COLUMN - Eetschrijver is na jarenlang actief te zijn geweest als foodjournalist sinds kort ook ambachtelijk ijsmaker en dat is een interessante bonus. Hij ondervindt nu aan den lijve waar hij al jaren over schrijft.
Laat ik u eerst iets vragen: weet iedereen hier hoe je de waarde van een tweedehands Lada verdubbelt? Die vierkante Russische wagentjes waarvan er ooit best wel veel rondreden in Nederland?
Nee? Die moet je even voltanken.
Ja, u lacht, maar ik wil hier iets memoreren dat degenen die mij al langer volgen wel van mij kennen, en dat is mijn overtuiging dat wanneer Nederlanders hun auto volgens dezelfde criteria kochten als hun voedsel, de overgrote meerderheid in een tweedehands Lada zou rijden.
Maar wat ondervind ik nu persoonlijk? Heel eenvoudig: dat mij om de haverklap gevraagd wordt waarom mijn ijs toch zo duur is.
Euroshopper roomijs
Wat ik daar raar aan vind is dat niemand nu ooit vraagt waarom ijs van Euroshopper eigenlijk zo goedkoop is. Dat ijs, gelabeld als “roomijs”, wordt verkocht voor iets van 1,65 per liter. Roomijs! Weet u wat een liter goede room kost? Daar ben je bij de groothandel toch iets van vier euro voor kwijt.
Ik sta er niet alleen in. Voor Jan Robben is het ook een bekend verhaal. Mensen vinden zijn aardbeien te duur, in plaats van andere aardbeien te goedkoop te vinden.
Onlangs interviewde ik de uitbater van een natuurvoedingswinkel, en die vertelde hetzelfde. Hij moest constant uitleggen waarom zijn kip toch “zo duur” is.
IJs dat niet is opgepimpt met allerlei spul om kleur, geur, smaak en structuur ergens op te laten lijken. Aardbeien die niet zijn opgejaagd en alle tijd hebben gekregen om optimaal aardbei te worden. Kip die smaakt zoals kip vroeger bij oma thuis smaakte en waar bij het braden geen liters water uit komen lopen.
Allemaal “duur”. Want Nederland heeft een specialisatie gemaakt van goedkoop.
De genoemde producten en nog talloze anderen moeten zelfs bij de producent zó goedkoop zijn, dat de super er tegen nog steeds belachelijk lage consumentenprijzen nog mee uit kan.
Vooral vlees kunnen wij in Nederland goedkoop produceren. Zó goedkoop dat wanneer wij onze varkens uitvoeren naar verre landen, we er daar nog steeds mee kunnen concurreren.
Een hele prestatie. Maar geen fijne prestatie. Deze voortvarende aanpak komt de productkwaliteit niet ten goede. En het dierenwelzijn ook niet. En eigenlijk ons land ook niet. We produceren qua vlees een veelvoud van wat we voor onze eigen markt nodig hebben. Goed voor de export, heet dat. Maar het is dubbeltjeswerk, en alleen maar houdbaar omdat we zo lekker véél dubbeltjes binnenhalen. Intussen vechten we tegen de bierkaai als het gaat om epidemieën die ook voor de mens problemen opleveren. Q-koorts. Vogelgriep.”Voedsel is in Nederland te goedkoop. Dat geldt met name—hoewel niet uitsluitend—voor vlees.
Als je deze mening uitdraagt, krijg je met de regelmaat van de klok het verwijt dat je elitair bent. Dat bijstandsmoeders toch zeker ook een kipfiletje moeten kunnen betalen.Maar waarom eigenlijk?Waarom moeten bijstandsmoeders kipfilet kunnen kopen? Smakeloze, waterige kipfilet die naar dierenleed riekt?
We hebben in Nederland een overschot aan kipfilet. De vleugeltjes van kippen, veel smakelijker, worden in grote aantallen naar Afrika geëxporteerd. Waar ze gegeten worden door mensen die meestal nog armer zijn dan onze bijstandsmoeders. En dat kan wel?Ik hoef persoonlijk niet elk dubbeltje om te draaien. Maar ik kan u verzekeren: ik eet liever kipvleugeltjes dan kipfilet. Veel lekkerder. En als ze afkomstig zijn van die zogenaamd veel te dure kip die in de natuurwinkel ligt, nóg veel lekkerder. Duurder, maar nog altijd niet echt duur. En zo lekker dat ik er echt niet veel van hoef om er blij van te worden.
