Verkiezingen Europees Parlement: Niet-stemmer zegt Ja!

OPINIE - Wij zijn door de politiek stelselmatig voorgelogen over de eurocrisis. De oplossing waar nu aan wordt gewerkt zal de crisis verergeren. De komende verkiezingen voor het Europees Parlement geven u een kans om hier tegen te stemmen. Wie niet stemt, stemt impliciet voor doorgaan op de heilloze weg die de politiek nu volgt.

Wie de discussies in de media over de aanstaande verkiezing voor het Europa Parlement oppervlakkig volgt, zou kunnen denken dat we op 22 mei gaan kiezen vóór of tegen Europa. Max van Weezel beschrijft hoe in de media een gevecht tussen Eurofielen en Eurofoben wordt gevoerd. De Eurofielen worden vertegenwoordigd door D66, de Eurofoben door de PVV en de rest van de partijen zit daar ergens tussen in. Met afgrijzen constateert hij dat de meerderheid van de bevolking niet gaat stemmen omdat het hen niets kan schelen. Dat is onverstandig want, zo schrijft van Weezel, ‘de integratie gaat door, onder leiding van Duitsland’ of je dat wilt of niet.

Wat Van Weezel goed belicht, is dat veel mensen denken dat de verkiezingen gaan over ‘vóór of tegen’ Europa. Die keuze hebt u echter allang niet meer. Op dit moment wordt Europa naar aanleiding van de eurocrisis opnieuw ingericht. De oplossing waar nu aan wordt gewerkt is een slechte oplossing. Als kiezer kan u daar op 22 mei ja of nee tegen zeggen. Als u niet gaat stemmen stemt u impliciet voor deze oplossing. Waarom dat slecht is en om te begrijpen welke keuze u hebt, moet ik kort de geschiedenis van de eurocrisis uitleggen.

Sterke Landen en Kwakkellanden

De eurocrisis begint in 2010 met de Griekse bekentenis te hebben gelogen over de staatsbegroting. De euro wankelt op zijn grondvesten, omdat plotseling blijkt dat een euro in een Griekse bank niet even veel waard is als een euro in een Duitse bank. Wat volgt is de grootste geldverhuizing ooit, want geld kan met de snelheid van het licht van de ene kant van Europa naar de andere kant worden gebracht. Niet alleen in Griekenland, maar ook in veel andere landen wordt het geld schaars. Banken die geld hebben geleend aan de Grieken komen in de problemen. Voor het einde van de euro – wat een grote ramp zou zijn – wordt gevreesd.

De euro en de banken worden gered door Griekenland noodleningen te geven. Maar het is Mario Draghi die de angel uit de crisis haalt door te zeggen dat hij ‘al het nodige zal doen om de euro te redden’. Draghi kan dat doen als voorzitter van de Europese Centrale Bank. Hij kan opdracht geven zoveel geld te drukken als nodig is om alle tekorten aan te zuiveren. Hierdoor kalmeert de markt en komt de grote geldverhuizing tot stilstand. Mario Draghi is de held van dit verhaal omdat hij doet wat van een centrale bankier wordt verwacht. Hij deed zijn werk.

Dat is niet wat je van de politiek kan zeggen: de politiek neemt geen verantwoording en geeft de schuld aan de zogenaamde Kwakkellanden. Vooral Griekenland is de grote zondebok. Het verhaal dat politici vertellen is dat de problemen zijn ontstaan omdat deze landen dankzij de goedkope euro onverantwoord ‘op de pof hebben geleefd’.

Landen waar de euro naar toe vlucht zijn de Sterke Landen. Door de overvloed aan geld daalt de rente daar wat gunstig is voor de economie en de staatsschuld. Het publiek in deze landen wordt verteld dat de crisis de schuld is van de Kwakkellanden. Duitsland komt als Allersterkste Land naar boven, omdat het tien jaar eerder al had bezuinigd, toen Duitsland zelf een Kwakkelland was.

Het Duitse Model

De permanente oplossing waar de politiek de laatste jaren aan werkt, is het wegwerken van de verschillen tussen de Sterke Landen en de Kwakkellanden. De theorie is dat als alle landen even sterk zijn de euro weer overal evenveel waard is. Het feest dat Europa heet kan dan weer doorgaan. Dat gelijk maken gebeurt natuurlijk niet door de Sterke Landen zwakker te maken maar door de Kwakkellanden sterker te maken. Logisch!

