Goed volk | Volksweerkunde en ijsheiligen

De meteorologen van het KMNI baseren hun weersvoorspelling op satellietfoto's, modellen, instrumentmetingen, expertise en een jarenlange wetenschappelijke opleiding. Vroeger beschikte men uiteraard niet over deze kennis en methoden. Toen in de 19e eeuw de wetenschappelijke weerkunde tot ontwikkeling kwam had het volk daar bovendien niet direct toegang toe vanwege de beperktheid van de media toen. Maar omdat weersvoorspelling vooral voor boeren, vissers, zeevarenden en dergelijke beroepsgroepen essentieel was (en is), ontwikkelde deze beroepsbevolking een eigen manier om het weer te voorspellen. Grijs gebied Hun weersvoorspelling was hoofdzakelijk nu eens niet gebaseerd op bijgeloof, maar op jarenlange, zo niet eeuwenlange ervaring, zonder dat men precies wist wat voor natuurwetten daarachter zaten: bepaalde atmosferische verschijnselen, maar ook het gedrag van dieren, werden simpelweg gekoppeld aan het weer dat daarop zou volgen. Vaste dagen en perioden in het jaar maakten deel uit van deze ervaringsoordelen en die werden verbonden aan een overheersende factor vanaf de Middeleeuwen: heiligendagen, de dag waarop het feest van een bepaalde heilige werd gevierd. En om een en ander goed te kunnen memoriseren en de voorspellingen aan volgende generaties door te kunnen geven, bedacht men allerlei weerspreuken.

Door: Foto: © Sargasso logo Goed volk
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Detailpolitiek (27): Controle over het weer

, door

Een van de problemen met de bestaande controle door de Tweede Kamer is het impliciete idee van sommige Tweede Kamerleden dat de wereld voorspelbaar moet zijn. Voorspelbaarheid is namelijk iets moois omdat burgers dan weten waar ze aan toe zijn: welke pensioenen ze krijgen, welke uitkeringen en subsidies bestaan en hoe lang het duurt voordat de overheid reageert op een vraag of klacht.

Tot hier zullen velen voorspelbaarheid wenselijk vinden. Maar we kunnen het ook overdrijven. Moet de weersvoorspelling ook kloppen? Moet het zeker zijn dat als er regen wordt voorspeld, dat er ook echt regen komt?

Afhakers in Nijmegen
Volgens Kamerlid Holtackers van het CDA is het antwoord ja. Zo was er een ongekend aantal afhakers bij de Nijmeegse vierdaagse vanwege de weersvoorspelling, terwijl het weer uiteindelijk mee bleek te vallen. Het KNMI had een te negatieve voorspelling gegeven, en ook de directeur van de Efteling heeft hierover via Twitter geklaagd. Is het niet zo, vraagt Holtackers zich af, dat negatieve weersverwachtingen mensen laten afzien van het bezoeken van de Efteling of het meelopen met de vierdaagse?

Kamerlid Holtackers wil vervolgens weten of het wenselijk is dat er bij de weersverwachting rekening wordt gehouden met ‘de effecten die het weerbericht kan hebben op buitenactiviteiten, attractieparken en deelname aan evenementen zoals bijvoorbeeld de Nijmeegse vierdaagse?’ Het zou goed zijn als de weersverwachting voortaan zou ingaan op de situatie bij evenementen en of het weer ‘afwijkt van het algemene beeld’.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Groundhog Day

, door

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Punxsutawney Phil (Foto: Flickr/ShutterSparks)

Vandaag viert men in de Verenigde Staten en Canada een ietwat merkwaardige feestdag: Groundhog Day. Ieder jaar op 2 februari keert de blik van verkleumende Noord-Amerikanen zich naar de holen van bosmarmotten om te zien of de lente zich aan zal dienen of dat de winter nog een paar weken langer zal duren. Volgens de folklore is het moment dat de bosmarmot op deze dag uit zijn hol bepalend: is het op dat moment bewolkt, dan is de winter zo goed als afgelopen; schijnt de zon, dan schrikt de marmot van zijn eigen schaduw en zal hij zich terugtrekken in zijn hol en – helaas helaas – de winter duurt nog zes weken langer.

De bekendste bosmarmot is zonder twijfel Punxsutawney Phil, die je vandaag live kan volgen. Phil figureert ook in de – briljante – film van Harold Ramis, waarin hoofdpersoon Bill Murray op mysterieuze wijze gedoemd is deze ene dag tot in de oneindigheid opnieuw te beleven. Deze WW gaat niet over de (on)mogelijkheid van time-loops, maar over de mythische weersvoorspellende krachten van dieren.

Dat de Bosmarmot niet zo goed voorspelt als gehoopt mag geen verassing zijn. Volgens de groundhog-fans zal het beest 70-90% van de tijd goed voorspellen, maar simpel empirisch onderzoek van Canadezen liet zien dat maar 37% van de voorspellingen correct bleken. Sommigen stellen het gebruik van andere knaagdieren voor, zoals de beverrat in New Orleans, maar er is geen enkele aanwijzing dat hij het beter zal doen.