Hoe kunnen we geweld verklaren? En hoe gaan we het te lijf? Met het oog op een geweldloze toekomst kunnen we er maar beter over blijven praten. Of het nu op tv is of in real life, vroeg of laat krijgen we allemaal met geweld te maken. Het is het moment dat de dialoog ophoudt en machtsverhoudingen definitief worden bepaald. Het lijkt bij het leven te horen. We ervaren het, plegen het of zoeken het op in boeken of films. Hoe valt onze intrinsieke neiging naar geweld te verklaren? En hoe kunnen we er het beste mee omgaan? In het Science Café gaat Sofie van den Enk met verschillende wetenschappers van de Universiteit Utrecht op zoek naar antwoorden.
Zo weet nu.nl ons te melden:
Bijna een derde van de politiemensen kreeg in een jaar tijd tijdens het werk te maken met agressie en of bedreiging van burgers.
Misschien omdat dit hun werk is? Zo maar een gedachte.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Verschillende historische ontwikkelingen hebben er voor gezorgd dat je de kans dat je door agressie om het leven komt nog nooit zo klein is geweest als nu.
De mens heeft het goede en het kwade beide in zich verenigd, maar het goede heeft de overhand gekregen. Volgens Harvard psycholoog Steven Pinker is de wereld er een betere plek op geworden in de loop der tijd. De kans dat je door agressie om het leven komt, is nog nooit zo klein geweest. Dat ‘ons betere ik’ de boventoon is gaan voeren, heeft te maken met een aantal historische ontwikkelingen. Het ontstaan van staten, de drukpers, handel en de Verlichting zijn hier voorbeelden van. ‘The long term trend is that violence of all kinds is decreasing,’ aldus Pinker. Maar hoe zetten we deze trend voort?
Tijdens de jaarlijkse 4 mei-herdenkingslezing geeft Pinker direct toe: de afname van geweld is niet continu geweest, het is nog lang niet uitgebannen en het is absoluut niet gegarandeerd dat de afname standhoudt. Elke oorlog en elk slachtoffer van geweld is er één teveel. Toch is het goed de wereld zoals die vandaag de dag is eens in perspectief te plaatsen. Wat zien we dan?
Geweld in perspectief
Vijftien procent van menselijke prehistorische beenderen en skeletten dragen sporen van fysiek trauma. Vergelijk dit met de ‘bloedige twintigste eeuw’ met al haar oorlogsdoden, slachtoffers van hongersnoden en ziektes die voortkwamen uit oorlogen, en genocides. Je komt dan uit op drie procent. Maar is de twintigste eeuw dan niet de meest bloedige sinds het ontstaan van de beschaving en staten? Zelfs dat niet. Pinker maakt de vergelijking met de negentiende eeuw: de napoleontische oorlogen kostten aan 4 miljoen mensen het leven, de Taiping-opstand in China aan 20 miljoen mensen, de Amerikaanse Burgeroorlog aan 650.000 mensen, de veroveringen van Shaka Zulu aan 1 tot 2 miljoen en de Oorlog van de Drievoudige Alliantie betekende het einde voor 60 procent van de Paraguyaanse bevolking. Daarnaast is het aantal moorden per hoofd van de bevolking drastisch gedaald, evenals vervolging vanwege religieuze overtuiging, hekserij of overspel. En ook het type vervolging is minder gewelddadig geworden. Martelen komt sinds 1850 in Europese landen niet meer voor en de doodstraf is in elke westerse democratie afgeschaft behalve in de Verenigde Staten. Door de afschaffing van slavernij in Mauritanië in 1980 leven we voor het eerst in een tijd dat slavernij overal ter wereld illegaal is.
OPINIE - Hoe moeten we omgaan met agressie in de trein? Jona Lendering heeft een idee.
Omdat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurt, hebben wij nog Teletekst, en daar lees ik:
NS-directeur Thijssen roept reizigers op in actie te komen als NS-medewerkers slachtoffer worden van geweld. We kunnen het niet alleen, schrijft ze in een open brief op de NS-website. Ze zegt er wel bij dat treinreizigers zichzelf niet in gevaar mogen brengen.
