en enkel hamert op hoe boosaardig de invloed van de katholieke kerk wel is. Jaja, maar wel ondertussen hele blogs schrijven over encyclieken, pfffffft.

Hoe dan ook, feit is dat het overgrote deel van de mensheid op de een of andere manier aan godsdienst doet, en dat Europa een eiland van seculariteit is in een zee van religiositeit.

De islam is bovendien de snelst groeiende godsdienst, die over een stuk of drie à vier decennia wereldwijd net zoveel aanhangers heeft als het christendom. Dus misschien is het wel handig om tegen die tijd te weten waar we het wel en niet over hebben als we zeggen ‘islam’, en waarom dat zo is. Zo’n boek als van Shahab Ahmed kan daarbij helpen.

Kijk, dat jij nou zo bevooroordeeld bent dat je daar acuut van in een stuip schiet, dat lijkt me toch echt jouw probleem.

De mens is ongeneeslijk religieus, zei een bekende vrijzinnige gereformeerde hoogleraar theologie ooit, en als ik zo eens om mij heenkijk in de wereld, dan had ‘ie daar volgens mij volkomen gelijk in. Dat kunnen wij heel erg vervelend vinden, maar al ga je op je kop staan, je doet er niks aan.

Je kunt dan maar beter trachten die godsdienstige verschijnselen zo goed mogelijk te begrijpen. En ja, dat brengt ook met zich mee dat je probeert te verstaan wat hun interne dynamiek is; hoe ze levensbeschouwelijk in elkaar steken.

En als je daar geen zin in hebt, prima, maar het gaat niet aan vanuit jouw bekrompenheid anderen te kapittelen dat ze dat wel proberen.

Wie denk je wel dat je bent, dat je anderen voor hobbyist uitmaakt? Heeft u een Ph.d. in religiewetenschappen? Doet u postdoctoraal onderzoek naar de antropologie van religie? Nee? Dan ben je dus zelf net zo goed een amateur, die anderen op hoge toon de maat neemt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Igor V

Noem mij maar dom.

Kee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Mohammed Boubkari

Altijd verbazingwekkend om te zien hoe niet-moslims elkaar verbaal te lijf gaan over de islam/moslims.

Als moslim maak ik mij in het geheel niet druk over hoe christenen, joden, hindoe’s of atheïsten zichzelf definiëren.

Als een christen zijn geloof definieert aan de hand van een aantal geloofskenmerken en praxis dan ga ik er automatisch vanuit dat die definitie of een persoonlijke is of er één is van de stroming die hij/zij aanhangt en dat andere christenen en christelijke stromingen daar anders over denken.

De enige logische conclusie die men kan trekken is dat er geen sluitende definitie te geven is die alle aanhangers van een geloof ( of ongelovigen) ten alle tijden dekt.

Het enige dat alle moslims delen is het monotheïsme en het geloof in de dubbel geloofsbelijdenis:

أَشْـهَدُ أَنْ لا إِلـهَ إِلاّ الله ، وَأَشْـهَدُ أَنَّ مُحَمّـداً رَسـولُ الله

Ik getuig dat er geen godheid is dan alleen God en ik getuig dat Mohammed de gezant van God is.

Maar hiermee is het gelijk gedaan met de eensgezindheid want sommige Shia voegen er het volgende aan toe en maken er een drievoudige geloofsbelijdenis van:

وعليٌ وليُّ الله

en Ali is Gods vriend.

En hoe verder je van de geloofsbelijdenis raakt hoe groter de onenigheid wordt ook onder de soennieten onderling.

Dus kwamen de rekkelijken al heel vroeg ( 8ste eeuw) op de proppen met een definitie die min of meer de volgende strekking had:

Iedereen die monotheïst is en de dubbel geloofsbelijdenis met of zonder toevoeging van Ali onderschrijft is in geloof een moslim. Ook al doet hij/zij geen jota aan het geloof en of er een levenswandel op na houdt die ver afstaat van het islamitische ideaal.

Voorbeeld:

Alcohol drinken = verboden

Een moslim die alcohol drinkt = geen goede moslim

Maar een alcohol drinkende moslim is moslim zolang hij/zij beaamt een moslim te zijn.

Men is pas moslim af als men bij het volle verstand en zonder dwang publiekelijk verkondigd geen moslim meer te zijn.

De preciezen dachten daar weer anders over en hoe strikter geloofsopvattingen en praxisopvattingen hoe meer moslims buiten de de boot vielen en door hen niet meer als moslim werden beschouwd. Dit kan zo ver gaan dat men op een gegeven moment alle moslims als niet-moslims beschouwd behalve diegenen die hetzelfde geloven en praktiseren. Moderne uiting daarvan is: Da3ash.

Voor Da3ash zijn de overgrote meerderheid van de moslims op z’n best dwalende en op z’n slechts gewoon afvalligen.

Vandaar dat moslims (vrijwillig of onvrijwillig) die zich aansluiten opnieuw de geloofsbelijdenis moeten uitspraken als ware zij net nieuwe bekeerlingen.

Overigens geldt dit ook voor de Wahhabiyya de stroming van de Sauds ook zij zien bezien de overgrote meerderheid van de moslims op dezelfde manier als Da3ash. Zij het dat zij politiek getemd zijn en het alleen bij de theorie houden. De daadwerkelijk praktijk van takfir ( afvallig verklaren van mede-moslims) laten de Sauds graag over aan groeperingen in andere landen die zij met geld en wapens steunen.

Dit tot grote vreugde van de VS die daar om andere redenen blij mee zijn. Maar dat is een andere discussie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Oink

“Hier te lande wordt vaak gewezen op het gegeven dat moslims de koran als het Letterlijke en Onbetwijfelbare Woord van God zien. Dat zou het basisprobleem vormen waaruit alle problemen met de islam in de huidige tijd voortkomen.”

Denk dat het probleem meer is dat de leterlijke interpretatie steeds meer aanhang krijgt bij in NL wonende moslims.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Mohammed Boubkari

@30,

Men leest de Koran niet men reciteert hem.

Moslims zijn net zoals katholieken niet Bijbelvast zijn, ook niet Koranvast.

Verder is van wat moslims geacht worden te doen of na te laten weinig te vinden in de Koran.

De Koran geeft enkele summiere leefregels, wat aanbevelingen en wat do’s en don’ts en dat alles vaak zonder details.

De Koran is voor het grootste deel politiek/polemiek aan het voeren met heidenen en in mindere mate met joden en christenen. Daarnaast staat het vol stichtelijke verhalen ( die voor een deel ook in de Bijbel voorkomen) en waarschuwingen over wat er komen gaat. Het wijst op de schepping en vraagt de luisteraars ( vandaar het reciteren) na te denken daarover en zich af te vragen hoe dat allemaal tot stand is gekomen. Er is ook eens sociale strekking die de luisteraars vraagt/aanmaant/beveelt te denken aan de minderbedeelden: wezen, armen, slaven, hulpbehoevenden etc.

O ja er komen ook nog verzen voor die strijd legitimeren tegen hen die strijd voeren tegen de moslims.

Die zogenaamde “fundamentalistische moslims” zouden heel weinig van hun leefregeltjes in de Koran kunnen vinden de rest komt uit andere bronnen.

– Hadith ( overleveringen toegeschreven aan de Profeet)
– Exegese van de Koran en Hadith ( Geen niqab of zelfs maar hoofddoek te bekennen in de Koran maar als men zelf gaat invullen dan kan men dat er in lezen zo men dat wil.)
– Wat Schriftgeleerden door de eeuwen heen hebben opgeschreven.
– Wat huidige Schriftgeleerden uitkramen.
– Grote dosis culturele bagage die gelegitimeerd wordt met een religieus sausje.
– Daarnaast heb je de autodidacten die links en rechts van het internet hun bronnen bij elkaar scharrelen en zo hun islam creëren.

Bovenstaande is in wezen rudimentaire kennis. Het verbaast mij dat meer dan 15 jaar geouwehoer over de islam/moslims bij de meeste mensen die het hoogste woord hebben in dit zogenaamde debat het ontbreekt aan deze elementaire kennis.

Ik kan dat alleen verklaren doordat men niet praat over de werkelijkheid van de islam/moslims maar over een denkbeeldige geconstrueerde islam/moslims.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 frankw

@31 ontzettend veel +++++

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#33 Igor V

@29, 31: Ik vind dat je een erg overtuigend betoog houdt, maar het lijkt wel of je em onder de verkeerde draad plaatst.

Ik geloof dat hierboven nou juist voor de verandering eens niet te zien was hoe “niet-moslims elkaar verbaal te lijf gaan over de islam/moslims.”

Op welke post reageer je precies?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#34 Mohammed Boubkari

@Igor V,

Volgens mij wordt er hierboven gekissebist over of men wel of niet tot een sluitende definitie kan komen over wat islam/moslim is. En of een poging daartoe wel of niet wetenschappelijk is en of niet meer dan theologische kwakzalverij is waar men verre van moet blijven als rationeel denkt mens.

Een hoogste vermakelijke maar verder een onzinnige discussie aangezien men per definitie nooit tot een sluitende definitie – wetenschappelijk of theologisch – kan komen omdat er altijd wel een groep was/is die niet door de definitie gedekt wordt. Wat geldt voor alle religies. Iedereen met enige kennis van een religie en de geschiedenis daarvan kan dat beamen.

Maar wanneer het over de islam/moslims gaat verdwijnt bij veel mensen het vermogen tot rationeel te denken en verliest men plots alle kennis over hoe religies ontstaan, functioneren, uiteenvallen in stromingen etc.

Vandaar mijn duit in het zakje.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#35 RichardK

@5 “Dus voor wie is het boek nu bedoeld? Theologen? Moet het dan op dit blog? Is Sargasso een theologisch blog? Of is het een hobby van reli-historicus / blogger Richard die per ongeluk toegang heeft tot Sargasso?”

Het boek is vooral gericht aan collega ‘scholars’, wat in dit geval zeker geen theologen zijn – er is nog geen molecuul theologie in Ahmeds boek te bespeuren – maar eerder historici, religiewetenschappers (ja, dat kan wél) en theoretici op het gebied van religie in het algemeen en de islam in het bijzonder.

Als je Engels goed genoeg is, kan ik je het boek zeker aanbevelen. Je lijkt me althans één van de weinigen die het zouden kunnen snappen en er ook wat zinnigs over zouden kunnen zeggen. Het enige nadeel is dat je gaandeweg enkele denkbeelden die je al hebt, zult moeten problematiseren. Dat is licht tot zwaar verontrustend, afhankelijk van je voorkeur voor (respectievelijk) empirie versus een meer deductieve benadering van de werkelijkheid.

En ja: theologie is een hobby van me, net als talen :-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#36 HansR

OK. Dank voor reactie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#37 Wim Raven

@29, @31, @34: Dank, Mohammed Boubkari, voor je waardevolle duit in het zakje.

  • Vorige discussie