Brief aan de Koning

Majesteit, Vandaag bestaat Amsterdam 740 jaar. U bent genoeg historicus om te weten dat zo’n datum vaak wat gekunsteld is – uw eigen residentie vierde in 1998 een verzonnen 750-jarig bestaan – maar daarom gaat zo’n gebeurtenis nog niet onopgemerkt voorbij. De burgers van uw hoofdstad zullen vandaag wel iets van het jubileum meekrijgen. U verkeert in de positie de dag onvergetelijk te kunnen maken. U hoeft slechts in het openbaar op te merken dat u het eens met uw ministers wil hebben over de teruggave van het Amsterdamse stadhuis aan de Amsterdammers. Daarna mag de overdracht nog duren tot uw hoofdstad 750 jaar oud is, maar u hebt zich met dit gebaar verzekerd van de blijvende sympathie van de Amsterdamse bevolking.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Een koninklijk pleidooi voor tolerantie

OPINIE - Erg veel aandacht heeft het niet gekregen vorige week, de ondertekening door het koninklijk paar van een verklaring voor vrijheid en tolerantie. 

Op zijn verjaardag ondertekende koning Willem-Alexander vorige week in Dordrecht een verklaring die ontleend is aan de Eerste Vrije Statenvergadering die daar in 1572 is gehouden. De verklaring, die iedereen nog kan onderschrijven, luidt als volgt:

“In 1572 werd in een hof in Dordrecht de basis gelegd voor een onafhankelijk land. Waar je vrij bent om te denken wat je denkt te geloven wat je gelooft en te zijn wie je bent. Vrijheid en tolerantie horen bij Nederland, daar teken ik voor!”

De Statenleden sloten zich op die vergadering in 1572 aan bij Willem van Oranje. Hij hechtte veel waarde aan de vrijheid van godsdienst. En hij wilde de steun van de Staten van Holland om tegen de Spanjaarden ten strijde te trekken. De vergadering wordt beschouwd als het startpunt van een onafhankelijke Staat der Nederlanden. In 1579 volgde de Unie van Utrecht met een eerste soort grondwet en in 1581 is de definitieve afscheiding vastgelegd in het “Plakkaat van Verlatinghe”. De vrijheid van godsdienst was een belangrijke drijfveer voor de opstandelingen om zich los te maken van de Spaanse overheersing. Wat betekent dit allemaal nog in 2015?

Niet genoeg God bij koning

Inderdaad:

Koning Willem-Alexander geeft publiekelijk te weinig blijk van zijn christelijke geloof en achtergrond. Dat vindt de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).

Voorzitter Karin van den Broeke noemt het […] ‘opvallend’ dat God in zijn toespraken ‘niet sterk’ naar voren is gekomen. […]

Vanuit streng reformatorische hoek klonk al langer kritiek. Zo schreef het Reformatorisch Dagblad na de kersttoespraak van vorig jaar dat de koning “niet had gewezen op Christus als de geboren Zaligmaker”. Ook was er kritiek op de vele zondagse activiteiten van het koninklijk paar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Kunst op Zondag | Staatsieportret

Het staatsieportret hangt nog niet, maar is volop in het nieuws. Het staatsieportret  opent een stationnetje hier, een gymzaaltje daar, eet een broodje met kanjers en gaat dineren met kerntoppertjes.

Allemaal zoals het een staatsieportret betaamt. Op het kerntopdiner zal het portret een uitmuntend gastheer blijken.  “Waar zijn jullie godvernogaantoe mee bezig, sukkels?!” “Waarde gasten, op een lege maag is het slecht grote besluiten nemen, ik zou dus zeggen: val aan!”, zo spreekt hij zijn gasten toe. Dat “val aan” was bepaald niet tegen een paar aanwezige dovemansoortjes gericht.

Het staatsieportret is het meest saaie segment van het portretgenre. Dat ligt niet aan het af te beelden personage. Een beetje kunstenaar weet kenmerkende factoren uit te buiten (1) of blijft trouw aan eigen stijl (2).