Mag ik een suggestie doen? Stel een telefoonnummer in waarheen overlast kan worden geSMSt, zoals in sommige bioscopen. Daar kun je bij onrust je zaalnummer doorSMSen, waarna het bioscooppersoneel dan naar de zaal toekomt. Zoiets moet ook kunnen met trein- en rijtuignummers, waardoor conducteurs elkaar snel te hulp kunnen komen. De politie weet dan meteen waar in de trein iets is gebeurd en kan gericht handelen. Het systeem kan ook dienen om minder ernstige vormen van overlast in de kiem te smoren, bijvoorbeeld doordat conducteurs tijdens de reis worden geattendeerd op dingen die verkeerd gaan.
In de bioscoop wordt het telefoonnummer getoond voor de voorstelling. Ik heb het idee dat het daardoor vooral preventief werkt: doordat vandalen weten dat ze gevonden kunnen worden, gedragen ze zich beter. Misschien kan de NS het meldnummer op soortgelijke wijze duidelijk in de rijtuigen aangeven.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
[qvdd]
De ernst van de overtreding staat niet meer in verhouding tot de rekening die mensen ervoor moeten betalen. […] Agenten weten dat zulke hoge boetes agressie oproepen. Het is vragen om problemen.
ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp is, met veel agenten, boos op VVD-minister Opstelten die de boetes voor hardrijden en asociaal rijgedrag wil verhogen. ANPV-voortzitter Walter Welting dreigt er zelfs mee dat agenten dan maar minder boetes gaan uitschrijven:
De politiek mag denken dat dit een melkkoe is, maar ze komt dan bedrogen uit.
Ze hebben gelijk. Ons rechtssysteem mag nooit gebruikt worden om begrotingsproblemen op te lossen. Dat ondermijnt het vertrouwen in onze rechtsstaat nog verder.
Even een kort emotioneel betoog naar aanleiding van dit bericht: “Vrouw (59) mishandeld na opmerking in bus“. 
Ik ben niet op mijn bek gevallen en behept met de afwijking dat ik ook me uitspreek als ik zie dat iemand de fout in gaat. Maar begint een heuse handicap te worden. Een paar voorbeelden uit afgelopen jaren:
– In de binnenstad staat iemand met een betonschaar de ketting van een fiets open te knippen. Niemand doet iets (tientallen mensen zien het). Ik stap er naar toe en zeg “Volgens mij is dat niet jouw fiets en heb jij hier dus niets te zoeken“. De reactie: “Bemoei je er niet mee gore klootzak. Is het soms jouw fiets?” Waarbij hij dreigend een stap voorwaarts deed, tot hij zag dat er een politieagent het plein betrad waarop hij mokkend de andere kant opliep.
– In een éénrichtingstraat word ik al fietsend bijna overreden door een auto die tegen het verkeer inrijdt. Een woest gebaar van mijn kant wordt opgemerkt door de bestuurder die met gierende remmen stopt en de auto in zijn achteruit gooit. Ternauwernood schiet ik tussen twee geparkeerde auto’s door. Het raampje gaat omlaag en er volgt een tirade waar ik de exacte bewoording niet meer weet, behalve dat het verre van beleefd Nederlands was.
– Een rustige winkelstraat. Een jongen gooit zijn zojuist geleegd blikje terloops over zijn schouder weg, waarbij het blikje voor mijn voeten belandt. Mijn reactie “Hé nono, kan je dat niet in een vuilnisbak gooien?” wordt beantwoord met woest omkijken en een middelvinger.
Een bij lange na niet volledige reeks gebeurtenissen uit het moderne dagelijkse omgangverkeer. En eerlijk gezegd ben ik dat meer dan spuugzat. Het begrip “schaamte” is kennelijk uit de woordenboeken verdwenen. Geen flauw idee wat de oplossing is, anders dan dat ik het recht moet krijgen acuut iemand met een bijl zijn/haar hoofd af te hakken.
Mijn grote vraag is echter, waarom reageert men tegenwoordig zo agressief als met terechtgewezen wordt op evident fout gedrag. U mag het zeggen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Ook vandaag weer een bijdrage van Erik Alkema