Omdat Duitsland het Allersterkste Land is, is Duitsland het model voor andere landen. Alle landen, ook Nederland, moeten het zelfde gaan doen wat Duitsland tien jaar geleden heeft gedaan: verlagen van lonen, bezuinigen op publieke uitgaven, langer doorwerken voor je pensioen en bezuinigen op de verzorgingsstaat. Omdat dit vaak pijnlijke maatregelen zijn, moeten harde afspraken worden gemaakt en desnoods moeten zij worden afgedwongen met automatische sancties.

Dit is het Duitse model: iedereen gaat doen wat Duitsland heeft gedaan. Deze benadering heeft als voordeel dat ze gemakkelijk is uit te leggen aan het publiek. Het is voor politici plezierig dat ze een schuldige kunnen aanwijzen: de Kwakkellanden. Nadat ze op de pof hebben geleefd moeten ze nu de tering naar de nering zetten. Dat doet pijn en zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het is een aaneenrijging van clichés over schuld en boete.

Stelselmatig bedrog

Essentieel voor deze oplossing is dat alle landen even sterk worden. Begrotingen en betalingsbalansen mogen niet te veel verschillen omdat het geld zich anders weer gaat verplaatsen. Alle landen moeten daarom hun economie hervormen. Daarbij moet men zich richten naar de markt, althans wat men denkt dat de markt vraagt. Wat dat is, wordt bepaald door de stand van de rente. Van de burger wordt gevraagd om loon en zekerheid in te leveren, want de markt vraagt om flexibiliteit. Alles wat niet productief is en bijdraagt aan de export van het land zijn kosten en zorgt ervoor dat een land kan afglijden tot Kwakkelland.

Probleem is wel dat nu iedereen tegelijkertijd hervormt. Toen Duitsland in haar eentje hervormde, was dat geen probleem, omdat andere landen de motor van de Europese economie trokken. Die bezuinigen kwamen op het goede moment: toen de vastgoedbubbel in Spanje en Ierland op zijn hoogtepunt was. Maar nu iedereen tegelijk bezuinigt, komt de Europese economie sputterend tot stilstand.

Een ander probleem is dat Europa nog nooit zo slecht in het nieuws is geweest als de laatste jaren. Door het aanwijzen van zondebokken denken burgers in de Sterke Landen dat uit Europa stappen de beste manier is om van de ‘potverteerders’ af te komen. De bezuinigingen in de Kwakkellanden hebben een grote terugval van de economie veroorzaakt en resulteren in hoge werkloosheid en armoede. In alle landen worden populistische partijen steeds sterker en in Griekenland is zelfs een fascistische partij actief.

Europa’s Procrustesbed

Bovenstaande oplossing mag dan goed uit te leggen zijn, maar heeft wel een groot nadeel: het werkt niet. Het werkt niet omdat de voorgestelde oplossing krimp van de economie veroorzaakt. De aanhoudend hoge werkloosheid en het huidige ‘lowflation’-probleem– de negatieve loon-prijsspiraal – zijn een direct gevolg van de bezuinigingen.

De beperkte opleving van de economie is schijn. Alleen omdat de ergste bezuinigingen achter de rug zijn, gaat de economie weer groeien. De daling van de rente in Zuid-Europa is het gevolg van de steun van de Centrale Bank, niet van de bezuinigingen. Als bijzonder succes wordt de daling van het primaire tekort van Griekenland gevierd, maar dit is zonder meer bedrog.

Het Duitse model is gebaseerd op dwang. Staatsbegrotingen moeten door Brussel goedgekeurd worden en maatregelen kunnen met financiële sancties worden afgedwongen. Elk land wordt op het ‘Procrustesbed’ van de euro gelegd want wie te lang of te kort is, wordt op pijnlijke wijze op maat gebracht. Ongehoorzaamheid wordt bestraft met rentestijging.

Het Duitse model: Nein, Danke!