Kwaliteit boven kwantiteit
Nederland kan uitstekende kwaliteit produceren, in vlees, in groenten en fruit en in ambachtelijke producten. Nederland is dus in een ideale positie om kwaliteit boven kwantiteit te stellen. Wat bovendien beter is voor de dieren, voor het milieu, voor de volksgezondheid en voor de duurzaamheid—ook de economische—van onze voedselproductie. In die zin durf ik zelfs te stellen dat we geen andere keus hebben.
Op prijs leg je het namelijk op termijn altijd af. Vraag maar aan elke willekeurige voormalige Lada-dealer.
Reacties (36)
omdat wonen en leven zo duur is
Eens. Maar de economie van de voedselproductie is geen keuze meer. Ophouden met op deze wijze te produceren betekent hongersnoden en revolutie.
Of er moet iets heel fundamenteels met het eigendom van grond en andere productiemiddelen gaan gebeuren.
Mooi verhaal, maar als er geen geld is voor duurder eten dan houdt het op hè…
Erst kommt das Fressen und dan die Moral. Zeker waar, maar waar Brecht begaan was met het lot van mensen die geen of bijna geen eten hadden, is het tegenwoordig complexer.
Volgens mij komt niemand daadwerkelijk om van de honger in Nederland. Sterker nog, we eten meer dan ooit. Te veel zelfs. Maar ja, voedselbedrijven willen natuurlijk dat we meer consumeren, anders kan hun winst niet groeien.
En, ook al hebben mensen meer dan genoeg geld, dan nog willen ze geen 10 euro voor een kip betalen als ze ook een kip kunnen krijgen voor 5 euro. Dat is een conditionering die natuurlijk niet meeneemt dat die kip van 10 euro wellicht beter smaakt. Helaas geldt natuurlijk niet altijd dat duurder ook beter smaakt, en voor “een beter milieu” blijken mensen toch niet snel vrijwillig geld over te hebben…
Is dat goedkope voedsel niet alleen maar zo laag in prijs omdat allerlei bijkomend ongerief niet in de prijs wordt doorberekend, maar op een andere manier wordt betaald?
De vleugeltjes van kippen worden naar Afrika geëxporteerd. Waar ze gegeten worden door mensen die meestal nog armer zijn dan onze bijstandsmoeders. En dat kan wel?
Ik mag hopen van wel. Net zo goed als ik een arme bijstandsmoeder een stukje kipfilet gun, gun ik mensen die nog armer zijn ook hun stukje vlees, zeker als dat én smakelijker is dan mijn stukje kipfilet én in principe afvalproduct van mijn stukje kipfilet. Die situatie lijkt me zelfs behoorlijk gunstig.
Ik wil geen biologische kip, 12 x zoveel uitstoot, veel meer bacteriën door het buiten lopen en bovendien heeft het arme beestje meer stress dan een legbatterijkip.
http://www.nu.nl/wetenschap/1154547/kippen-zijn-net-zo-gelukkig-in-legbatterij.html
Ook proef ik geen verschil tussen de twee kippetjes en die bevinding is in lijn met ALLE wetenschappelijke onderzoeken (blinde testen).
By the way het waren biologische kippetjes uit Azië die de vogelgriep veroorzaakten. Vrij logisch natuurlijk dat een kip die buiten loopt sneller ziektes kan overbrengen dan een kip die binnen loop.
Ook vind ik het belangrijk om de bio industrie te steunen daar deze industrie- in tegenstelling tot de bakken met geld kostende biologische veeteelt- jaarlijks 35 miljard toevoegt aan het BNP, 35 miljard die we absoluut niet kunnen missen in deze tijd. En dat is eigenlijk de essentie van het verhaal, we kunnen wel veel willen maar moeten het wel kunnen betalen. Ik wil graag een Porsche rijden maar doe dat niet omdat ik die niet kan betalen.
En ja uiteraard moet een bijstandsmoeder een stukje kip kunnen kopen!
Ben blij dat het einde van deze onzin door de crisis langzaam maar zeer zeker dichterbij komt.
