KORT | ‘Nieuwe aanpak uitkeringsfraude dupeert onschuldige gezinnen’

Zo bericht RTL nieuws. Maar goed, wanneer ben je onschuldig? In ieder geval niet wanneer je je 'informatieplicht' hebt verzaakt. Dan ben je dus automatisch fraudeur: Cheryll is pas afgestudeerd als maatschappelijk werkster en hard op zoek naar een baan. Ze schrijft zich in bij tien(!) uitzendbureaus en werkt elk uurtje dat ze maar aangeboden krijgt. Dat houdt nog steeds niet over, dus wordt haar magere salaris aangevuld met een beetje werkloosheidsuitkering (ww). Zoals bij zoveel uitzendkrachten wisselt haar aantal gewerkte uren per week, en daarmee ook haar inkomen. Dat moet ze via website werk.nl telkens doorgeven, zodat UWV de hoogte van haar ww per week kan aanpassen. [...] Op een kwade dag ligt er toch een beschuldigende brief van uitkeringsinstantie UWV in de bus. Wat er mis ging weet Cheryll nog steeds niet, maar volgens UWV heeft ze niet haar salaris in een week in februari vorig jaar doorgegeven. Daardoor heeft ze teveel ww ontvangen; vijfenzeventig euro. Het lijkt redelijk dat UWV aan Cheryll vraagt het teveel ontvangen bedrag terug te storten. Maar onze overheid denkt daar iets anders over tegenwoordig. Want volgens de nieuwe wet heeft Cheryll niet zomaar een foutje gemaakt. Ze heeft haar informatieplicht verzaakt, en daarmee is ze fraudeur. Ze krijgt geen waarschuwing, geen tweede kans, nee, Cheryll krijgt meteen een boete.

Door: Foto: Kort - illustratie Sargasso

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: mystic_mabel (cc)

Uitkeringsfraude voorkomen beter dan bestraffen

ANALYSE - Met de invoering van de Fraudewet 2013 is begin dit jaar de bestrijding van uitkeringsfraude weer strenger geworden. Al dat bestrijden en straffen kost echter tijd en geld die beter besteed zouden kunnen worden aan intensiever contact met de klant.

In Nederland neemt de tolerantie ten opzichte van uitkeringsfraudeurs steeds verder af. In vergelijking met andere westerse landen zijn Nederlanders inmiddels zelfs het minst tolerant ten aanzien van uitkeringsfraude. In het publieke debat hanteert men een steeds hardere toon met als kernboodschap: ‘Fraude is diefstal en moet daarom ook zo hard mogelijk bestreden te worden.’ Als gevolg van deze overtuiging is het handhavingsbeleid steeds nadrukkelijker gericht op opsporing en bestraffing van overtreders. Repressieve middelen als huisbezoeken, camera-observaties en het controleren van sociale media zijn geaccepteerde praktijken geworden.

Fraude is een moedwillige misdaad en fraudeurs zijn criminelen

Politici en bestuurders kiezen nadrukkelijk voor een repressieve in plaats van een preventieve fraudeaanpak. Illustratief hiervoor is de toegenomen controle op zogenaamde ‘softe’ indicatoren. Naast de informatie die klanten moeten verschaffen over hun bankrekeningen of het bezit van een auto, is het ontvangen van een uitkering medeafhankelijk van de mate waarin een klant z’n best doet om een baan te bemachtigen. Zaken als ‘op tijd komen op het sollicitatiegesprek’ en ‘hygiëne- en kledingvoorschriften’ worden gecontroleerd. De rechtmatigheid van een uitkering wordt dus niet alleen bepaald door de inkomenssituatie of woonsituatie van een klant, maar ook door zijn bereidheid om zich te conformeren aan heersende hygiëne- en fatsoensnormen. Het beeld dat zo ontstaat is dat fraude een moedwillige misdaad is en dat fraudeurs criminelen zijn. Uit onze studie ‘Uitkeringsfraude in Perspectief’ blijkt dat nuancering van dit beeld op zijn plaats is. Dit leidt ook tot een ander perspectief op de handhavingsinstrumenten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Loont uitkeringsfraude?

Is het lonend om uitkeringsfraude te plegen? Waarschijnlijk wel, zegt criminologe Therese Klok (blog).

In deze tijden van crisis, bezuinigingen en werkeloosheid lijkt het een aantrekkelijke optie: uitkeringsfraude. Je vraagt een uitkering aan, vult wat gegevens in, vinkt wat extra vakjes aan en krijgt opeens wat extra euro’s gestort. Misdaadprogramma‘s kunnen er behoorlijk wat afleveringen mee vullen: iemand met een aanvullende uitkering voor rolstoelgebruikers die ondertussen bijklust als aannemer (en op camera wordt vastgelegd terwijl hij met zware stenen sjouwt), een dame die aangeeft alleenstaande moeder te zijn, maar ondertussen woont haar partner bij haar in huis en hebben ze allebei een baantje. Zwartwerken en verzwijgen dat je samenwoont zijn de meest voorkomende vormen van bijstandsfraude.

De cijfers over uitkeringen lopen nogal uiteen. Het lijkt niet helemaal duidelijk hoeveel mensen in Nederland nou echt een uitkering hebben. De ene bron spreekt over 1,4 miljoen mensen die in 2009 een bijstands-, werkeloosheids- of arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben. Dat komt neer op ongeveer 12% van de beroepsbevolking. Het CBS heeft het over 292.000 WW-uitkeringen, Mark Rutte zegt in een interview dat er 300.000 mensen in de bijstand zitten. April dit jaar vormde een dieptepunt voor het werkeloosheidscijfer: er kwamen ineens 24.000 werkelozen bij, terwijl dat doorgaans gemiddeld 7000 per maand is. Genoeg uitkeringen in ieder geval om een stuk over uitkeringsfraude te legitimeren.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour | Spy on the poor

Landmark ruling by a Dutch court stops government attempts to spy on the poor. This is a clear victory for all those who are justifiably concerned about the existential threats digital government and digital welfare poses for human rights.

Aldus Philip Alston, VN-Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, over de uitspraak van de Haagse rechtbank over SyRI, het geheime profileringsalgoritme waarmee de overheid uitkeringsfraude wil opsporen. Voor SyRI worden een groot aantal persoonlijke gegevens die de overheid heeft van haar burgers gekoppeld en met behulp van een (geheim) algoritme doorzocht op afwijkende patronen. De rechtszaak tegen de Staat was aangespannen door een collectief van burgerrechtenorganisaties en de FNV die de campagne ‘Bij Voorbaat Verdacht’ startten.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.