Veel gemeenten willen versoepeling van het kinderpardon

ONDERZOEK - In meer dan de helft van alle Nederlandse gemeenten is verruiming van het kinderpardon recent besproken. Bijna driekwart van deze gemeenten stemden vóór verruiming.

In de loop van 2018 kwamen in steeds meer gemeenten moties over het kinderpardon aan de orde. Die moties droegen de colleges van B&W op bij staatssecretaris Harbers aan te dringen op versoepeling van de regels voor het kinderpardon en zodoende te voorkomen dat zo’n 400 hier gewortelde kinderen het land kunnen worden uitgezet. In aanloop naar het Kamerdebat hierover op 30 januari 2019 hebben CDA, D66 en ChristenUnie het onderwerp hoog op de crisisagenda van de coalitiepartners gezet.

Wij hebben gekeken hoe de lokale politiek over versoepeling van het kinderpardon denkt. Daarvoor hebben we de raadsinformatie van alle 380 gemeenten onderzocht. Vanaf januari 2018 tot nu blijkt in 59% (223) van alle gemeenteraden het kinderpardon besproken te zijn geweest of op de agenda te staan. In bijna driekwart (164) van die gemeenten is de motie aangenomen.

Staatssecretaris Harbers heeft dus – als het goed is – sinds 1 januari 2018 van 164 colleges van B&W te horen gekregen dat zij willen dat het kinderpardon wordt versoepeld.

De meest opmerkelijke aankondiging komt uit Purmerend waar een PVV-fractie aankondigde de motie kinderpardon in de gemeenteraad in stemming te gaan brengen. De twee raadsleden kunnen nu wel PVV-dissidenten genoemd worden. De burgemeester zei eerder, om meerdere redenen, zijn VVD-lidmaatschap op. In Purmerend is dus steeds minder steun voor het vasthouden aan het huidige kinderpardon.

Tegenstemmers en in afwachting

In vier gemeenten is de motie ingetrokken toen tijdens het debat al bleek dat er te weinig steun voor zou zijn. In twee gemeenten kwam het niet eens tot een debat omdat bij vaststelling van de agenda een meerderheid tegen behandeling van het onderwerp was. Deze zes gemeenten kunnen dus bij het “tegen”-kamp gerekend worden.

In de gemeenten Stichtse Vecht en Doesburg komt de motie aan de orde op de raadsvergaderingen van 29 en 31 januari. In de gemeenteraad Westland staakten de stemmen (19 voor, 19 tegen) en zal de motie op een later tijdstip nog eens in stemming worden gebracht.

In negen gemeenteraden zijn vragen aan het college van B&W gesteld en is om die reden (nog) geen motie ingediend. Aan B&W is gevraagd hoe het college erover denkt en (in een paar gevallen) vroeg men het college uit te zoeken of er in betreffende gemeente kinderen waren die eventueel voor een pardon in aanmerking kunnen komen.

In twee andere gemeenten vond men een andere oplossing. In de gemeente Beesel is op initiatief van het CDA een brief opgesteld waarin de Tweede kamer wordt verzocht “het kind centraal te stellen”.
Een CDA-raadslid in Putten stelde voor een bespreeknotitie op te stellen, maar trok dat aanbod drie weken later in. In Putten is de zaak verder nog niet in de raad besproken.

Lokale fracties

Hoe hebben de lokale fracties van de coalitiepartijen gestemd? Dat hebben we met een steekproef onder 111 gemeenteraden uitgezocht, waarin 1107 raadsleden zitten van lokale afdelingen van VVD, CDA, D66 en CU.

Het zal geen verrassing zijn dat onder de lokale CDA, D66 en CU-fracties (veel) meer voorstemmers zijn, dan onder de lokale VVD-fracties. In deze dertien gemeenten stemden de VVD-fracties voor de motie (aantal raadsleden tussen haakjes):

Aalten (2), Alphen-Chaam (2), Amersfoort (6), Best (5), Beuningen (3), Borger-Odoorn (2), Castricum (4), Dongeradeel (1), Ferwerderadiel (1), Leusden (4), Midden-Delfland (3), Voerendaal (1, VVD mede-indiener), Zwartewaterland (1).
In Hollands Kroon (5), Terneuzen (2), Waalwijk (9) en Zaanstad (5) stemden de VVD-fracties verdeeld.

Coalitiepartijen vs. lokale partijen

In een kleinere steekproef (86 gemeenteraden, 2008 raadsleden van alle partijen) keken we naar eventuele verschillen tussen de lokale afdelingen van landelijke coalitiepartijen en de puur lokale partijen. Hier valt op dat we onder lokale partijen meer verdeelde fracties zien.

2012 versus 2018/2019

In 2012 deden we een vergelijkbaar onderzoek. Ook toen namen veel gemeenteraden (110) een ‘motie kinderpardon’ aan, gericht aan de destijds verantwoordelijk minister Gerd Leers (thans waarnemend burgemeester in Brunssum waar op 13 november 2018 de huidige motie kinderpardon door de raad is aangenomen).

We vergelijken 133 gemeenten die zowel in het onderzoek uit 2012 voorkomen als in ons huidige onderzoek. Zeven gemeenteraden die toen voor een ‘motie kinderpardon’ stemden, verwierpen deze keer de motie. Daarentegen stemden negen gemeenteraden destijds tegen, en nu vóór de motie.

In 39 gemeenten die in 2012 voor (30 x) of tegen (9x) stemden, is tot op heden geen nieuwe ‘motie kinderpardon’ aan de orde gekomen.

Net zoals in 2012 hanteren tegenstemmers argumenten die eigenlijk geen hout snijden. In ons artikel van 2012 staan die op een rij en met een iets andere formulering kunnen we ze vandaag zo weer overnemen.

Lokale steun voor verruiming kinderpardon

De acties van Unicef (die de gemeenteraden aanschreef), Defence for Children, DeGoedeZaak en Tim Hofman vinden op steeds grotere schaal navolging in Nederlandse gemeenten. Alleen al op basis van deze cijfers kunnen de landelijke coalitiepartners CDA, D66 en CU zich gesteund voelen door de lokale politiek.

Het wordt voor het kabinet, met name coalitiepartner VVD, steeds lastiger deze gegevens te negeren, zeker als ook de resterende 157 gemeenten waar de motie nog niet aan de orde is geweest in meerderheid voor de motie kinderpardon zullen stemmen.

Update 30-1-2019: Een vervolgartikel staat hier: Er is een akkoord en ook PVV-politici zijn hebben een ruimer kinderpardon gestemd.