Goed volk | De middeleeuwse ruïnes van Visby (2)

Vorige keer heb ik het gehad over de geschiedenis van het Zweedse eiland Gotland, de stad Visby en zijn kerkruïnes. Twee kerken vielen daarbij qua ontwerp uit de toon. Ik heb er één besproken, de Sankt Lars. Die was gebouwd op het grondplan van een Grieks kruis terwijl de overige kerken gebouwd zijn op de plattegrond van een Latijns kruis, zoals je van gotische kerken kan verwachten. Deze tweede blog gaat over de andere kerk met een afwijkend patroon, de kerk gewijd aan de Helge And (Heilige Geest), gebouwd op het grondplan van een octogoon (achthoek). De symboliek van het octogoon Eerst iets over de spelling van het woord, want die leidt nog wel eens tot misverstanden. Het begrip is afgeleid van het Griekse woord voor acht: októ. In het Nederlands spelt men dan ook consequent octogoon men een 'o' in de tweede lettergreep. De Duitsers doen dit ook: Oktogon, net als de Fransen (octogone) maar de Engelsen hebben het over een octagon met een 'a' in de tweede lettergreep. Zij gaan uit van de letterlijke vertaling van het Grieks voor achthoek: oktágonon. In het Latijn heet een achthoek in het verlengde van het Grieks een octangulum.

Door: Foto: © Sargasso logo Goed volk
Foto: © Sargasso logo Goed volk

Goed volk | De middeleeuwse ruïnes van Visby (1)

COLUMN - Samen met Ávila, Carcassonne en San Gimignano behoort het Zweedse Visby op het eiland Gotland tot het verplichte excursielijstje van elke mediëvist. Het stadje wordt wel genoemd ‘stad der ruïnes’ (op een eiland dat ‘het eiland van de honderd kerken’ wordt genoemd) en dat is wellicht, naast de stadsomwalling, wellicht het interessantste historische aspect van de stad. Deze telt namelijk een dozijn ruïnes van Middeleeuwse kerken, drie meegerekend waarvan slechts fundamenten over zijn.

Hun ruïneuze aard is het resultaat van de vernietiging van de stad in 1398 door Teutoonse ridders, een oorlog tussen Denemarken en Lübeck in de eerste helft van de zestiende eeuw waarbij Visby van vier zijden in brand werd gestoken, een stadsbrand op 29 april 1611 en sloop van twee kerken om de ommuring van de stad te herstellen. Na de Reformatie werden de resterende kerken gesloten, op de kathedraal na.

Tempeliers

Interieur van de Sankt Lars (foto Bas Kamps)

Interieur van de Sankt Lars (foto Bas Kamps)

Door de grote terugval van de stad in deze periode was er geen reden de kerken op te bouwen of te vervangen, zelfs niet als reformatorische godshuizen. De geschiedenis van de achtennegentig middeleeuwse kerken van Gotland is beschreven in het boek van Eva Sjöstrand: Angels and Dragons (2017, Engelse vertaling van het Zweedse origineel).

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.