COLUMN - Een macaber record. Nog nooit eerder pleegden zoveel mensen zelfmoord in ons land als vorig jaar. 1.854 om precies te zijn, ruim honderd meer dan in 2012. Het aantal zelfdodingen nam de afgelopen zes jaar met ruim 25 procent toe. Vooral mannen en vrouwen van middelbare leeftijd maakten een eind aan hun leven. Ook onder jongeren steeg het aantal zelfdodingen van 2 naar 3 per honderdduizend inwoners. Snelste daler was de groep tachtigjarigen, die in de jaren ’90 nog op een schier onoverbrugbare voorsprong stond. Blijkbaar is de zorg voor hoogbejaarden inmiddels een stuk beter geregeld. Of waren de huisartsen toentertijd een stuk scheutiger met het voorschrijven van de pil van Drion.
Volgens dagblad Trouw ligt het in de lijn der verwachting dat de economische crisis de schuldige is. Ook in de jaren ’80 was er opleving in het aantal zelfdodingen en toen ging het economisch ook niet goed. Van welgestelde burgerman tot zelfmoordenaar. De ultieme kapitalistische nachtmerrie. Zou de Nederlander de dood verkiezen boven een leven in armoede? Zelfdoding omdat het geld op is of omdat er ontslag dreigt. Ik kan mij het nauwelijks voorstellen. Het is hooguit de laatste druppel. Het lijkt toch vooral de uitzichtloosheid van het leven zelf die tot zelfdoding leidt.
Bij de zelfdodingen die zich in mijn nabije omgeving voltrokken, en dat zijn er inmiddels al heel wat, speelde economische tegenspoed eigenlijk nooit een rol. Het betrof veelal getroebleerde personen met een verleden in de psychiatrie of een leven vol depressies en persoonlijke tegenslag. Bijna allemaal op zoek naar de heilige graal van een voorspoedig bestaan. Iets dat uiteindelijk niet voor hen bleek weggelegd. Op een enkeling na verbaasde mij de zelfmoord dan ook niet. Hoe triest ook voor de nabestaanden. Voor sommigen was de dood te prefereren boven een levenslange lijdensweg. Het leven was domweg te zwaar voor ze.
Reacties (19)
Anekdotisch bewijs voor je centrale stelling dat zelfmoord niet wordt gepleegd vanwege financiële problemen of werkloosheid. Briljante argumentatie, maar niet heus.
Terwijl een beetje googelen je had geleerd dat er een sterke correlatie is tussen werkloosheid en zelfdoding.
O, en een degelijk sociaal vangnet blijkt het aantal zelfmoordenaars significant te reduceren:
Misschien volgende keer toch even je huiswerk doen voordat je een stukje begint te tikken?
Ik vond het een makkelijke conclusie, dat het alleen de armoede en de financiele crisis is die mensen ontvluchten. Zelf kan ik me goed voorstellen dat het veel meer de onmacht en vernedering is, de gekmakende bureaucratie, waar je als je afhankelijk bent niet aan kunt ontkomen en niet veel tegen kunt beginnen. Niet zozeer de armoede op zich, maar de onveiligheid die het met zich meebrengt: al doe je nog zo goed je best, de willekeur van de instanties kan je hele kaartenhuis doen instorten.
Klokwerk heeft er een aantal voorbeelden van genoemd in zijn recente stukken en links.
Ook bij ontslag of faillissement is het volgens mij vaak niet de armoede maar het gevoel van falen en het verlies van iets dat tot dan toe een erg belangrijk deel van je leven en identiteit was dat mensen doet instorten. (Al dan niet met zelfmoord tot gevolg.)
De vraag is hoe de Amerikaanse onderzoekers er achter zijn gekomen wat dan precies de zelfmoordmotieven waren van die mensen. Niet van de mensen zelf lijkt mij. Dat er een correlatie is tussen zelfmoord en werkloosheid zegt niets over de motieven, hooguit iets over de sociaal-economische positie van die mensen. De correlatie tussen zelfmoord en geslacht of leeftijd is veel sterker, 70% van de zelfdoders is man, het merendeel van middelbare leeftijd. Van de jongeren en hoogbejaarden is niemand werkloos. Daar spelen dus wel degelijk andere motieven dan werk en geld.
Wat mij verbaasd is het aantal ‘passieve’ zelfmoorden. Voor de trein springen, ophanging, dat soort. Als je door de maatschappelijke ontwikkelingen (uitzichtloze armoede, werkeloosheid) je gedreven voelt tot zelfmoord, ligt het dan niet meer voor de hand om de verantwoordelijken van die maatschappelijke ontwikkelingen met een ‘actieve’ zelfmoord terug te pakken?
@4: Onze maatschappij zit juist zo in elkaar dat gebrek aan succes of falen steeds meer aan het individu toegeschreven wordt en minder aan het systeem om aan toevallige factoren: “succes is een keuze”.
Degene die in de economische misere belandt, zal vaak niet kunnen ontsnappen aan dat frame. En anders is er altijd nog het sterke vermoeden dat je gehele sociale omgeving op die manier denkt en je dus een loser zal vinden.
Overigens zou ik het geen slechte trend vinden als de mensen die buiten de boot vallen wel wat militanter zouden worden.
Zonder na te denken over de verandering in het aantal niet herkende of niet geregistreerde zelfmoorden over de loop der jaren zegt mij dit niet zoveel. Voorbeeld:
Misschien wordt euthanasie niet meer geteld als zelfmoord?
Het persoonlijke is politiek.
Deze uitspraak (het gedeelte ook in #1) zul je misschien wat anders moeten formuleren (en afzwakken). Je kunt je legitieme vragen hebben (in #4) over hoe de onderzoekers aan de motieven komen (misschien staat het wel in het genoemde onderzoek in #1, ik heb het nog niet gelezen), maar direct omgekeerd kan ik ook mijn vragen hebben over jouw analyse. Hoe weet jij dat ‘economische tegenspoed nooit een rol speelde’? Heb je het ook aan de mensen gevraagd na de zelfdoding?
Ik denk dat je ergens wel iets te pakken hebt, hoor.
Die uitzichtloosheid kan voortkomen uit persoonlijke, psychische problemen, maar ook uit (macro)economische en politieke problemen.
@4, want de landen waar zelfmoordaanslagen plaatsvinden zijn zo fijn leven bedoel je?
PS, wat mij betreft grenzen je reacties op een onprettige manier aan het aanzetten tot geweld. Niet meer als louter stijlvorm, maar op een manier dat het werkelijk een keer verkeerd kan vallen. Wat mij betreft: liever niet.
Nederland doet het niettemin nog relatief goed eigenlijk.
Ik verbaas me altijd opnieuw over het verschil tussen Nederland en België. Je zou denken, met Nick & Simon en zo, of Gordon en noem ze allemaal maar op, dat het zelfmoordcijfer in Nederland veel hoger zou zijn.
Gek.
Aan de andere kant, mensen die wat sneller geneigd zijn tot zelfmoord zijn misschien wat fijnbesnaarder dan gemiddeld, hebben dus ook een betere smaak misschien, en is het succes van Nick & Simon, Kluun en Peter Buwalda etc. in Nederland een indicator van de geestelijke (ik zal niet zeggen gezondheid) robuustheid van de Nederlander.
@1:
Ook overwogen, dat mensen met een psychiatrisch aandoening (al dan niet in het verleden) meestal niet zo makkelijk aan het werk komen ???
@9: Het verschil tussen Nederland en België is wel verklaard vanuit de mogelijkheid vuurwapens te bemachtigen. Daarmee wordt de kans op een succesvolle zelfmoord aanzienlijk vergroot. Het aantal zelfmoordpogingen zou gelijk moeten zijn.
Het lage percentage in Griekenland lijkt overigens te pleiten tegen een verband met de crisis.
@11:
Zelfmoord met een vuurwapen is redelijk doeltreffend, maar gaat niettemin nog vrij vaak mis heb ik juist begrepen, met vaak afschuwelijke resultaten die mensen toch wel zouden moeten afschrikken.
Maar het is misschien wel een relatief laagdrempelige methode (in de zin dat het foolproof lijkt), en dus dat met de beschikking over vuurwapens een doodswens zich sneller vertaalt naar een zelfmoordpoging, en dus zou het op die manier inderdaad wel iets verklaren. (Alleen zou dan het aantal pogingen dus ook hoger moeten zijn.)
Dat kan je op basis hiervan niet zeggen, het aantal zelfmoord stijgt in Griekenland namelijk wel degelijk vrij snel heb ik begrepen. (Zie bv. dit (wel wat oud): http://www.nrc.nl/carriere/2013/05/21/meer-zelfmoord-in-door-crisis-geteisterd-griekenland/ )
Griekenland had gewoon een veel lagere ‘baseline’. (Geen Nick & Simon e.d.)
Twente is relatief zwaar getroffen door de economische crisis, maar vreemd genoeg leidde dat niet tot meer zelfmoordgevallen.
http://www.tubantia.nl/regio/noaberschap-van-invloed-op-zelfdodingen-twente-1.4667001?rs=cb&refid=7.393981&ref=vp-element.page_teaser
Onno Hoes vertrekt als burgemeester en bereidt juridische stappen voor. Mag hopen dat-ie die roze plopkappen helemaal kaalplukt.
Crap, gepost in verkeerde topic, zie ik nu.
@15: Hopen dat-ie zelfmoord pleegt …
(al moet ik wel zeggen dat het ik het een beetje een magere reden vind om op iemands zelfmoord te hopen hoor. Bah, Gronk. Wat ben jij ziek …
OTOH: als die roze plopkappen zelfmoord plegen…
Verbazingwekkend dat nergens de koppeling wordt gelegd met wijzigingen in het zorgstelsel. Mooie framing.
In 2012 is een aantal maatregelen van kracht geworden die direct impact heeft op de toegankelijkheid van de GGZ en de wijze hoe met een hulpvraag omgegaan moet worden.
* huisartsen moeten veel klachten binnen de eigen praktijk diagnosticeren en behandelen, al of niet met hulp van een praktijkondersteuner ggz.
* behandeling binnen de GGZ vroeg in 2012 een eigen bijdrage die zo hoog was dat juist voor mensen die een economische klap hebben gehad (geen werk, WIA, bijstand) het moeilijk op te brengen was: 200 euro. (2012 is relevent voor suicides 2013 omdat een depressie vaak over langere periode loopt).
Het aantal crisisopnamen (= m.n. Bij gevaar voor jezelf of je omgeving, ofwel flink van het padje af) neemt als gevolg bezuinigingen toe. http://www.ggznieuws.nl/home/aantal-crisisopnamen-ggz-stijgt-flink-door-bezuinigingen/
Voor stijging aantal zelfmoorden werd echt wel gewaarschuwd. http://www.ggznieuws.nl/home/vaker-zelfmoord-door-bezuinigingen-ggz/
Lekker makkelijk om e.e.a. Nu te wijten aan economische ontwikkelingen o.i.d. (Moeilijk stuurbaar) in plaats van aan concrete maatregelen in de zorg die door dit en vorig kabinet genomen zijn en waarbij alle waarschuwingen genegeerd zijn. We weten dat een economische crisis leidt tot extra mensen met psychische problemen, maar juist dan bezuinigingen doorvoeren die toegankelijkheid van de GGZ verminderen is gewoon koud calculeren: een dode is minder duur dan een langdurige behandeling.
Edit: en ondertussen heeft het vangnet voor mensen die suicide overwegen 113online, een plek waar je telefonisch en online anoniem terecht kunt bij nood, het moeilijk om de touwtjes aan elkaar te knopen. De nza en de zogverzekeraars zien namelijk niet zo veel in anonieme hulpverlening: https://www.113online.nl/financiering-van-113online
Goede punten Noortje. En daarmee wordt de titel van deze post toch wel een beetje bewaarheid. Zelfmoord is dus wel een economische keuze.
Niet de keuze van degene die zelfmoord pleegt, maar van de politiek en de zorgverzekeraars die effectieve manieren om zelfmoord tegen te gaan uit kostenoverwegingen bemoeilijken of zelfs tegen gaan.