De bottomline is dat we tegenwoordig gewoonweg veel te veel eten. Afgezien van dat dat allemaal bij elkaar geboerd moet worden, is het ook nog eens ongezond.
“…en bovendien heeft het arme beestje meer stress dan een legbatterijkip”
Dat klopt niet. Ik heb even het oorspronkelijke artikel nagezocht, waar NU.nl naar verwijst, en daar staat in dat onderzoekers de waarden van een bepaald stresshormoon (corticosterone) in eieren van vrije uitloop-kippen en legbatterijkippen hebben vergeleken, en dat die waarden elkaar nauwelijks blijken te ontlopen.
Het onderzoek werd gedaan in opdracht van, en voor de helft gesubsidieerd door de Australian Egg Corporation Ltd (zie PDF van het onderzoek, waar bovenaan groot het logo van de AECL prijkt).
Niet bepaald onafhankelijk dus, dat onderzoek.
Bovendien is de vraag of je kippenwelzijn kunt afmeten aan de hoeveelheid stresshormoon in eieren alleen.
Het is jammer dat er zo weinig keus is. In de supermarkt is het simpel: bakken vol plofkip, en een enkel stukje biologische kip. En dat laatste is inderdaad peperduur. Het ‘biologische’ maakt de kip extra duur, omdat zo’n kip ook verantwoord biologisch voedsel moet krijgen. Ik zou het mooi vinden als er weer ‘gewone’ kip zou komen, een kip dus die niet specifiek eco-voedsel krijgt, maar tegelijk niet wordt volgestopt met hormomen en antibiotica en die de normale tijd krijgt om te groeien en spieren te ontwikkelen. Ik denk dat we dan een redelijk betaalbare, lekkere kip zouden krijgen. De huidige bio-industrie mag wat mij betreft zo snel mogelijk verboden worden.
De consument wil/ eet/ kiest zeer eenzijdig het beste stukje vlees uitsluitend uit koe, varken, kip en vis en dan alleen uit schouder, rug en dij. Orgaanvlees b.v. wordt, op lever na misschien, door niemand meer gegeten en wie hangt er nog een mergbot in de soep. Ik gok dat zodoende meer dan 50 % van een geslachte koe of varken wordt vermalen tot honden- en kattenvoer of weer als eiwitmeel aan varkens bijgevoerd (en het varkenshaar wordt afgefakkeld in de industriële slacht: verfkwasten zijn thans synthetisch (= olie = verspilling).
Je zal (kan) eiwitten uit veel meer bronnen moeten halen, ik noem maar b.v. struisvogels en insecten. Je kan zo de druk verlichten = automatisch betere kwaliteit (want: meer keus = minder vraag naar waterige kipfilet). Dan zal je de consument en vervolgens producent echter wel moeten heropvoeden (m.b.t. insecten b.v.). Je moet de stompzinnigheid namelijk érgens doorbreken…
Een bijstandsmoedertje krijgt dan b.v. 5 bonnen voor een sprinkhanenburgermenu plus een struisvogelnek voor in de soep…
@Els
Het ‘biologische’ maakt de kip extra duur, omdat zo’n kip ook verantwoord biologisch voedsel moet krijgen.
Nee joh, dat is maar een klein deel van de prijs, het grootste gedeelte gaat zitten in het feit dat biologische kippen veel meer ruimte nodig hebben en de biologische boer dus minder kippen kan fokken op dezelfde ruimte als een niet biologische boer, dus dan wordt de kip duurder (minder kilo kip per m2 (KKpM2).
2.
Ik zie veel rapporten over van alles en nog wat voorbij komen maar wie van jullie is daadwerkelijk wel eens langere tijd op een boerderij geweest (en dan bedoel ik niet 2 uurtjes maar meerdere weken)?
A mass slaughter of farm animals across the world is expected as food prices are forecast to reach new record highs, according to a new Rabobank report.[x]
Nederland kan uitstekende kwaliteit produceren, in vlees, in groenten en fruit en in ambachtelijke producten. Nederland is dus in een ideale positie om kwaliteit boven kwantiteit te stellen.
Nee dus. Als je 40 jaar fabrieksvoer hebt geproduceerd beschik je niet meer over de know how en de cultuur die nodig is om kwaliteitsvoeding te maken. Komt nog bij dat een bevolking die 40 jaar fabriekszooi heeft gevreten geen trek heeft in wat anders.