Als het Duitse model niet werk, wat is dan het alternatief? Volgens sommigen moeten de Kwakkellanden uit de euro kunnen worden gezet. Wie stoer is stelt voor dat we samen met Duitsland uit de euro stappen. Dat is bluf, want uit de euro stappen is geen reëel alternatief. Zelfs Griekenland is tijdens deze crisis niet uit de euro gezet, hoe graag zowel politici als kiezers in de Sterke Landen dat ook hadden willen doen.

Niet gaan stemmen en klagen over gebrek aan democratie in Europa helpt ook niet, want hoe log, ondemocratisch en corrupt het Europees Parlement ook is, het is het enige democratisch gekozen Europese bestuursorgaan dat we hebben. We moeten er alles aan doen om het juist democratischer te maken.

Wat kunnen we wel doen, zult u zich onderhand vertwijfeld afvragen? We moeten realistisch zijn en de euro accepteren, maar niet zoals het nu gaat. De manier waarop de eurozone nu bij elkaar wordt gehouden, moet worden veranderd. Wat men nu doet lijkt meer op de methoden van die bekende Griekse herbergier.

Het beste zou het zijn als de afspraken waarop de euro is gebaseerd worden herzien. De grootste pijn zou worden weggenomen als er een gezamenlijk leenstelsel zou komen in de vorm van eurobonds. Maar ook dit is niet realistisch want daarvoor zijn verdragsherzieningen nodig en die zijn nu politiek onhaalbaar.

De werkelijkheid onder ogen zien

Er is echter wel een alternatief waar ik al eens eerder over heb geschreven: Een bescheiden voorstel om de eurocrisis op te lossen, ook wel bekend als het Modest Proposal. Anders dan in het Duitse model wordt met realistische en haalbare maatregelen iets gedaan om de inherente instabiliteit van de euro te repareren. Het is realistisch, omdat er van uit wordt gegaan dat verdragsherzieningen niet haalbaar zijn. Draagvlak wordt gecreëerd doordat maatregelen worden genomen om daadwerkelijk wat aan de sociale en economische nood te doen die het gevolg is van de bezuinigingen en de vlucht van het geld.

Wij leven gelukkig in een vrij land en op 22 mei kunt u zelf kiezen welk model u denkt dat het beste is voor Europa: het Duitse Model of het Modest Proposal. Goed kiezen kost echter tijd en om u te helpen bij het kiezen heb ik uitgezocht voor welke model de partijen staan. Ik heb een overzicht gemaakt van standpunten van partijen met betrekking tot de euro.

Uit bestudering van de partij programma’s van VVD, CDA, CU, SGP en D66 concludeer ik dat deze partijen uitgaan van het Duitse model. CU en SGP zijn bovendien voor het uit de euro zetten van Kwakkellanden. Dit is waanzin want het het zou einde van de monetaire unie betekenen.

GroenLinks komt het dichtst bij het Modest Proposal. Bij het programma van de PvdA is dat minder het geval, maar De PvdA is aangesloten bij de sociaal democratische fractie in het Europees Parlement en deze heeft zelfs expliciet het Modest Proposal goedgekeurd. Dit ondanks het feit dat Jeroen Dijsselbloem actief meewerkt aan het Duitse model. De PvdA is een grote partij waar alles mogelijk is, zullen we maar denken.

Bij de vorige verkiezingen heb ik SP gestemd, maar ik moet nu constateren dat de SP mij hier teleur stelt. De SP verdient wel enig krediet omdat ze vanaf het allereerste begin heeft gewaarschuwd voor de euro. Maar de anti-euro houding maakt deze partij helaas blind voor de nieuwe werkelijkheid. ‘Ieder land blijft verantwoordelijk voor de eigen begroting en staat niet garant voor de schulden van andere landen,’ meldt het programma. Welnu, dat is precies de oorzaak van de problemen en de SP wil er dus niets aan doen.

Een stem op de PVV is een stem voor het Duitse model, want deze partij neemt een onrealistisch standpunt in omdat ze uit de euro wil stappen. De PVV kan dus niet serieus worden genomen.

Tenslotte heeft u nog de keus om niet te stemmen. Niet stemmen is een impliciete stem voor het Duitse model omdat Duitsland als sterkste land in Europa dan haar zin krijgt. Alleen door te stemmen op GroenLinks of de PvdA brengt u een duidelijke stem uit voor het Modest Proposal.