(1) Tjebbe van Tijen, Imaginary Museum Projects – Tribunekampioen.
cc Flickr Imaginary Museum Projects Tribune kampioen

(2) Lucian Freud zette zijn stempel op het portret van koningin Elizabeth II. In dit filmpje op 46 seconden te zien.

[kliktv nr=1] Zelfs als men niet kiest voor een schilderij maar voor de welbekende foto, kan het staatsieportet veel avontuurlijker.

In België ging vorig jaar het gerucht dat de Belgische prinses Mathilde een nieuw leven met photoshop kreeg
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | De dwaze zoon

COLUMN - Laat ik maar niks verkeerds zeggen over de manier waarop onze koning en koningin zich presenteren op het NK Schaatsen in Sotsji. Voor je het weet staat er een lynchmob voor je deur. Zo schijnt ene Roelien Dekker, na haar ingezonden brief aan de Volkskrant waarin ze Koning Willem-Alexander vriendelijk doch dwingend verzocht zich naar zijn ambt te gedragen, haar leven niet meer zeker te zijn in haar Leidsche flatje.

De boodschap is duidelijk. Kom niet aan onze juichende koning. Het zal wel het Lucky TV-effect zijn. Iedereen ziet daar die gezellige Willy op de tribunes staan, die in dat sympathieke Haagse accent van ‘m ‘gekkenhuis’ en ‘ik zei het toch’ en ‘Max we gaan naar beneje’ schreeuwt. 

De beelden van het uitzinnige koningspaar hadden niet misstaan als einde van de documentaire ‘De Dwaze Zoon’, waarin filmmaker Matte Mourik zich afvraagt of hij in de voetsporen van zijn vader moet treden. Het was deze Maarten Mourik, dichter en diplomaat, die in 2001 Jorge Zorreguieta aanklaagde, wat ervoor zorgde dat papá niet aanwezig kon zijn bij het huwelijk van zijn dochter. De reden dat Mourik de strijd destijds aanging was de morele verontrusting bij het idee dat ons koningshuis een verbintenis aanging met een oorlogsmisdadiger. Hij wilde laten zien dat je als eenvoudige burger in staat was vragen te stellen die de macht in verlegenheid bracht.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Staatsieportret om over te lopen

Naar verwachting zal het staatsieportret in het najaar hangen. Veel gemeenten willen daar niet op wachten en hebben zelf al een of andere beeltenis van het staatshoofd aangeschaft. In Amstelveen kwam men op het briljante idee het staatsieportret in het Stadsplein te leggen, zodat het volk er over kan lopen.

Filmpje bij Kunst op Zondag | Staatsieportret van zondag 16 maart 2014.

 

Foto: Domenico (cc)

Sint Mandela

COLUMN - 2013 loopt op zijn eind, en Oud Zeikwijf maakt de balans op.

Hoe ik ook mijn best doe om mij al het andere te herinneren, bij het noemen van 2013 verschijnt Mandela in neonlicht op mijn visuele cortex.

Weg knus Nederland-Ruslandjaar, over-the-top kroning – pardon, inhuldiging (we mogen geen kroning zeggen uit angst voor lelijke alliteraties, ‘de kroning van de Koning’) – van onze kersverse Koning, waarbij de kersverse Koningin er bewijs van gaf tenminste twee hoedanigheden van de Nederlander overgenomen te hebben: slechte kledingsmaak, door een jurk te dragen in het lelijkste KLM-blauw dat ze kon vinden; en ongevoeligheid voor waterkou, door uren op een boot te dobberen in de ijskoude noordenwind, slechts gekleed in een flinterdunne japon.

