Zomerserie | Die Graue Stadt am Meer

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol


Sargasso duikt deze zomer in de letteren en bezoekt kleine literaire musea in Nederland en daarbuiten. Vandaag een bijdrage van G. Drios over Das Stormhaus in Husum.

Dichter en schrijver Theodor Storm is de met afstand bekendste telg van de stad Husum, een klein plaatsje in het noorden van Duitsland, nog voorbij Hamburg, direct aan de waddenzee, waar het weer meestal niet zo mooi is en waar verder weinig te beleven valt. Elke bewoner van Husum kan dat beamen. Theodor Storm werd er in 1817 geboren, heeft er zijn jeugd doorgebracht en heeft er ook daarna lange tijd geleefd. Zijn bekendste gedich Die Stadt, ook vaak Die graue Stadt am Meer genoemd, gaat over Husum, over een grijze, donkere en mistige stad, waar je alleen het eentonige geruis van de zee kunt horen en heel soms het geschreeuw van voorbijtrekkende ganzen, maar waar hij toch, of juist daarom van houdt:

Doch hängt mein ganzes Herz an dir,

Du graue Stadt am Meer;

Der Jugend Zauber für und für

Ruht lächelnd doch auf dir, auf dir,

Du graue Stadt am Meer.

En Husum houdt ook van Theodor Storm. Zijn graf is mooi opgemaakt en er staat een buste van hem in het park. Er is een Theodor-Storm-Strasse en een Theodor-Storm-Schule en er is een hele wijk met straten die allemaal zijn benoemd naar figuren uit zijn novellen. Bezoekers kunnen kunnen in de plaatselijke winkels mokken en andere dingen kopen waar het beroemde gedicht op staat en zij kunnen logeren in het Theodor-Storm-Hotel. Bovendien kunnen zij een bezoek brengen aan een vlakbij gelegen stuk ingepolderd land dat de Hauke-Haien-Koog heet, benoemd naar de held uit Theodor Storm’s meest beroemde novelle Der Schimmelreiter.

Hauke Haien is de fictieve uitvinder van een dijk met een veel vlakkere helling dan toen gebruikelijk was. Hij is slimmer dan de anderen en heeft zich zijn kennis van onder meer wiskunde op een Eise Eisinga-achtige manier zelf aangeleerd en dat onder moeilijke omstandigheden. In zijn jeugd had hij bijvoorbeeld geen Duitstalig wiskundeboek maar vond alleen een Nederlandse vertaling van het werk van Euclides op zolder, met daarbij gelukkig ook een Nederlandse grammatica. Dus leerde hij zichzelf eerst Nederlands om daarna het boek van Euclides te kunnen bestuderen.

Later brengt hij het tot dijkgraaf en in die functie weet hij zijn plannen voor een nieuwe dijk ook daadwerkelijk te realiseren bij de inpoldering van een nieuw stukje land, een Koog. Door deze nieuwe dijk ontstaan echter ook problemen met de omliggende oude dijken. Hauke Haien voorziet dit uiteraard maar de anderen, waaronder zijn grote rivaal Ole Peters, willen niets van zijn voorstellen weten om ook de oude dijken te versterken en te vernieuwen. Er gaan ook geruchten dat Hauke Haien een pakt met de duivel heeft gesloten. Daar zou de prachtige schimmel een teken voor zijn waar Hauke Haien op rijdt wanneer hij de dijken inspecteert en die hij ooit onder duistere omstandigheden heeft gekocht.

Dus, het gaat mis. Hauke Haien verzuipt uiteindelijk samen met zijn schimmel in zee nadat een oude  dijk tijdens een stormvloed is doorgebroken. De nieuwe dijk daarentegen staat er honderd jaar later nog en bij storm kan je Hauke Haien er nog steeds overheen horen rijden.

einen tüchtigen Kerl, nur weil er uns um Kopfeslänge überwachsen war, zum Spuk und Nachtgespenst zu machen, das geht noch alle Tage.

Zo moet je dan ook niet denken dat er in Husum nu alleen Hauke Haiens rondlopen. Ook Ole Peters is er nog alom tegenwoordig. Der Schimmelreiter is een verhaal van alle tijden. Misschien heeft Ole Peters zelfs in het huis Wasserreihe 31 gewoond nadat Theodor Storm was vertrokken en voordat een leraar het initiatief heeft genomen om er in 1972 een museum van te maken: het Theodor-Storm-Haus. Theodor Storm heeft er van 1866 tot 1880 in gewoond en is er als schrijver actief geweest, ondanks zijn werk als rechter en het vaderschap voor meerdere jonge kinderen. Te bezichtigen zijn onder meer zijn woonkamer en het poëtenkamertje waar hij meer dan twintig novellen heeft geschreven.

Open:

April tot oktober:

– dinsdag tot vrijdag 10-17 uur

– zaterdag 11-17 uur

– zondag en maandag 14-17 uur

November tot maart:

– dinsdag, donderdag en zaterdag 14-17 uur.

Vorige aflevering:

De gelukkige onderwijzer, door Kyra.

Reacties (14)

#1 Kyra

In Heilbad Heiligenstadt is het literatuurmuseum ‘Theodor Storm’. Hij heeft daar gewoond van 1856 – 1864. Wie is daar ooit geweest?

  • Volgende discussie
#2 about:

Husum? Nog nauwelijks ontdekt door Bing Maps of Google Maps (ik geloof ook dat deze diensten in Duitsland minder welkom zin dan bij ons) en niet helemaal van deze tijd (pdf) (want voor bij zijn in deze tijd moet je geloof ik tegenwoordig Berlijn aanbevelen), maar wel pure romantiek. Ik kan me voorstellen dat het in Husum kan stormen, alleen …. Waar het echt om draait in het werk van Theodor Storm komt bij mij niet zo goed over. Is het nu echt allemaal zo somber als het lijkt?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Sjiek

Leuke serie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 G. Drios

Graag wil ik even reageren op het commentaar van ‘about:’

Er is een reden voor dat het niet zo duidelijk wordt waar het echt om draait in het werk van Theodor Storm: Ik schrijf er niets over, haha.

Verder vind ik het werk van Theodor Storm eigenlijk niet zo somber, maar ik kan mij voorstellen dat het in het artikel wat somber lijkt. Dat komt volgens mij vooral door de filmpjes waarmee iemand anders dan ikzelf mijn artikel dacht te moeten aanvullen.

Maar wat is er nou mis met somber? Kunst mag somber zijn. Als dat niet is wat je zoekt, zou je misschien een keer naar het meer commerciële vermaak kunnen kijken. Een musical misschien…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 about:

@4: Wel nog, over kunst, dan. Van musicals wordt ík in het algemeen niet vrolijk… Het mag van mij best wat dieper graven. Ik zag bij Goya veel herkenbare en zowel vrolijke als sombere dingen, als ik me goed herinner. En bij Joseph Beuys (geen vrolijk gezicht, maar wel) kunst die nog vrolijk nog somber is, en min of meer onherkenbaar, wat mij betreft. Allebei wel mooi en mij aansprekend.
En nog even over Husum: de beroemde Jan Wayne is ook daar geboren, en zo ook Oskar Vogt, de man de de hersenen van Lenin in 30.000 plakjes onder de microscoop heeft gelegd.
Wikipedia weet nog veel meer over Husum. Als je iets beter leert kennen wordt het steeds interessanter. Ik neem dan ook het ‘somber’ terug als voorbarig en/of irrelevant – maar van Theodor Storm krijg ik nog steeds geen hoogte. Toch maar eens gaan lezen, dan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 about:

En nog een aardigheidje uit de omgeving van Husum: eenden op zonnenergie.
P.S.: Theodor Storm valt me niet tegen! (Er zijn veel pdf-jes van hem in het net te vinden)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 G. Drios

@9,10: Nee, mij maken musicals doorgaans ook niet blij…

Wat het verder met Husum is, ik ben er zelf ook geboren en opgegroeid en daarom kijk ik er misschien anders naar dan anderen. Nu ik er niet meer woon ga ik er altijd graag heen.

Maar toen ik er nog wel woonde vond ik het vaak saai en verveelde ik me. Ik geloof in die zin is Husum niet anders dan miljoenen andere plaatsen op deze aarde. Misschien ook niet anders dan Harlingen, het gedicht Stad aan de Wadden van Simon Vestdijk doet het mij vermoeden.

Uitgaande van een vrij puberale tekst die mijn schoolvriend Martin en ik nog in onze middelbare schooltijd hebben geschreven, heb ik later een lied gemaakt: Das Echte Husum-Lied, te vinden op mijn website, over hoe saai het in Husum is. Wat er echter nog uit blijkt, ook in deze tekst heeft Theodor Storm duidelijk zijn sporen achtergelaten:

Am grauen Strand, am grauen Meer
Und seitab liegt die Stadt
Langeweile drückt die Dächer schwer
Und ich hab’ alles satt…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Kyra

Inmiddels heb ik ondekt dat ‘Die weisse Stadt am Meer’ ook bestaat: Heiligendamm aan de Oostzee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie