Wat links of rechts is, welk thema gekoppeld wordt aan de ene of andere partij of welke standpunten horen bij het ene of het andere blok kan over tijd sterk veranderen. Het mooiste voorbeeld komt uit Amerika. De Republikeinse Partij is ooit ontstaan als een progressieve, liberale anti-slavernij partij. De Democratische Partij was de conservatieve racistische pro-slavernij partij. Nog geen 150 jaar later is het de Democratische Partij, die een Afro-Amerikaanse president levert en is het de Republikeinse Partij die zich met name onderscheidt door conservatieve standpunten over de autonomie van staten en onderwerpen als positieve discriminatie De partijen zijn volslagen omgedraaid qua standpunten en qua electoraat. De omslag is het best zichtbaar in deze twee figuren die de uitslag laten zien van de verkiezingen van 1956 en 1964: wat eerste Democratisch was, was later Republikeins.
Als je de discussies volgt over Wilders dan zou het zelfde anno nu in Nederland gebeuren. Meindert Fennema stelt in zijn onvolprezen, monumentale biografie van de zielenroerselen van de heer Wilders dat anti-semitisme tegenwoordig links is en anti-fascisme rechts. En dat maakt aanvallen op Wilders zo moeilijk. Wilders gelooft dat de Islam een fascistische ideologie is en die wil hij bestrijden. ‘Links’ steunt daarentegen de anti-semitische krachten in het buitenland (Hamas) en het binnenland (die zelfde Moslims), volgens Fennema. Links staat toe dat er steeds meer geweld is in Nederland tegen Joden en homo’s. En dit terwijl traditioneel ‘rechts’ anti-semitisch was en links anti-fascistisch. Dit lijkt me een grove, obscene misrepresentatie van de positie van links en van rechts: zeker als links op dit moment wetten indient om hate crimes harder te vervolgen, om maar een voorbeeld te noemen. En dat ook ‘rechtse’ politici van bijvoorbeeld ARP huize heel actief zijn geweest in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
En er zijn onderwerpen waarop links en rechts elkaar tegenwoordig lijken te kruisen. Neem een onderwerp als het koningshuis: anti-monarchistische, republikeinse sentimenten waren jarenlang een kenmerk van principeel links. Nu is het Wilders die kritiek levert op het koningshuis en links dat instemmend knikt bij de vrijzinnige woorden van onze kroonprinses (‘de Nederlander bestaat niet’), overigens door familiebanden betrokken bij de rechtse Argentijns junta om het geheel nog ingewikkelder te maken. Martin Sommer merkte in de Volkskrant een zelfde beweging op: directe democratisering wordt steeds meer een thema van rechts, en links lijkt op dit onderwerp steeds behoudender te worden. Het referendum is uit het GroenLinks programma gevallen. Een ander voorbeeld: de Europese Unie is ooit opgericht door christendemocraten (rechts), maar het is steeds meer links dat hier een groot voorstander van is terwijl rechts om economische of culturele redenen steeds minder ziet in een sterke Europese Unie. Nog een voorbeeld: het was rechts dat de arbeidsmigranten naar Nederland toe haalde, terwijl links daar allerlei voorwaarden, beperkingen en bezwaren aan wilde verbinden. Zo schreef de PPR in 1971: “De werkgelegenheid voor Turken, Marokkanen, Spanjaarden, enz. behoort op de eerste plaats in hun eigen landen gemaakt te worden.” Maar tegenwoordig is het steeds meer links dat arbeidsmigratie toe wil staan, terwijl rechts de grenzen wil sluiten.
Zeker waar het gaat om de multiculturele samenleving worden de standpunten van links en van rechts steeds lastiger om te onderscheiden: is het zo dat ‘links’ tegenwoordig confessionele politiek bedrijft, niet meer opkomt voor de rechten van vrouwen en homo’s, steun geeft aan fundamentalistische religieuze organisaties, terwijl rechts zich keihard inzet voor de emancipatie van homo’s, tegen religieuze invloed op de samenleving en voor de rechten van de vrouw? Het lijkt meer het geval te zijn dat een deel van rechts een harde conservatief-seculiere agenda nastreeft die de huidige verworvenheden op het gebied van homo- en vrouwenrechten wil beschermen. Daarbij moet ik overigens wel opmerken dat de PVV weinig opheeft met de Nederlandse ‘verworvenheden’ op het gebied van prostitutie, euthanasie en soft drugs. En de PVV wil rechten van bepaalde religieuze minderheden inperken, terwijl ze eenzelfde intolerantie wel duldt van de SGP, zolang deze maar de rechtse regering gedoogt. Links heeft een veel ingewikkelder verhaal: zij streeft een multiculturele samenleving na waar verschillende groepen elkaar accepteren en tolereren dat er mensen zijn die hun leven anders inrichten. Dat betekent dat zowel homo’s als moslims het recht hebben om hun leven zo in te richten als zij het best vinden. En dat mensen soms dingen doen die wij niet zouden willen. Het ‘rechts’ van de PVV streeft een samenleving na van uniforme vrije individuen, terwijl ‘links’ een vrije samenleving na streeft waar ruimte is voor verschil.
In een aantal opzichten neemt Wilders inderdaad trekken over het links uit de jaren ’70: Hij stelt zich (of stelde zich tot de formatie?) extreem principieel op. Hij heeft het morele gelijk in handen, terwijl de linkse regenten zich, in zijn ogen, al lang al hebben overgeleverd aan Europa, de moslims en bureaucratie, om daar hun baantjes en privileges mee te beschermen. Daarnaast voert, zoals ook Marc Chavannes stelt in het NRC, Wilders een keiharde polariserende strategie, richting links en richting de Islam. Wilders ‘zegt wat hij denkt en doet wat hij zegt’. En als groepen zich daar beledigd door voelen, als mensen dat onfatsoenlijk vinden, dan is dat maar zo: door een grote tegenstelling tussen ‘wij’ en ‘zij’ te creëren weet Wilders het ‘wij’-gedeelte van het electoraat aan zich te binden. Ten slotte heeft rechts een groot geloof in de maakbaarheid van de samenleving: mensen zullen als herboren terugkomen uit inburgeringscursussen, met een pennenstreek kan alle bureaucratie uit het onderwijs gehaald worden, en door strengere regels en hardere straffen zal de gezelligheid weer in de straat terug keren. In de jaren ’60 en ’70 was het links dat het morele gelijk in pacht had, en een polariserende strategie volgde en geloofde dat we vanuit Den Haag de samenleving precies naar onze wil kon vormen. Links lijkt nu steeds meer te geloven in een pragmatische oplossingen, in consensus (‘de boel bij elkaar houden’) en in geleidelijke maatschappelijke ontwikkeling. Links gelooft dat secularisering van moslims niet vanuit Den Haag opgelegd moet worden, maar dat een combinatie van tijd, gelijke kansen, eerlijk gedeelde welvaart en goed onderwijs, de gemiddelde polder-moslim evenveel aan de Ramadan zal gaan doen als de gemiddelde katholiek aan de vastentijd.
Maar er is wel een opzicht waarin ‘links’ en ‘rechts’ elkaar misschien steeds meer zijn gaan spiegelen, dat is ten minste waarin GroenLinks en de PVV lijken te zijn gewisseld in wat traditioneel links en rechts is. En dat gaat om de positie van de zwakkeren in de samenleving. GroenLinks heeft in de laatste jaren een nieuw sociaal-economisch profiel opgebouwd: het bekende verhaal van kortere, hogere uitkeringen, betere, persoonlijke begeleiding naar werk, betere ontslagbescherming voor flexwerkers. Het verhaal over gelijkere rechten voor insiders en outsiders (alleenstaande vrouwen met kinderen, migrantenjongeren, gehandicapten, flexwerkers). Hierachter ligt de notie dat iedereen zelfstandig moet zijn. De sociale zekerheid moet erop gericht zijn iedereen zelfstandig te maken, mensen grip op hun eigen leven te geven. Deze achterliggende notie komt ook op andere plaatsen terug, zoals het denken over volksgezondheid: mensen met een handicap of een chronische ziekte moeten ondersteund worden, om een zelfstandig leven te kunnen leiden. Het gaat er niet om zwakke mensen te beschermen maar om ze te bevrijden. Mensen moeten in staat worden gesteld om vorm te geven aan hun eigen leven. Ondertussen is de PVV voor de traditionele verzorgingsstaat gaan liggen: voor de huidige WW en voor huidige ontslagbescherming bijvoorbeeld. Deze regelingen beschermen met name mensen die het al goed hebben, die al lang aan het werk zijn, die hun positie al hebben verkregen. Het verhaal over lagere belastingen sluit hier ook naadloos bij aan: de hardwerkende Nederlander die moet niet gepakt worden. Diens positie moet niet verder worden aangetast: niet alleen de huidige verzorgingsstaat moet behouden worden maar ook de huidige sociaal-economische verhoudingen. De PVV wil mensen niet emanciperen uit armoede en achterstand: de rechten van mensen die het nu al aardig hebben moeten beschermd worden, en mensen die daarbuiten staan, zeker als zij van een bepaalde afkomst hebben hoeven niet te worden binnen gelaten in de verzorgingsstaat. En in de volksgezondheid wordt deze logica voortgezet: de PVV komt op voor ouderen in verzorgingstehuizen en voor gehandicapten die opgevangen zijn in instellingen. Niet om hen verder te helpen zelfstandig te blijven of te worden, maar om hen in hun huidige, afhankelijke positie, als zorgvrager te behouden. ‘Links’ en ‘rechts’ lijken hier wel enigzins te draaien: zelfstandigheid is nu van links en bescherming is nu van rechts. Natuurlijk moet ik dan opmerken dat GroenLinks en de PVV niet de enige exponenten zijn van links of van rechts. Maar er blijven essentiële kenmerken van links en rechts behouden: rechts wil de huidige maatschappelijke verhoudingen bevriezen, behouden. Nu dat socialere verhoudingen zijn dan 50 jaar geleden wil rechts dus socialere verhoudingen bewaren, maar ze wil deze nog steeds vastleggen. Links wil juist mensen vooruit helpen: iedereen moet vrij en zelfstandig kunnen worden, ook als ze daar ondersteuning bij nodig hebben of als dat betekent dat andere, beter gesitueerde mensen daarvoor iets van hun bevoorrechte positie moeten inleveren.
En dat betekent dat een deel van het electoraat draait van links naar rechts en vice versa: in grote steden waren de oude arbeiderswijken vroeger voorbehouden aan de CPN. Deze zijn nu het speelveld van de PVV. En tegelijkertijd zijn het de kleine ondernemers (die wij tegenwoordig ZZP’er moeten noemen) die door GroenLinks gecourt worden. En hiermee lijken links en rechts weer te draaien. Ben je hoogopgeleid, heb je zelf veel kansen, dan stem je GroenLinks, ben je lager opgeleid, ben je minder kansrijk, dan stem je PVV. In deze analyse van het stemgedrag in Leiden, een stad die sterk gescheiden is tussen oude arbeiderswijken en een binnenstad vol studenten, in 2010, is duidelijk te zien dat GroenLinks haar stemmen niet meer krijgt in de volkswijken, die ooit CPN territorium waren. GroenLinks is steeds meer een partij van de elite: de culturele elite misschien, maar het is een partij die haar wortels in de arbeidersklasse verloren heeft.
Dus veranderen links en rechts? Ja, zeker: waar rechts in de jaren ’70 een federale Europese Unie, met open grenzen voor arbeidsmigranten verdedigde, lijkt dit nu omarmd te zijn door links. De PVV lijkt de polariserende, moralistische stijl van de PvdA uit de jaren ’70 overgenomen te hebben inclusief het naïeve geloof dat vanuit Den Haag alle maatschappelijke ontwikkelingen gestuurd kunnen worden. Ondertussen lijken ook kiezersgroepen te draaien: dynamische, hoogopgeleide zelfstandige ondernemers stemmen GroenLinks, angstige, laagopgeleide arbeiders stemmen PVV. Op de belangrijkste politieke vragen op dit moment (“Hoe moeten we ons stelsel hervormen?”En hoe moeten we omgaan met onze diverse samenleving?”) zijn de antwoorden van GroenLinks en PVV-rechts heel anders. De PVV wil de huidige sociale en liberale verworvenheden op het gebied van homo-rechten en uitkeringen beschermen, terwijl GroenLinks een samenleving wil waar verschil tussen mensen wordt geaccepteerd en mensen zich kunnen emanciperen uit armoede en achterstelling. Hieronder ligt nog steeds de klassieke links/rechts verhouding. De PVV wil de huidige maatschappelijke verhoudingen bevriezen, terwijl GroenLinks streeft naar een vrijere samenleving, zelfs als dat soms knarst, en een eerlijkere verdeling van kansen, zelfs als sommige mensen daarvoor achteruit moeten gaan.
Reacties (21)
“Links staat toe dat er steeds meer geweld is in Nederland tegen Joden en homo’s.” Kom eens met een voorbeeld??
De links-rechts transformatie die Simon Otjes in deze post zo vaardig beschrijft merkt Jacob Weisberg in Slate ook op. Korter geformuleerd: De Tea Party is voor de USA wat de PVV voor Nederland is. In drie woorden: Wilders is Palin.
Ik ben niet heel erg overtuigd door dit betoog. Rechts-populistische groepen hebben altijd nadruk gelegd op goede zorg voor onze oudjes en onze arbeiders. De kern zit hem in dat ‘onze’. Er is een TED Talk over waar nu het onderscheid zit tussen rechtse en linkse mensen en één van de verschillen is dat rechtse mensen waarden meer waarde hechten aan de eigen groep.
Ik mis de SP een beetje in je verhaal. Je kunt toch wel stellen dat die de rol van de oude CPN in veel gevallen beter heeft overgenomen dan Groenlinks.
Ik geloof niet dat GroenLinks de homo-rechten en anti-discrimatiewetgeving zou willen veranderen. Je neemt wel erg de “framing” over, dat links geweld tegen homo’s en joden wel best vindt. Hoe kom je daarbij? Heb je dit onderzocht? Ga je niet te veel mee in de retoriek van de politici, terwijl de praktijk soms anders uitwijst? Rechts heeft al jarenlang bezuinigd op politie en justitie, waardoor die domweg geen werk van dergelijke discriminatiegevallen kunnen maken – net als wat voor werk tegen wat voor andere vormen van criminaltieit trouwens. Maar rechts komt altijd weer weg met zijn geschreeuw om “veiligheid”. Waarom? “Practice what you preach” – bij rechts komt daar vaak weinig van terecht.
En ik kan me ook niet vinden in je stelling dat de PVV “de huidige sociale en liberale verworvenheden op het gebied van uitkeringen beschermen”. Ter verduidelijking de volgende lijst met strengere regels, uit het PVV-programma:
– Stoppen re-integratie, het werkt niet en kost miljarden
• Kinderbijslag en kindgebonden budget maximaal voor 2 kinderen
• Acceptatieplicht arbeid koppelen aan ontvangen bijstand
• Schrappen langdurigheidstoeslag
• Afschaffen UWV/CWI, taken gaan naar gemeente
• Te allen tijde terugvorderen van onterecht uitgekeerde uitkeringsgelden, met rente
• Eén keer gebruik maken van schuldhulpsanering is het maximum
• Verplichte budgetcursus voor personen in de schuldhulpsanering, uiteraard op eigen kosten
Ik zie dit echt niet als een voortzetting van het PvdA of CDA-uitkeringnebeleid. Ze verraden de VVD-achtergrond van Wilders, door zijn gerichtheid op een eigen verantwoordelijkheid en het zich niet kunnen voorstellen dat mensen wel eens buiten hun schuld in de problemen raken en er zonder hulp niet uitkomen. Sommige van die maatregelen zijn dus behoorlijk a-sociaal. De andere voorgestelde maatregelen van PVV wijzen er overigens op dat de maatregelen toch vooral gericht zijn tegen evt. Koran-lezers met een uitkering. De allochtone zieke werkloze heeft dan maar pech gehad. Dan had hij maar een andere “keuze” moeten maken en geen kanker moeten krijgen.
De mededeling “Wilders ‘zegt wat hij denkt en doet wat hij zegt’.” moet je zonder meer niet serieus nemen: hij heeft tot nu toe alleen maar van alles geroepen, komt niet in de regering, en zelfs voor de onderhandelingen sneuvelde al zijn uitspraak ” En vooral: de AOW blijft op 65 jaar, geen dag later” uit zin verkiezingsprogramma.
Ook de liberalen zijn van een zeer vernieuwingsgezinde cluib naar meer behoudend gegaan. Als je je doel bereikt hebt of doorschiet wil je dat behouden.
logisch lijkt me.
@3: bijvoorbeeld Friezen, Oranje supporters, allochtonen of arbeiders hechten ook meer waarde aan de eigen groep. Zijn zij daarom rechts?
Groepssolidariteit is een natuurlijk verschijnsel, niet links of rechts.
Dat brengt me bij deze claim uit het betoog:
”Links heeft een veel ingewikkelder verhaal: zij streeft een multiculturele samenleving na waar verschillende groepen elkaar accepteren en tolereren dat er mensen zijn die hun leven anders inrichten. Dat betekent dat zowel homo’s als moslims het recht hebben om hun leven zo in te richten als zij het best vinden. En dat mensen soms dingen doen die wij niet zouden willen. Het ‘rechts’ van de PVV streeft een samenleving na van uniforme vrije individuen, terwijl ‘links’ een vrije samenleving na streeft waar ruimte is voor verschil.”
allereerst, het idee van multiculturele samenleving die beter is, is ook een morele claim. Dus niet alleen Wilders meent het morele gelijk in handen te hebben.
Naar mijn mening zou er meer naar de feiten gekeken moeten worden om dit conflict op te lossen. Zijn er multiculturele samenlevingen waar groepen frictieloos samenleven? Volgens mij niet. Kijk alleen maar naar onze Zuiderburen. Ik denk dat de meeste conflicten in de wereld, (etnische) groepsconflicten zijn binnen landen. Zelfs Nederland was tot de jaren 70 een sterk verdeeld land met zijn verzulling. Het ideaal van multiculturele samenleving is dus eigelijk helemaal niet zo’n mooi ideaal. Het is een soort gewapende vrede. Het woord tolereren zegt dit al: het betekent niet meer dan dulden van de ander. Is er een alternatief? Ja, de homogene samenleving. Een land dat een homogene en dus relatief frictieloze cultuur kent mag zich naar mijn mening gelukkig prijzen. Nu kunnen veel landen niet kiezen, door hun historie zitten ze vaak met verschillende groepen in een land opgescheept met alle ellende die daar bijhoort. De vraag is echter waarom links denkt dat het beter is voor Nederland, dat sinds de ontzuiling juist steeds homogener werd, om door immigratie en met multicultureel beleid de verschillen juist weer groter te laten worden. Met de voorspelbare conflicten als gevolg. Dat is naar mijn mening tegen beter weten in proberen een ideaal op te leggen dat in de praktijk nauwelijks werkt gezien alle (inter)nationale voorbeelden.
@6 Even een samenvatting van de TED talk.
Er zijn 5 morele gebieden:
1. Harm/Care, which is the universal desire to minimize human suffering.
2. Fairness/Reciprocity, which is more or less about a desire to see arguments and disputes handled fairly.
3. Ingroup/Loyalty, which describes the desire to protect group membership (societal) boundaries.
4. Authority/Respect, which concerns the desire to organize society into a hierarchy of social superiors and subordinates, with subordinates showing respect for the superior’s superior position.
5. Purity/Sanctity, which concerns the desire to maintain group membership in a pristine, pure, clean or proper state, and correspondingly, to reject from the group that which is dirty, impure, unclean and improper.
Wat je ziet is dat bij “progressieven” en “conservatieven” 1 en 2 ongeveer even belangrijk vinden, maar convervatieven ook belang hechten aan 3, 4 en 5, waar progressieven daar geen of minder belang aan hechten.
@0 Wijfels had het gisteren bij Buitenhof toch ook al over dat het niet zo zeer gaat over de as links-rechts maar over die andere as.
Mooi geschreven, alleen is het nog gekker dan ik ooit heb geschreven, want de kern van het betoog kan ik niet opmaken uit het artikel. Links vs rechts en de standpunten. Ook de verbinding met Amerika zoals gisteren James Kennedy zo vertelde in Buitenhof is aardig, maar gaat op vele punten mank met het Europese. Meer het populistische met schreeuwerige roeptoeters zie je aan beide zijden van de oceaan. Maar het politieke en maatschappelijke stelsel verschilt fundamenteel op zoveel verschillende facetten dat ik liever een sterke afbakening ziet in hoogstens de relevante vergelijkingen en dan houdt het op.
Wat ik verder opmerk is dat de ‘linkse kerk’ ook kan bestaan uit VVD-ers en CDA-ers. Want zij hebben mede zich laten bepalen door de ‘geitenwollensokkendragers’ in hun beleidsbepalingen. En hebben het ‘pappen’ en ‘nathouden’ terdege gestimuleerd, gedoogd of andersinds niets in de weg gelegd. Wilders en zijn kornuiten plaats ik als een reactie op de ontwikkeling die in zijn ogen een ‘maatschappelijk versofting’ is geweest.
@0: Kun je uitleggen wat het woordje “vrije” in deze zin te zoeken heeft: “Het ‘rechts’ van de PVV streeft een samenleving na van uniforme vrije individuen…”?
Volgens mij houden die individuen op vrij te zijn als voorwaarde voor die ‘vrijheid’ is dat ze zich eerst aanpassen aan die uniformiteit.
@6: “het idee van multiculturele samenleving die beter is, is ook een morele claim”
Helemaal waar, maar dat wordt niet door heel links beweerd. Je kunt ook gewoon konstateren dat die multikulturele samenleving er nou eenmaal is en kijken hoe je daar ’t beste mee om kan gaan.
Uit je reaktie blijkt dat jij dat laatste ook doet, het verschil zit dan vooral in de benadering.
Het idee dat een volkomen homogene samenleving het na te streven doel is, begrijp ik niet. Dat leidt tot stilstand en gesloten wereldbeelden. Dat verschillen tot konflikten kunnen leiden ontken ik niet, maar dat ze ertoe moeten leiden, lijkt me ook niet hard te maken. In elk geval is België daarvan niet zo’n goed voorbeeld, de multikulturele problemen daar zijn niet wezenlijk anders dan bij ons en de taalstrijd is geen konflikt binnen een samenleving, maar eerder een konflikt tussen twee -grotendeels gescheiden- samenlevingen die toevallig een overheid delen.
Dat Nederland sinds de verzuiling steeds homogener is geworden zie ik niet zo, tenminste niet daaraan gerelateerd, het enige wat ik zie is dat regionale verschillen steeds meer verdwijnen. Zowel de spreektaal, gebruiken als mentaliteit in Nederland wordt steeds meer eenvormig hollands -wat mij betreft een verarming- maar die verschillen waren zeker niet altijd gerelateerd aan de zuilen. Het gronings van een socialistische arbeider leek toch echt meer op dat van de liberale boer waar hij voor werkte dan op het rotterdams van een socialistische havenarbeider.
De homogenisering die ik wèl meen waar te nemen, komt meer door de massamedia, betere verbindingen, sociale en geografische mobiliteit en sekularisering e.d. dan door een bewust overheidsbeleid (met als gedeeltelijke uitzondering de verdwijnende dialekten, hoewel ook daar die andere faktoren veel meer bijdragen).
Ondanks dat zijn er nog wel verschillen, maar die zitten steeds meer tussen verschillende sociale lagen -ondanks de sociale mobiliteit.
Tolereren betekent inderdaad ‘dulden’, ik zie niet in wat voor negatiefs daarin schuilt, het lijkt me de kern van vrijheid dat je anderen toestaat dingen te doen, denken, geloven die je zelf nooit zou doen, denken of geloven.
@7: Ik ben het niet eens met de waardering die je bij progressieven en konservatieven voor die morele gebieden meent te zien, is zo wel erg kort door de bocht. En die gebieden zijn ook niet zo eenvoudig als je hier suggereert. Bijvoorbeeld Rechtvaardigheid/Wederkerigheid, daar ligt bij konservatieven vooral de nadruk op rechtvaardigheid in het straffen, bij progressieven op rechtvaardigheid in de kansen die iemand krijgt in het leven. En dan heb ik ’t over wederkerigheid nog niet gehad.
Als je deze morele kategorieën aan begrippen als links/rechts of progressief/konservatief wilt plakken, moet je ook kijken hoe ze ingevuld worden; simpelweg zeggen 1 en 2 horen bij ‘progressief’ en ‘konservatief’ vindt ze alle vijf belangrijk heeft weinig zin.
Verder is het nuttig om die kategorieën te onderscheiden, maar maakt dat ze nog niet ook ethisch gelijkwaardig. Als je bijvoorbeeld de 5e, zoals door jou hier omschreven, als absoluut neemt krijg je een heel enge samenleving (in meerdere betekenissen van het woordje ‘eng’). En vaak kunnen verschillende morele overwegingen ook nog ’s konflikteren.
@10:
Is gebaseerd op empirisch onderzoek. Misschien zet Jonathan Haidt, de man van het TED praatje, het wat te dik aan. Hij heeft in ieder geval een website waar je de fijne nuances kunt nalezen en zelf ook wat testjes kunt maken.
@9: ‘Je kunt ook gewoon konstateren dat die multikulturele samenleving er nou eenmaal is en kijken hoe je daar ‘t beste mee om kan gaan.’
dat klopt, immigratie was een feit, maar het gevoerde multiculturele overheidsbeleid was een keuze. De overheid had bijvoorbeeld ook een assimilatie beleid kunnen voeren (wat men nu min of meer doet, alleen noemt men het integratie).
”Het idee dat een volkomen homogene samenleving het na te streven doel is, begrijp ik niet. Dat leidt tot stilstand en gesloten wereldbeelden.”
homegeen is niet hetzelfde als eenheidsworst, maar een cultuur met overeenstemming over kernwaarden en niet gesegregeerd leven. De ontzuiling is in Nederland gepaard gegaan met meer individuele vrijheid, en een welvaartsexplosie, dus ik zie geen stilstand. Natuurlijk kun je dingen overnemen van andere culturen, mits ze meerwaarde hebben.
”Dat Nederland sinds de verzuiling steeds homogener is geworden zie ik niet zo”
verzuiling betekende gesegregeerd leven, eigen verenigingen, TV en radio, niet trouwen met iemand van een andere zuil, eigen politieke partij, enzovoorts. Mijn ouders leefden op deze manier, je kunt toch niet ontkennen dat dit veranderd is.
kijk anders eens op
http://nl.wikipedia.org/wiki/Verzuiling
”Tolereren betekent inderdaad ‘dulden’, ik zie niet in wat voor negatiefs daarin schuilt, ”
uit het woord dulden spreekt weerzin, het gaat niet van harte, maar het moet maar. Ik vind dat niet positief.
9: ”In elk geval is België daarvan niet zo’n goed voorbeeld, de multikulturele problemen daar zijn niet wezenlijk anders dan bij ons en de taalstrijd is geen konflikt binnen een samenleving, maar eerder een konflikt tussen twee -grotendeels gescheiden- samenlevingen die toevallig een overheid delen.”
maar grotendeels gescheiden samenlevingen die toevallig een overheid delen is nu juist een kenmerk van een multiculturele samenleving. En onze verzuiling was in feite een multiculturele samenleving: gescheiden leven en alleen politieke samenwerking aan de top.
Dat noemen ze toch globalisering wat er nu gaande is en dat hele volksstammen weer bezig zijn hun roots te hervinden tot zelfs terug naar de verzuiling, zoals Adolf deed naar de Germanen en Ariërs. Oeps godwin. Als antwoord op een onzekere toekomst. Want al die rare culturen die totaal anders zijn dan de bekende westerse/nationale. Je kan lekker eten, leuke vrouwen, fantastisch dansen, maar voor de rest is het zoals de boer en zijn eten.
@13: Ik blijf erbij dat de taalstrijd niet vergelijkbaar is, behalve langs in de politiek komen de vlaamse en waalse samenlevingen nauwelijks nog met elkaar in kontakt en zijn ze ook grotendeels geografisch gescheiden. In de multikulturele samenleving komen de verschillende kulturen wel met elkaar in kontakt, en ook nog ’s binnen één samenleving, vaak zelfs in een en dezelfde straat.
@12: Integratie is niet automatisch assimilatie.
Homogeen betekent volgens mij ook iets anders dan wat het volgens jou blijkbaar betekent, eenheidsworst is bijna een definitie ervan.
Dat ten tijde van de verzuiling de samenleving meer gesegregeerd was, ja, hèhè, dat is precies wat verzuiling inhoudt. Je hebt mij niet horen beweren dat dat veranderd is.
“uit het woord dulden spreekt weerzin, het gaat niet van harte, maar het moet maar. Ik vind dat niet positief.”
Ik wel.
@10: Ten eerste is dat statistiek, het is geen een-op-een relatie. Dat maakt ’t interessant, maar zoals ’t in #7 werd gesteld is mij te definitief.
Daarnaast blijkt trouwens ook uit onderzoek van o.a. dhr Haidt zelf dat afkeer/weerzin (hoort bij ‘purity’) door verreweg de meeste mensen gevoeld wordt, maar dat ‘liberals’ beter in staat zijn met behulp van hun ratio daaroverheen te stappen. Je zou dus zeggen dat links beter tegen spruitjeslucht moet kunnen dan rechts. ;-)
Verder bedoelde ik aan te geven (zoals ik ook met een voorbeeld deed) dat mensen binnen hetzelfde morele gebied tot heel andere waarden en normen kunnen komen.
Overigens is het natuurlijk maar de vraag of we onze moraal op onze evolutionair meegekregen onderbuikgevoelens moeten baseren of op dat andere kadootje van onze evolutie, onze rationaliteit. Waarom zijn we eigenlijk mensen?
@17. Dat is een antwoord gegeven bij Boeken gisteren. Een evolutionair socioloog met zijn boek over Oerdriften op de werkvloer. Taal is communicatie in grotere sociale groepen, want zoals de apen vlooien, dat doen we niet meer. En vooral op het gebied van taal is roddelen, Nederland staat bovenaan in West-Europa, wat gaat over de normen en waarden binnen een groep, zodat we verder kunnen komen in onze ontplooiing wat carrière en ambitie betreft.
@18: Dan moet ik die uitzending maar ’s kijken, lag gisteren uit te slapen na een ingroup/loyalty-event (bruiloft).
Dat roddelen een vorm van vlooien is (en de oorsprong van taal) is door Robin Dunbar destijds heel aannemelijk gemaakt. Daarmee zou taal niet in de eerste plaats als kommunikatie-middel zijn ontstaan, maar als sociaal bindmiddel.
Daarvan uitgaande is roddelen (of beter ‘social talk’) een belangrijke voorwaarde om als groep te kunnen samenleven, maar dat wil niet zeggen dat we dan ook maar alle vormen van roddelen moeten goedkeuren.
Tsja. Als je de VVD links vindt, is dat waar. Als je naar de traditioneel linkse partijen kijkt, lijkt me dat onzin. Die partijen zijn nooit voor de immigratie van grote groepen arbeidskrachten geweest en de associatie, die gemaakt wordt met de openheid voor arbeidsmigranten, is slechts gebaseerd op het feit, dat traditioneel links die arbeidsmigranten als gewone burgers van dit land wil behandelen, met alle rechten en plichten, die daar bij komen. Traditioneel en vooral nieuw rechts zien de migranten het liefst allemaal weer vertrekken. Zij hebben de winsten tijdelijk vergroot, maar kosten van integratie moeten nu op worden gebracht, en daarvoor hebben de werkgevers die mensen niet hier naar toe gelokt, met mooie beloftes over gezinsmigratie en het mooie leven dat ze hier op konden bouwen.
Soms is het wel waar hoor….
Voor 2000 was rechts (te?) politiek correct en was Politically Incorrect een linkse talkshow. Tegenwoordig is links (te?) politiek correct…