België werd acuut snertjaloers op de over-the-top kroning die we lekker wel konden betalen en moest per se ook een nieuwe Koning dus zo geschiedde, maar dan met een lelijke Koningin en een nog lelijkere Koning, en in low key (arme, arme Belgen). De wél mooie William en Kate kregen een even mooie liefdesbaby (arme, arme Belgen). De grond schudde erger dan ooit, niet in de Filipijnen maar in Groningen, en de verantwoordelijken deden gewoontegetrouw alsof hun neus bloedde. Flats in Bangladesh en omstreken stortten gewoontegetrouw in, een babyplaneet dacht dat de aarde zijn mammie was en spoedde naar huis maar miste op een haar na haar welkomstknuffel. Good old Chávez ging dood, good old Friso ging dood. De christelijke medemens kreeg eindelijk een toffe peer van een Paus die achter de paarse gordijnen kusjes gaf aan elke loser op wie hij de hand kon leggen, en die, toeval of niet, Argentijn bleek te zijn (de paus, niet de loser), net als onze kersverse Koningin (die, het moet gezegd, geen losers kust achter de gordijnen, voor zover we weten).

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

De wraak van Prins Bernhard

OPINIE - De Oranjes blijven maar in het NOS nieuws optreden. Nu heeft er weer iemand bedacht dat wij tweehonderd jaar koninkrijk gaan vieren. Dat feest gaat twee jaar duren. En de lakeien van onze staatsomroep zijn het hele jaar al zo druk geweest met troonsafstand, troonsbestijging, toertjes door provincies en koloniën en de bezoeken aan bevriende vorsten. Bij die permanente goednieuwsshow van de NOS over het merk Oranje wordt bijna vergeten dat Achmea even 4000 mensen op straat kwakt.

Heel mooi geregisseerd was de presentatie in de Nieuwe Kerk van de biografieën van drie oranjekoningen. Met trompetgeschal werden de boekwerken de kerk binnengedragen en overhandigd aan de vierde koning: Willem-Alexander. Hij sprak nu al van een ‘indrukwekkende reeks.’ Een feestredenaar had het over ‘een waar monument in de Oranje-histografie.’ Dus dat kan niet meer stuk. De kosten van bijna zeven ton voor de drie boeken zijn betaald door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Dus niet zeuren over weggegooide belastingcenten. De enige smet is dat de schrijvers van de bio’s met veel ijver de nodige smakelijkheden over het liefdesleven van de drie oranjeklanten opdissen. Zo verwekte Willem-I vier kinderen bij een hofdame. En toen hij 60 was trouwde hij nog even met een katholieke Belgische. Dat was niet de moeder van die vier kinderen, maar haar vriendin.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Swiss Pavilion (cc)

De koning kan niet authentiek zijn

ANALYSE - Volgens Willem-Alexander is ‘de belangrijkste les’ voor zijn koningschap om ‘authentiek’ en ‘jezelf’ te zijn. Maar een authentieke koning is praktisch onmogelijk. Willem-Alexander kan wel stellen dat hij ‘geen nummer’ is, maar het is precies doordat hij wél een nummer is dat hij koning mag en kan zijn.

Het televisie-interview met Willem-Alexander en Máxima van 17 april is exemplarisch voor de manier waarop er in Nederland over het huidige koningschap wordt gesproken, ook door de koninklijke familie zelf. Op de vraag welke implicaties de troonswisseling heeft voor de te gebruiken toon als koning (‘afstandelijk’ of ‘volkser’), geeft Willem-Alexander een relativerend antwoord: de toon is contextafhankelijk. De toon gebruikt de toekomstige koning als aanleiding om het domein buiten de functie aan te kaarten: ‘Je bent een koning, maar ook een mens. Je hebt ook emoties en gevoelens. Soms moet je die ook uiten, anders dan kan je niet echt jezelf zijn. Het belangrijkste is dat je authentiek blijft. Als je niet authentiek bent, dan kan je het in zo een nieuwe functie niet goed volbrengen.’ Máxima beaamt de authenticiteit van haar echtgenoot door te wijzen op de continuïteit van zijn persoonlijkheid (‘hij is zoals hij altijd is geweest, dat zal niet veranderen’) en op zijn gewoonheid (‘staat dicht bij de mensen’).

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende