De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. Bovenstaande frase werd gebezigd door onze Antoni van Leeuwenhoek toen hij tussen 1673 en 1723 naar woorden zocht om de schaal te beschrijven van de belachelijk kleine dingen die hij door zijn microscoop zag. Met de door de Nederlandse lenzenmakers gefabriceerde apparatuur kon Van Leeuwenhoek kijken op wat we nu de milli- en de micrometer noemen. In de eeuwen daarna is de optische microscoop weliswaar steeds verbeterd en konden steeds kleinere zaken bestudeerd worden, maar tot die tijd was er nog nooit zo'n geavanceerde optische microscoop gemaakt en gebruikt. Optische microscopen werken met licht, en bij licht is er op zeer kleine schaal sprake van diffractie, waardoor lichtpuntjes eruit zien als vage schijven: zogenaamde Airy-schijven. Hoe beter de microscoop -hoe hoger het oplossend vermogen- hoe kleiner de minimale afstand tussen twee puntjes waarvan je de Airy-schijven nog kan onderscheiden. Maar uiteindelijk is er een theoretische grens aan het schaal die je met een optische microscoop kan bekijken. Met de optimale lichtfrequentie is deze ongeveer tot 200 nanometer terug te brengen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
De afgelopen decennia hebben Nederlandse musea miljoenen gestoken in klimaatinstallaties. Deze hebben tot doel het binnenklimaat van musea zo constant mogelijk te houden, om zo de kunst te beschermen. Want wisselingen in het klimaat, dat is slecht voor kunst. Tenminste, volgens de wetenschap van enkele jaren geleden.
Wondere wetenschap
Inmiddels is de wetenschap een paar stappen verder. Marco Martens deed promotieonderzoek naar het binnenklimaat van musea, en wat bleek? Klimaatinstallaties blijken ook enorme nadelen te hebben. De energierekening gaat omhoog, soms lopen monumentale gebouwen schade op en soms ook de collectie zelf, waar het allemaal om begonnen was. De conclusie van Martens is dat het klimaat niet zo nauwkeurig geregeld hoeft te worden als tot dusver werd aangenomen.
Het is de droom van iedere wetenschapper: een item in RTL Nieuws en Kamervragen naar aanleiding van zijn of haar promotie. VVD-er Bart de Liefde sprong er bovenop: hoe moet het nu verder met de klimaatbeheersing in musea? Wat vindt de staatssecretaris van de conclusies van Martens, deelt hij de mening dat er minder uitgegeven kan worden aan klimaatbeheersing, en onderschrijft hij Martens’ aanbevelingen? Kan dit wellicht bijdragen aan de bezuinigingen op musea?
De meeste Kamervragen worden tegenwoordig gesteld naar aanleiding van krantenberichten, maar Bart de Liefde stelt ze naar aanleiding van harde wetenschap. Maakt dat zijn Kamervragen beter dan de andere? Het antwoord is nee, want de visie die achter zijn vragen schuilgaat is dezelfde als die van veel andere Kamerleden: de overheid moet alles doen en alles tot in de puntjes regelen. Ook als dat helemaal niet nodig is.
Het afgelopen half jaar voelden Limburgers zich gemiddeld minder gelukkig dan mensen uit de andere Nederlandse provincies. Dat blijkt uit het langlopende onderzoek naar de Gelukswijzer, een initiatief van de Erasmus Universiteit Rotterdam en verzekeraarscombinatie Univé-VGZ-IZA-Trias. Het onderzoek volgt het geluksgevoel van duizenden Nederlanders.
Met de Gelukswijzer beoordeelden de deelnemers maandelijks gedurende de periode oktober 2010 – februari 2011 hun geluk. Ze vulden telkens in hoe ze zich op de invuldag én tijdens de afgelopen maand voelden.
Gemeten naar maandelijks geluk waren de inwoners van de provincie Drenthe met een maandelijks gelukscijfer van 6,2 het gelukkigst, gevolgd door burgers uit Zeeland, Zuid-Holland en Flevoland met 6,1. De Limburgers scoorden slechts een 5,6.
Waar de inwoners van zeven van de twaalf provincies hun dagelijks geluk met gemiddeld 6,4 waarderen, blijven de Limburgers daar met een 5,9 aanzienlijk bij achter.
Een gedeeltelijke verklaring voor het feit dat Limburgers zich in het afgelopen half jaar minder gelukkig voelden, is een ondermodaal inkomen. Die verklaring rijmt met een analyse van het economische bureau van de ING Bank, waaruit naar voren kwam dat de Limburgse economie in 2010 en 2011 de traagst groeiende economie van alle provincies was.
Opvallend is verder dat de verschillen in gemiddeld geluk in provincies niet verklaard kunnen worden door bijvoorbeeld het aantal echtscheidingen, 65-plussers of levensomstandigheden zoals de aanwezigheid van bos en natuurgebied. Onderzoeker dr. Wido Oerlemans:
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
UK’s Chief Scientific Adviser criticizes “journalists wilfully misusing science, distorting evidence by cherry-picking data that suits their view, giving bogus authority to people who misrepresent the absolute basics of science, and worse”
Government Chief Scientific Adviser John Beddington is stepping up the war on pseudoscience with a call to his fellow government scientists to be “grossly intolerant” if science is being misused by religious or political groups.
In closing remarks to an annual conference of around 300 scientific civil servants on 3 February, in London, Beddington said that selective use of science ought to be treated in the same way as racism and homophobia. “We are grossly intolerant, and properly so, of racism. We are grossly intolerant, and properly so, of people who [are] anti-homosexuality…. We are not—and I genuinely think we should think about how we do this—grossly intolerant of pseudo-science, the building up of what purports to be science by the cherry-picking of the facts and the failure to use scientific evidence and the failure to use scientific method,” he said.
Beddington said he intends to take this agenda forward with his fellow chief scientists and also with the research councils. “I really believe that… we need to recognise that this is a pernicious influence, it is an increasingly pernicious influence and we need to be thinking about how we can actually deal with it.
De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Eén van de taken van wetenschappers is disseminatie: het verspreiden van de tijdens het onderzoek opgedane kennis. En disseminatie wordt steeds belangrijker geacht door de geldschieters. De tijd is voorbij dat wetenschappers hun onderzoeksresultaten alleen via wetenschappelijke publicaties en vakbladen onder de vakgenoten rondstuurde. Beoordelaars van wetenschapsprojecten eisen nu vaak dat de kennis ook buiten de ivoren toren wordt verspreid. Nu kan dit gebeuren door folders, rapporten, lekenpraatjes en dergelijke, maar de weg die veel projecten nu vaak kiezen is om een video te laten maken. Video’s kunnen willekeurig gebruikt en verspreid worden, tijdens lezigen vertoond worden en – niet onbelangrijk – via het web worden vertoond. In veel Wondere Woensdagen zijn dan ook stukjes video te zien, het is nou eenmaal vaak prettiger iets te zien en te horen dan om het te lezen.
De onderzoekers van het Integral Smart Grid project wilden ook een video laten maken, via de Vrije Universiteit werd uw dappere reporter hiervoor benaderd om dit onder leiding van filmmaker Pepijn Borgwat te realiseren. Het doel was om een tweetal video’s te maken. In de eerste film zou vooral het idee van slimme energienetwerken uitgelegd worden in de vorm van een drieluik. De tweede film is een meer technische weergave van wat er werkelijk allemaal in het Integral project is gedaan.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
[speld]
Een team wetenschappers onder leiding van de Wageningse hoogleraar gentechnologie Bert Bokhoven is erin geslaagd een kip te produceren die het ‘hartstikke gezellig’ vindt in een legbatterij. De ingreep leidt bij de dieren tot een enorme angst voor open ruimtes, zonlicht en frisse lucht, en tot een voorkeur voor zeer nauwe, vertrouwde ruimtes met veel andere kippen. Dankzij de uitvinding van de claustrofiele kip lijkt dierenleed in de pluimveesector tot het verleden te gaan behoren. Dierenwelzijnsorganisaties zijn enthousiast over de uitvinding.
Bokhoven licht toe: “We hebben kleine wijzigingen in het D4DR-gen aangebracht. Daar voelt zo’n kip eigenlijk niets van. Het gaat om een kunstmatige mutatie, gebaseerd op jarenlang onderzoek in psychiatrische inrichtingen in heel Europa. Onze agorafobische kip voelt zich kiplekker in een overvolle legbatterij. Het geluk straalt ervan af, echt geweldig!” Volgens Bokhoven zijn ook de bijverschijnselen verwaarloosbaar. “Ze kijken ietwat scheel en je moet ze niet in de buurt van electronische apparatuur houden, maar dat gold ook voor ouderwetse kippen. En ze geven een vaag groenig licht af, maar dat is vooral s’ nachts juist hartstikke gezellig!” aldus Bokhoven.
Esther Ouwehand, woordvoerder Pluimvee van de Partij voor de Dieren, is blij met de ‘legbatterijbestendige’ kip. Ouwehand: “We weten allemaal dat kip een behoorlijk veelzijdig stukje vlees is, kip. En binnenkort kunnen we zonder schuldgevoel een kipnugget of een lekker half haantje op de grill leggen.”
Kan techniek stimuleren dat mensen de juiste keuze maken zonder hen daartoe te dwingen? Ja, leert de zware sleutelhanger in hotels.
Tussen individuele keuzevrijheid en sturing door de overheid bestaat altijd een zekere spanning. Het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks en de GroenLinks Academie verkennen een ‘derde weg’ met een lezingencyclus over ‘vrijzinnig paternalisme’. Emeritus hoogleraar filosofie Hans Achterhuis sprak op de laatste discussieavond van de cyclus over de mogelijkheid techniek in te zetten bij het stimuleren van mensen om de moreel juiste keuze te maken zonder hen daartoe te dwingen. Vrijzinnigheid en moralisme hoeven dus niet tegenover elkaar te staan.
Neutrale techniek bestaat niet
Het klinkt raar: techniek die mensen stimuleert de juiste keuze te maken. Is techniek niet gewoon een neutraal middel? Achterhuis: “Er is een common sense opvatting over techniek die stelt: mensen hebben een bepaald doel en technische middelen kunnen helpen om dat doel tebereiken. Dat is ook de mening van de Amerikaanse National Rifle Association: guns don’t kill people, people kill people.” Maar volgens Achterhuis is de relatie tussen de mens en de techniek veel complexer. Apparaten hebben invloed op de keuzes die we maken: “Neem de zware bal die aan hotelsleutels hangt. Je kunt die sleutel met zo’n bal in je zak niet makkelijk vergeten.” En zo word je eraan herinnerd om de sleutel in te leveren. De zware sleutelhanger doet als het ware een beroep op je.
Achterhuis noemt nog een ander voorbeeld: dat van de Amsterdamse metro, die werd ontworpen in de jaren zestig. Achterhuis: “Die metro had geen toegangspoortjes. Het was een algemene opvatting in die tijd dat mensen zelf vrij en zelfstandig moesten bepalen hoe ze wilden reizen. Men zette zich af tegen het paternalisme van de jaren vijftig. Er ontstonden grote problemen in de metro: veel vandalisme, veel mensen reden zwart. De zaak werd onhoudbaar. Er deden allerlei verhalen de ronde over de verloedering van de Amsterdamse moraal. Daarom werden erop scholen grote campagnes gevoerd om jongeren te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. Dit leverde bitter weinig op. Toen werden er simpele toegangspoortjes neergezet. Het zwartrijden nam af van 35 naar 15 procent. Was het ontwerp van de metro van begin af aan anders geweest, dan was in Amsterdam niet zo gesproken over de verloedering van de moraal in de stad.”
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.