De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Met nieuwe technologieën worden ook nieuwe onderzoeksmethoden en -gebieden geboren. Zo is de nieuwe generatie van het Web niet alleen een goudmijn voor computerwetenschappers maar ook voor bijvoorbeeld sociologen, psychologen en zelfs kunsthistorici. Maar dat ook biologen iets zouden hebben aan alle hippe nieuwe programma’s die met het trendy Web 2.0 geassocieerd worden, leek lang onwaarschijnlijk.
Toch gebruikten Dr Sabine Begall en haar collega’s van de Universiteit van Duisburg-Essen Google Earth om tot een interessante ontdekking te komen: koeien van over de hele wereld grazen meestal met hun kop naar het noorden. Al langer werd vermoed dat koeien een soort ‘zesde zintuig’ hebben omdat ze beter dan mensen aanvoelen wanneer regen op komst is en de onderzoekers gingen maar eens op zoek naar meer bijzondere eigenaardigheden van onze wandelende melkfabrieken. Hiervoor bekeken ze duizenden Google Earth foto’s van koeien in Groot-Brittanië, Ierland, India en de Verenigde Staten. Ook bekeken ze 3000 herten in Tsjechië. En daaruit bleek dat op alle plekken de koeien (en de herten) veel vaker naar het noorden toe stonden dan andere richtingen. Doordat het op zoveel plekken gemeten was konden mogelijke oorzaken zoals windrichting en zonlicht uitgesloten worden. Begall en co. concludeerden dat het magnetisch veld van de aarde voor het verschijnsel verantwoordelijk moest zijn.
En daarmee kan de koe (en het hert) toegevoegd worden aan het rijtje van dieren dat het magnetisch veld van de aarde kan waarnemen. We kennen natuurlijk de trekvogels die ieder jaar met behulp van het magnetisch veld hun weg naar het zuiden of het noorden kunnen vinden. Minder bekend is dat bepaalde salamander- en kikkersoorten het magnetisch veld kunnen gebruiken om bij gevaar de snelste weg naar het water te vinden. En onderzoek uit 2001 toonde aan dat baby-schilppadjes waarneming van het magnetische veld combineren met de oceaanstromingen om door de zee te navigeren (Duuuude).
Dát sommige dieren dus het magnetisch veld kunnen waarnemen is bekend, maar hóe ze dat doen is nogal raadselachtig. Het magnetisch veld van de Aarde is nogal zwak aan de oppervlakte. Van de drie hypothesen: een ‘mechanisch kompas’, een ‘inductiesysteem’ of een ‘chemisch kompas’ lijkt de laatste optie het meest waarschijnlijk voor grotere dieren. Onder invloed van het magnetisch veld van de aarde verlopen bepaalde chemische processen iets anders, waardoor kleine veranderingen in de dieren optreden. Hierdoor kunnen ze (onbewust) onderscheid maken tussen noord en zuid, oost en west. In kleinere dieren zijn weer systeempjes gevonden die suggereren dat er door middel van inductie onder invloed van het aardmagnetisch veld kleine stroompjes door de hersentjes lopen.
Hopelijk kan dit nieuw gevonden zesde zintuig van koeien ons weer wat meer vertellen over hoe het raadselachtige fenomeen precies werkt. Ondertussen kunnen fervente wandelaars hun zware kompassen thuislaten en gewoon vertrouwen op de grazende koe.
Reacties (15)
HOAX
Niet!
Beetje kort door de bocht lijkt me. Hoewel ik een koekompas niet uitsluit vindt ik dat er wel erg makkelijk een conclusie getrokken wordt. Misschien keren ze hun gat wel naar de zon vanwege hun ogen. Zo gaan ze ook vaak met hun kont in de wind staan als het regent. Om meteen maar een kompas aan die beestjes toe te dichten lijkt me een beetje een God-argument. Hoe zit het trouwens met de koeien op het ZUIDELIJK halfrond?
@3: Op het zuidelijk halfrond ligt het zuiden dezelfde kant op als op het noordelijk halfrond. Bovendien als Victor zegt “over de hele wereld”, dan bedoelt ie vast inclusief het zuidelijk halfrond.
@3: Wel het artikel lezen, hè. Daar staat duidelijk “Cattle?s body orientation was independent from sun position
because no significant correlation between axial shadow direction
(as an indicator for sun position) and the cattle?s body axes
have been found (circular correlation; r = 0.159; n = 103 herds)” en dat ook de koeien op het zuidelijk halfrond naar het noorden staan. Koeien in gebieden met een sterk lokaal magnetisch veld stonden wel anders.
@Martijn, #5: Toch knap dat ze dat weten over het zuidelijk halfrond als ze enkel in Groot-Brittanië, Ierland, India, de Verenigde Staten en Tsjechie hebben gekeken:-P En dat dan ook nog eens alleen op zonnige dagen halverwege de middag (anders heeft google zo weinig aan de fotos).
De BBC brengt echter wel een wat overtuigender argument, namelijk dat koeien op plaatsen waar het aardmagnetisch veld is verstoord, ook anders lijken te staan. Vreemd genoeg gaat ook dat weer over het zuidelijk halfrond terwijl men toch echt enkel landen op het noordelijk noemt als onderzoeksgebied.
Ik vind het aan alle kanten rammelen. De verslaggeving tenminste, het onderzoek zal vast wel in orde zijn;-)
Overigens hebben veel koeien een echte magneet in hun buik.
Grappig en dan te weten dat koeien toch het hele weiland afgrazen in alle richtingen. Achteruit of dwars heb ik ze eigenlijk nooit zien grazen, dus ze zullen toch alle kanten op moeten…. Is er al onderzocht op koeien op stal dan wel in de goede richting staan? Ik wil verder geen toespelingen maken, maar alles in dezelfde richting doen komt me bekend voor….
@5: Deed ik. Ik heb het artikel net als Zmooc en Domino ook begrepen toen ik het las. Er staat in jou link zelfs “To test the hypothesis that cattle orient their body axes along the field lines of the Earth’s magnetic”.
Er staat dus niet “grazen meestal met hun kop naar het noorden”. Ze kunnen dus ook naar het zuiden staan.
In het BBC artikel van Zmooc lees ik overigens (wederom) “The scientists were unable to distinguish between the head and rear of the cattle, but could tell that the animals tended to face either north or south.”
Ik weet niet hoor, maar de verslaggeving blijft wat waterig. Ze staan wel vast N-Z, maar ik ben niet overtuigd van het koekompas. Er ontbreekt daarvoor teveel info.
@6: Leuk dat van die metaal-val. Ik had geen idee.
Ik las bij Sargasso dat boeren magneten in één van de koeienmagen plaatsen zodat ze geen last krijgen van ingeslikt metaal.
Zou dat niet ook een verklaring kunnen zijn?
@9 ik weet het niet, maar het lijkt me onwaarschijnlijk? Denk je dat jij zelf plotseling het noorden kan vinden als je een magneet inslikt?
@Joost, #9: Toch grappig dat je dat bij Sargasso leest, want daar staat het enkel in mijn comment en precies hetzelfde vertel ik hierboven ook (ja, zmooc=zmc:P) :-)
En ik denk dat zo’n buikmagneet een eventueel koeienkompas eerder stoort dan helpt dus het zal er wel niks mee te maken hebben.
Ik heb het zelf trouwens ook maar gevonden in de slashdot comments over hetzelfde artikel;-)
@11: In de reacties is in mijn beleving ook nog steeds op Sargasso :-)
@Joost, #12: Ik doelde er dan ook meer op dat het hierboven ook in de reacties staat:)
@11: Maar een buikmagneet zal zich toch ook op het aardmagnetisch richten? Misschien vinden koeien het wel vervelend als er een stuk metaal dwars in hun maag ligt en gaan ze daarom in Noord-Zuid richting staan? Even pure speculatie hier.
@15 het lijkt me dat het aardmagnetisch veld daar te zwak voor is, en de magneet te groot en zwaar. Als hij vrij zou kunnen draaien zou hij zich inderdaad noord-zuid richten, maar op een maagbodem gelegen?