COLUMN - Nu de Amerikaanse verkiezingen voorbij zijn, analyseren progressieven de oorzaken van het Trump debacle. “Vals nieuws” staat op die lijst hoog genoteerd: gefabriceerd anti-Clinton nieuws dat honderdduizenden keren werd gedeeld op sociale media zou de uitslag hebben beïnvloed. Collectief vielen de Amerikaanse progressieven over Facebookbaas Mark Zuckerberg heen toen die stelde dat het op zijn netwerk allemaal wel meeviel met het aanbod aan vals nieuws. Haastig beloofde hij daarop om het probleem aan te pakken met behulp van factcheckers. Deze aanbod-gerichte aanpak van de vals-nieuws industrie roept vooral vragen op. We zouden er beter aan doen om de vraag naar vals nieuws te ontmoedigen.
De bron van een groot deel (half)verzonnen pro-Trump nieuws was, om een of andere reden, het Macedonische stadje Veles, waar tientallen websites valse “nieuwsberichten” over Hillary Clinton verspreidden, onder andere via Facebook. Het lijkt alsof de propagandisten niet zozeer ideologisch gemotiveerd waren, maar vooral ondernemerschap tentoonspreidden. In eerste instantie was bijvoorbeeld het doel om Bernie Sander’s aanhangers te bereiken met anti-Clinton nieuws. Die pogingen bleken echter minder clicks en advertentie inkomsten op te leveren dan berichten gericht op Trump-aanhangers. Ook de auteur van een (bijzonder vermakelijke) satirische nieuwswebsite, geïnterviewd door de Guardian, zegt dat hij het deed voor het geld en de liefhebberij. Hij was geschokt toen zijn onzinartikelen opeens door Trump zelf werden getweet.
Het is niet eenvoudig deze industrie aan te pakken: dit soort activiteiten vallen gewoon onder de vrijheid van meningsuiting, tenminste zolang het materiaal niet opruiend of belasterend is. Ook voorstellen om vals nieuws op sociale netwerken te bestrijden met factcheckers roepen vooral vragen op. Hoewel het idee misschien aantrekkelijk klinkt, is de enorme hoeveelheid facebook posts onmogelijk te checken. Ook is het de vraag wie de waarheid moet bepalen komt. Ik zou bijvoorbeeld niet graag verantwoordelijk zijn voor factchecks in het conflict tussen Israel en de Palestijnen, voor wie het bijhouden van een Wikipedia pagina al de grootste moeite kost.
We zouden daarom beter onze aandacht op de vraagkant kunnen concentreren. Waarom consumeren en delen mensen zo graag onwaarschijnlijke nieuwsberichten? En waarom lijkt de waarheid daarbij eerder een min- dan een pluspunt? De Macedonische fantasten hadden meer succes met volledige fictie dan met halve waarheden, en de maker van de bovengenoemde satirische nieuwssite ontdekte dat de meeste overdreven berichten het vaakst werden geloofd.
Om die vragen te beantwoorden hebben we onderzoek nodig naar de eigenschappen van de lezers en verspreiders (voor zover het tenminste mensen zijn en geen robots) en de omstandigheden waarin vals nieuws floreert. Recent onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat mensen die onzeker zijn, bijvoorbeeld doordat ze verwarrende feedback op hun prestaties hebben gekregen, meer patronen zien in toevallig gegenereerde pixels. Ook zijn ze eerder geneigd in samenzweringen te geloven. Een belangrijke open vraag is of ook economische onzekerheid kan bijdragen aan de populariteit van samenzweringstheorieën.
Daarnaast kan educatie de weerbaarheid verhogen. Het internet is zo vanzelfsprekend dat we bijna zouden vergeten dat het als massafenomeen nog maar nauwelijks 20 jaar oud is. We moeten simpelweg nog leren hoe we met de stroom informatie om te gaan die door vrienden, kennissen en andere vertrouwelingen over ons wordt uitgestort. Net zoals we op de basisschool moeten leren begrijpend lezen, moet de jeugd leren hoe ze echt en vals nieuws kunnen onderscheiden, en een gezonde scepsis tegenover online nieuws ontwikkelen. Er is bewijs dat onderwijs en analytisch denken geloof in samenzweringstheorieën tegengaan. Het creëren van weerbare burgers is de beste lange-termijn strategie om te zorgen dat we niet aan onze eigen onzin ten onder gaan.
Met dank aan Stefania Milan voor input.
Reacties (13)
“gefabriceerde artikelen”…….
Maar natuurlijk. Of heb je dat verzonnen?
Fijn stukkie. Goede overwegingen. Volgens mij krijgen onze kids nauwelijks les.in internet gebruik en kritisch denken op.school.
Het probleem was niet ‘vals nieuws’. Het probleem was dat er niemand ging stemmen, punt. Het opkomstpercentage lag onder de 50%. Dan kan het gewoon raar lopen.
