Verkiezingsjaar

ACHTERGROND - 2013 is voor het Midden-Oosten een jaar van verkiezingen. Terwijl de hoop op een tweestatenoplossing vervliegt, lopen in Irak de spanningen op en tekent zich in Syrië een ernstige humanitaire crisis af.

De Arabische Lente veranderde twee jaar geleden het politieke landschap in het Midden-Oosten drastisch. Nu de revolutie haar derde jaar ingaat, dringt het besef door dat de tweede fase heel wat moeilijker is dan de euforische eerste fase, waarin de dictators verdreven werden. De politieke kloof is dieper geworden, de economie gaat achteruit, er is een flink veiligheidsprobleem.

Verkiezingen

Het komende jaar is een interessant jaar, vooral in het licht van het feit dat er in de hele regio verkiezingen worden gehouden. In de aanloop daarnaar toe zien we een opmars van religieus rechts. Dé vraag is dan ook of de moslimbroeders wat te duchten hebben van de salafisten.

In Israël en Jordanië, dat vorig jaar een nieuwe kieswet aannam, gaat men deze maand naar de stembus. Na de aanname van de nieuwe grondwet, vinden naar verwachting volgende maand parlementsverkiezingen plaats in Egypte. Tunesië en Libië zijn nog druk met het opstellen van een nieuwe grondwet, maar als die er eenmaal is volgen ook daar verkiezingen. Verder zijn er lokale verkiezingen in Irak en gaan ook de Palestijnen na lang uitstel eindelijk stemmen.

Israël

Ongetwijfeld wint Benjamin Netanyahu over drie weken de verkiezingen. Likud-Beitenu is echter niet groot genoeg om alleen een regering te vormen. Een coalitie met andere partijen is dus noodzakelijk. Op wie daarbij de keuze valt is volgens +972 Magazine van cruciaal belang voor de toekomstige koers en regeringen van Israël. Worden het de duiven of de sterk in opmars zijnde rechts-orthodoxen? +972 geeft een goed overzicht van de mogelijkheden.

Weinig illusies hoeven we intussen te hebben over het ‘vredesproces’ en de tweestatenoplossing. Maandag meldde Likud-parlementariër Tzipi Hotovely dat Netanyahu in het geheel niet van plan is de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever ooit op te heffen. De ‘baanbrekende’ Bar Ilan toespraak van Netanyahu uit 2009, vaak aangehaald als bewijsvoering voor het Israëlische streven naar vrede, was volgens Hotovely slechts een tactische beweging ‘intended for the world…the prime minister was facing an unbearable reality and the speech exposed the Palestinians’ true nature. Likud will not evacuate settlements.’

Onder andere Mondoweiss en The National stellen dat de verkiezingsinzet dan ook vooral is het handhaven van de status quo van de bezetting, met alle gevolgen van dien voor de toch al op sterven na dood zijnde tweestatenoplossing. Wellicht moeten we ook de oproep van Mahmoud Abbas om de Oslo-akkoorden maar op te heffen en terug te keren naar de staat van bezetting zoals die voordien was, in dat licht zien.

Irak

In Irak neemt intussen de onrust toe. Nadat negen lijfwachten van de soennitische minister van Financiën werden gearresteerd, gingen vorige week tienduizenden mensen de straat op. Dagenlang blokkeerden zij de belangrijkste handelsroutes richting Syrië en Jordanië. Zij riepen premier Al-Maliki, die zij beschuldigen van sektarisme, op af te treden nadat hij een oproep tot dialoog bekritiseerde. De Egyptische en Tunesische opstanden resoneerden in leuzen als ‘the people want the fall of the regime’.

Juan Cole spreekt op Informed Comment zelfs al over een ‘soennitische Arabische Lente’ in Irak. Nog een stap verder gaat Al Akhbar, volgens wie de massale protesten in de westelijke provincie Anbar voeding geven aan het idee van een autonome staat West-Irak, die de soennitische bevolking van Irak zou omvatten.  Tegelijkertijd streven in het noorden de Koerden al veel langer naar autonomie. Terwijl ´West-Irak´ voor sommigen volstrekt irrealistisch is, voorzien anderen dat het weldra een serieus voorstel zal zijn.

Syrië

De situatie in Syrië loopt steeds verder uit de hand. Gisteren meldde de VN dat er inmiddels bijna 60 duizend doden zijn gevallen, twee miljoen Syriërs van huis en haard zijn verdreven en bijna 570 duizend Syriërs zijn gevlucht naar de buurlanden Turkije, Libanon, Jordanië, Irak en zelfs Egypte (foto’s). Een op de vijf vluchtelingen is een kind jonger dan 11 jaar. Het werkelijke aantal vluchtelingen ligt ongetwijfeld veel hoger, want lang niet iedereen meldt zich voor registratie bij UNHCR.

Nu er dagelijks twee- tot drieduizend mensen Syrië ontvluchten, is de verwachting dat het aantal vluchtelingen de komende maanden oploopt tot boven de één miljoen. Om de ergste nood te lenigen is minstens één miljard dollar nodig, stelde Unicef vorige maand. Het is te hopen dat er in Syrië dit jaar eindelijk transitie tot stand komt. De rapporten over de humanitaire situatie geven daar in ieder geval alle aanleiding toe.