Nederlanders eten liever filet dan vleugel omdat je vleugeltjes (en pootjes) moet kluiven. Daar krijg je vette vingers van en dan wordt de afstandsbediening vies. Arme bijstandsmoeders in Afrika hebben geen afstandsbediening.
Maar serieuzer: we kopen de goedkope spullen omdat we de dure spullen wantrouwen. We zijn bang dat die dure spullen in het geniep net zo slecht zijn als de goedkope spullen. We wantrouwen niet alleen die spullen, maar ook de producent en de verkoper. Een voorbeeld is de slager. Op het vlees van de supermarkt zit een etiket waar op staat wat voor beest het is, waar het vandaan komt, welke ingredienten, toevoegingen of E- t/m-Z-nummers er in zitten (en hoe je het kunt bereiden). Op het vlees van de slager staat niks.
Dat jouw ijs duurder is kunnen we direct zien. Maar we zien niet wat er in zit. En de ijsmaker kijken we bij zijn werk niet voortdurend op zijn vingers. Kwaliteit is beter dan kwantiteit, maar kwantiteit is meetbaar en kwaliteit is een kwestie van vertrouwen. Al die onderzoeken over kwaliteit proberen alleen maar kwaliteit meetbaarder te maken in de hoop er vertrouwen mee te winnen. Met als resultaat dat ons wantrouwen groter wordt.
eeh Bolke ,ik.
Boeren is mijn werk mijn passie en mijn leven.
bijkomend nadeel: door het dumpen van vleugeltjes etc. wordt de lokale kippenboer in Afrika weggeconcurreerd.
Voordeel misschien voor mensen met neokoloniale bedoelingen. Gedoe met Humanitas krijgertjes zelfde verhaal, menig derde wereld kleermaker zal brodeloos geworden zijn door die ‘hulp’.
Beste Els, ik kan je geruststellen wat betreft hormonen. In Nederlandse kippen zitten geen hormonen. Ik kan niet instaan voor vlees van buiten de EU, vlees dat massaal ingekocht wordt door de machtige supermarkten. Ook zit in vlees uit Nederland geen antibiotica. Voor elk medicijn staat een wachttijd: het aantal dagen dat het duurt voordat de antibiotica uit het beestje verdwenen is.
Beste Yefgeny,
Met alle respect, maar wat een onzin vertel je me toch.
Het is inderdaad zo dat orgaanvlees in Nederland minder gegeten wordt. Het overschot wordt dan ook geëxporteerd naar landen waar het wel populair is. Verder wordt vrijwel al het vlees gebruikt voor menselijke productie (uitgebeend), het slachtafval wordt gebruikt voor hondenvoer. Zelfs de huid wordt verkocht.
Je “gok” komt dus voort uit onwetendheid.
@18 Peter Middle
Het voedingscentrum is het niet met je eens.
Als de dokter tegen je zou zeggen dat je praktisch geen sporen van kanker in je lijf had zou je niet bepaald gerust zijn. Dat is iets anders dan geen sporen.
@20
En het probleem van resistente bacterieen die je ook binnen krijgt?
Zit ik er ver naast als jij beroepsmatig iets met vlees doet?
Inderdaad, ik heb een foutje gemaakt, het moest zijn praktisch geen. De vergelijking met kanker is onzinnig.
Citaat uit de bron die je aanhaalde:
“De resten antibiotica in vlees, vis en melk zijn zo klein, dat deze voedingsmiddelen veilig gebruikt kunnen worden. Producten met een te hoog gehalte aan antibiotica worden uit de handel genomen.”
Tja resistente bacteriën is inderdaad een probleem. Een probleem in die zin dat het zoveel mogelijk voorkomen moet worden.
In de Nederlandse veehouderij wordt relatief veel antibiotica gebruikt, het meeste van Europa zelfs. Toch is de antibioticaresistentie in Nederland een van de laagste van Europa.
http://www.nationaalkompas.nl/preventie/van-ziekten-en-aandoeningen/infectieziekten/antibioticaresistentie/verschillen-internationaal/
Als ik deze bron moet geloven moet de reden hiervoor voornamelijk gezocht worden in het Nederlandse terughoudende beleid bij het voorschrijven van antibiotica aan mensen.
De laatste jaren wordt in Nederland resistentie volledig toegeschreven aan de landbouw en daarmee wordt een ongemakkelijke waarheid, namelijk dat mensen massaal stoppen met hun kuur als ze zich beter voelen, weggeredeneerd, terwijl daar toch echt het grootste probleem zit.
Het is heel goed dat in Nederland door de overheid en sectoren hard gewerkt wordt om het antibiotica gebruik in de veehouderij terug te dringen, maar we moeten het wel in perspectief blijven zien. De fijne gedachte dat het niet aan de mens maar aan de veehouderij ligt is…..wishful thinking.
Om je ad hominem te beantwoorden, ja ik doe iets in de intensieve veehouderij. Is dat een probleem voor onze discussie?
By the way, biologische dieren krijgen ook antibiotica
@23
Geen probleem alleen goed om te weten.
@22
Ik vond het wel een evenwichtig verhaal daar op de site van het voedingscentrum.
Verantwoord en lekker ijs, prima. Maar ik kan mijn geld maar 1x uitgeven. Ik moet ook nog de hypotheek betalen en mijn gezin onderhouden.
@25
Zou niet uit moeten maken.
Vond het verhaal (@23) van het Nationaal Kompas Volksgezondheid van het rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ook wel evenwichtig.
Biologische voedsel-industrie heeft nauwelijks toegevoegde waarde; in smaakbeleving niet, alsmede in arbeidsplaatsen en omzet. Maar het “eco”- of “bio”-stickertje zorgt er wel voor dat je opeens 2 à 3x zoveel voor een product moet betalen. Omdat de winkels handel ruiken en daar dikkere marges uit trekken.
4 euro voor room? Neem een andere leverancier. En kijk even goed naar de norm voor roomijs. Bij welk % mag het zo heten? Pas dat toe, en je kan grof geld verdienen. Want je kan dan nog steeds ‘ambachtelijk ijs’ voor te veel verkopen.
en wat als je nou helemaal niets om dierenwelzijn geeft? (in mijn geval: even hypothetisch). Ben je dan verplicht om te kiezen voor “blije kippen”. Het kan mij echt geen donder schelen hoeveel kippen er op een m^2 zitten: ik wil een stukje proteine dat zo effectief mogelijk gemaakt is en een beetje ok smaakt (goed genoeg om wanneer gedoopt in ketjap, aan een spies geregen en geroosterd boven kolen lekker te zijn.) En mijn voorkeur gaat dan uit naar de producent die dat zo goedkoop mogelijk kan produceren, zodat ik geld over hou voor mijn echte hobbies. Natuurlijk binnen wettelijke grenzen zoals liever geen antibiotica resten in mijn eten…
Aangezien de meeste dubbelblind checks aangeven dat we niet in staat zijn plof van bio kip te onderscheiden qua smaak, wil ik gewoon de goedkoopste optie.
Natuurlijk moet “de vervuiler betaald” opgenomen zijn in de prijs van de goedkoopste, maar als dat netjes gebeurd is, waarom moet eten dan duur zijn? voor blije kippen? of voor in-efficiente, last century economische manieren van produceren?
Rolf
PS nogmaals: in mijn geval hypothetisch. Ik vind dierenwelzijn (tot zekere hoogte) namelijk wel wat hebben. Niet dat ik het proef, maar het geeft zo’n lekker warm gevoel van binnen.
Eindelijk! Voedsel komt bij NLers op de aller- allerlaatste plaats. Voor een Française is het helemaal afzien. Want in Frankrijk is het omgekeerd: eten is top prioriteit. Dus goede producten van “le terroir”, zeer kritische “gewone man”, kookkunsten doorgegeven van generatie op generatie. Als kind heb ik elke dag maaltijden gegeten die stuk voor stuk lekkerder waren dan wat ik heden ten dage in NL in een restaurant kan kopen. Bij wie dan ook: in elk huis waar ik ging eten werd de sterren van de hemel gekookt. Thuis hadden we kokkinnen, die gewone vrouwen uit de omgeving waren. Fabuleuze kookkunst elke keer.
Toen ik in 1984 in NL arriveerde had ik het gevoel in een oostblokland te wonen, wat eten betreft. Armoede troef. Nu is er veel veranderd maar toch blijft de zuinigheid van de NLers een bron van ergenis in de supermarkt: er is simpelweg niets echt lekkers voorhanden. Alles is altijd de minste of gemiddelde kwaliteit. Ik zag in een programma dat zelfs exporteurs uit het buitenland daar een beleid voor hebben: beste kwaliteit naar Frankrijk, povere kwaliteit naar NL. Omdat de NLers het vertikken om dat iets meer te betalen voor betere smaak. Voorbeelden die me te binnen schieten zijn de gevulde olijven: Frankrijk: met echte stukken paprika, NL: met pulp, en het zuur: Frankrijk met wittewijnazijn, NL steevast met chemisch azijn, die we in Frankrijk alleen voor het schoonmaken gebruiken.
Wat betreft dat alleenstaande moedertje met een inkomen onder de armoedegrens: dat was ik, 10 jaar lang. En toch kocht ik biologisch eten. Ik had dan wel 3de hands kleren, geen wasmachine noch TV, een bankstel uit de straat en een bed op pallets. Dus het kan. Het is gewoon een kwestie van mentaliteit. Van cultuur. Van met de paplepel binnen gekregen hebben.
Afgezien van het gewauwel over het biologische eten, want dat is natuurlijk geen ene zier lekkerder dan het alternatief, ben ik het verder ontzettend hard met Oud Zeikwijf eens. Het is niet dat we hier in NL geen lekker voedsel kunnen verbouwen, maar omdat we (als volkje) zo’n diegeworteld gebrek aan smaak hebben loont het voor retailers niet om kwalitatief hoogwaardige producten aan te bieden.
Ik wil me volledig bij Oud Zeikwijf aansluiten: het is een kwestie van mentaliteit. Voedsel is in NL iets wat zo goedkoop mogelijk moet zijn, vlees MOET (voorstellen eens collectief te kappen met het eten van dieren is hier wel héél erg de knuppel in het hoenderhok gooien) ook al is het bagger die nauwelijks meer iets met vlees te maken heeft. En inderdaad, je kunt geld maar 1x uitgeven. Aan die breedbeeldtv bijvoorbeeld.
Verder ben ik helemaal geen zure biologisch dynamische vegetarische glutenvrije geitenwollen sok, dat lijkt maar zo. ;-D
@30: Voorbeelden te over, helaas… Ik betaal graag meer voor lekkere (niet waterige, rijpe) tomaten als ik ze vers gebruik, maar ook graag veel minder (uit blik) als ik ze ergens in verwerk. Gelukkig hebben goede tomatensoorten het inmiddels ook tot ons supermarktaanbod geschopt. Kwaliteit KAN dus prima boven kwantiteit gaan; helaas niet vanzelf maar alleen als dat laatste te slecht verkoopt.
Ook zou ik in etablissementen graag extra betalen voor een espresso van een goede barista. Helaas hechten wij hier minder aan dan bijv. de Italianen. Bovendien mag praktisch alles doorgaan voor een espresso of cappuccino, terwijl je in Italië zelfs uit automaten op metrostations voor €0,50 vaak nog wat beters krijgt dan hier in de horeca. Om over al onze aanbestede koffieautomaten hier nog maar te zwijgen…
Inmiddels eet ik dus veelal vegetarisch, met heel af en toe een veel duurder maar onevenredig veel lekkerder stukje vlees van de slager.
Aan de reacties te zien zijn we goed op weg. De tendens van de afgelopen 20 jaar (meer huishoudelijke budget voor eten) zal zich voortzetten. He! das positief nieuws! Hoera!
#19 peter middele
Het was dan ook een gok.
Maar een bredere keus in aanbod eiwitten was toch wel een goed idee?
De mensen die hier verkondigen dat niet-industrie-eten niet beter smaakt dan industrie-eten hebben waarschijnlijk nooit geleerd om met hun smaakpapillen om te gaan.
Met name bij groente merk je het verschil, maar ook bij vlees merk je wel degelijk een verschil. Livar is bijv. echt lekkerder dan “gewoon” varkensvlees.
Ga anders eens praten met Jonnie “drie michelinsterren” Boer en zet zijn mening tegenover een intensieve veehouder.