@3: Zelfs dat is niet waar. We kennen de opkomst nog niet helemaal zeker, want de VS is echt een derdewereldland als het op hun administratie aankomt, maar deze organisatie die zich bezighoudt met de verkiezingen schat dat de opkomst meer dan 58% was (van de kiesgerechtigde bevolking, dat is dus exclusief mensen van wie het stemrecht ontnomen is, hoewel deze organisatie dat aantal en dus ook de opkomst waarschijnlijk onderschat). Dat is overigens waarschijnlijk iets meer dan het gemiddelde van de afgelopen eeuw en vrijwel gelijk aan de vorige presidentsverkiezingen.
De gevestigde orde liegt er net zo lustig op los als “de onderbuik” van het volk. Elke ideologie brengt, ahum, ‘ideologie’ dus een perceptie van de werkelijkheid (of interpretatie van de feiten) die in het eigen straatje past.
Precies de arrogantie dat de elite de feiten en de waarheid zouden brengen en de populisten ‘fact free’-onzin brengen is de reden dat het volk de elite beu is en zelfs op een clown wil stemmen om maar van die elite af te komen. Het minste wat mensen willen is immers een leider die hen respecteert en hun zorgen serieus nemen: Clinton heeft de verkiezingen bovenal verloren omdat zij de helft van de Amerikanen wegzette als ‘deplorables’.
@5.
Klopt wel, de helft van de Amerikanen zijn ‘deplorables’.
Een leider die alle minderheidsgroepen en vrouwen heeft beledigd en niet respecteert, die zal hun zorgen wel serieus nemen.
Let op, komt er straks weer een wapenwedloop met de Russen, dezelfde tactiek als Reagan en Thatcher, daar wordt je populair mee bij het ‘volk’, en kan je onderhand de sociale voorzieningen slopen. Dus gaat nog 80% van de bevolking er op achter uit.
Natuurlijk zijn de helft van de Amerikanen geen ‘deplorables’. Trump is ook geen racist zoals ook de meerderheid van zijn aanhang geen racist is: net als Wilders kijkt Trump alleen niet weg van de problemen die (illegale) immigratie meebrengt. Zoals Wilders niets tegen een goed-geïntegreerde, niet-criminele Marokkaan heeft (en die Marokkaan niets te vrezen heeft van de PVV), heeft Trump niets tegen een niet-criminele Mexicaan. Al dat gezeur over racisme is doorzichtig links framen waar de gemiddelde Amerikaan niet intrapte.
Dat gedoe met de vrouwen, waar ook de Nederlandse media zo extreem lustig op doken, is helemaal een geval van hysterisch framen: bijna elke leider heeft veel testosteron en nota bene alle helden van links (bv. Kennedy en Bill Clinton) besprongen elke vrouw. Om daar nu opeens moeilijk over te doen als het je politieke tegenstander betreft, is echt te doorzichtig gooien met modder waar de wanhoop van af spat en waar Amerikanen dan ook niet zijn ingetrapt.
En ten slotte, Clinton stevende af op een militaire confrontatie met Rusland (> 1000 kernwapens) terwijl Trump juist vrede wil met Rusland. Misschien was Clinton een betere kandidaat voor minderheden en vrouwen, maar met Trump komt de wereldvrede dichter bij dan met Clinton.
@7.
Trump heeft al gewonnen, dus rustig maar.
Trump heeft genoeg uitspraken gedaan die je als racistisch kan bestempelen, want tegenstelling creëren blanke man versus alles wat dat niet is.
Wilders heeft het niet alleen over criminele Marokkanen. Net zoals Trump spelen ze in op angsten – bijv. goedkope werknemers en angst voor de Vreemdeling. Want ja, ze zijn wel aanwezig, vooral als je er op gaat letten, zoals rechtse mensen graag doen bij alles wat niet ‘ons’ is. Wilders heeft bijvoorbeeld ook wat tegen hardwerkende Mocro vrouwen die een hoofddoek dragen, de ‘kopvoddentax’, weet je nog. En de uitspraak van minder, minder, minder, heeft hij later pas gecorrigeerd, in de zin dat hij crimineel bedoelde.
Tegen Kennedy en Clinton is geen aangifte gedaan door vrouwen, tegen Trump wel, en ook al voordat hij kandidaat was. Rechtse mensen hebben gewoon geen eerbied voor zelfbeschikking van de mensen, net zoals met abortus en euthanasie, wat ze niet graag zien als vrijheid. Behalve als ze het financieel moeilijk hebben, dan moeten ze zelf de broek ophouden.
De media was ‘extreem lustig’ en dan gebruik je nog ‘hysterisch framen’. Tja, je bent er zelf ook al meester in. Maar het is bij jou kennelijk gewoon normaal dat een kandidaat zegt dat je ze maar bij de kut moet grijpen, alsof het een oproep is aan de achterban.
Net zoals Thierry Baudet schrijft in zijn roman dat ‘verkrachten’ en ’tegen de wil een vrouw pakken’ eigenlijk best wel goed is.
En dan nog Trump een vredesduif maken. Eerst maar eens kijken als hij president is geworden, want hij kan wel bevriend zijn met Rusland zijn en worden, maar dat is niet het enige buitenland.
Vandaar dat hij een paar keer veroordeeld is omdat zijn wooncorporaties geen woningen wilde verhuren aan zwarte Amerikanen (een praktijk die hij van zijn vader heeft opgestoken);
En vandaar dat zijn hotel-/casinopersoneel vertelt dat ze geïnstrueerd werden alle medewerkers van zwarte en latino afkomst uit beeld te houden wanneer Trump zijn hotels/casino’s kwam bezoeken, omdat de grote baas die mensen niet op de vloer wilde zien.
Behalve dan dat hij rondbazuint dat de meeste immigranten uit Mexico niet zozeer hardwerkende lieden zijn die een toekomst voor hun kinderen en familie trachten te bewerkstelligen; maar drugdealers, misdadigers en verkrachters.
Nou ja, en een paar van die lui zijn vast prima mensen (maar het overgrote deel dus niet).
Zelfs als Trump geen racist zou zijn (en hij heeft alle schijn tegen), appelleert hij wel aan racistische sentimenten die onder de blanke Amerikaanse bevolking leven; en versterkt hij negatieve attituden over kleurlingen.
Na de verkiezing van Trump is er een stortvloed aan incidenten waarbij buren, leraren, leerlingen, toevallige passenten zich vrij voelen hun gekleurde medeburgers mee te delen dat de VS nu het land van Trump zijn, en dat ze zich maar beter gedeisd kunnen houden of zelfs gewoon beter op kunnen krassen.
Die vrijpostigheid waarmee mensen hun racistische attituden de vrije loop laten is het directe gevolg van de campagneretoriek waarmee Trump het hoogste ambt van de Verenigde Staten heeft weten binnen te slepen.
Ik snap niet goed hoe je daar de ogen voor kunt sluiten, laat staan dit bagatelliseren en rechtpraten.
@9 Ik snap niet goed hoe je daar de ogen voor kunt sluiten, laat staan dit bagatelliseren en rechtpraten.. Zijn nick zegt alles. (en eens met je opmerking)
@10: Wel geinig dat ik op deze site direct in discussie raak met ene Joop… :)
@11.
Niets geinigs.
Met dat framen ga je gigantisch de mist in met de ‘ontevreden blanke man’. Dat is trouwens door de mainstream media opgepakt. En als je kijkt naar de lager opgeleide blanke mannen, dan heeft de meerderheid voor Clinton gestemd.
En juist de hoger opgeleiden, die je meer als ‘elitair’ en ‘gevestigde orde’ (want hebben het meest te verliezen) kan neerzetten, stemden voor Trump.
Raar hè, je hebt op alles ongelijk. Een nuttige idioot, door Lenin bedacht, maar net zo goed bruikbaar voor rechtse meelopers, die graag in fake news geloven. ;-)
Volgens mij heeft Zuckerberg gelijk, en valt het wat beïnvloeding betreft allemaal wel mee.
Wanneer iemand wil weten of een ongelooflijk nieuwtje echt waar is, zal die persoon al snel verwachten dat het ook op de meer reguliere media voorkomt. En zelfs dan is de kans dat het iemand van stem doet veranderen klein. De politieke voorkeur van iemand is waarschijnlijk even moeilijk met argumenten te veranderen, als zijn of haar atheïsme of geloof.
Maar inderdaad, wat de lezer als spectaculair nieuws ziet, ziet de media als geld genererende gratis content, en of dat nu facebook, kranten of talkshows zijn, maakt weinig uit. Want laten we wel wezen, ook de reguliere media werkt mensen in een waan.
De enige relevante dag van de afgelopen twee maanden, was de dag van de verkiezingsuitslag, omdat we toen de werkelijke keuze van de Amerikaanse kiezer te zien kregen. En op die dag, reageerden Clinton supporters zoals Assepoester bij het bal, één minuut na middernacht, en Trump supporters alsof ze de Jackpot van de Powerball Loterij gewonnen hadden.
Allebei behoorlijk forse reacties dus, en dan zie je ook wat de media met de meeste mensen doet (en de meest extreme reacties daarvan ook weer uitvergroot.) In de media gaat het niet om de vuurpijl, maar om de klap op de vuurpijl. Omdat ‘nieuws’ zo snel gebracht word, bevat het vrijwel geen enkele diepgang, en is het meer zoals de friet van de friettent.
Het verbaast mij dan ook wel, dat veel mensen goed opletten bij wat ze eten, maar voor zichzelf totaal kritiekloos zijn over wat ze met hun ogen en oren consumeren.
Vraag jezelf bijvoorbeeld van de stukjes en commentaren van ook deze site eens af: wil de auteur je een nieuw inzicht geven, of gooit hij of zij alleen maar een stuk rood vlees in de arena, waarop allerlei andere gefrustreerde bekvechters dan ook weer kunnen toehappen?