Sensatiebelust

In de Tweede Kamer hebben CDA, PvdA en GroenLinks een initiatiefwetsontwerp aangekondigd dat de verspreiding van foto's en filmpjes van slachtoffers van ongelukken verbiedt. De partijen willen 'het willens en wetens openbaar maken van beeldmateriaal van slachtoffers die dringend hulp behoeven of inmiddels zijn overleden' strafbaar stellen (...) Dit fotograferen of filmen is op zichzelf al afkeurenswaardig, maar het publiekelijk delen van de beelden, wat in de praktijk veelvuldig voorkomt, is ronduit onacceptabel. Het is een daadwerkelijke inbreuk op de privacy van een slachtoffer. Op het moment dat iemand slachtoffer is geworden van bijvoorbeeld een ongeval of een misdrijf verkeert deze persoon doorgaans in een hulpeloze toestand. Op dergelijke momenten is het voor het slachtoffer zeer onwenselijk dat er beelden worden gemaakt die worden verspreid, van hem of haar in die kwetsbare toestand. Ook naasten en nabestaanden kunnen eronder lijden.' Het wetsvoorstel is gericht op de verspreiding door particulieren via sociale media. Degene die 'te goeder trouw in het algemeen belang' beelden verspreidt (lees: de journalist) is niet strafbaar. Ook het maken en op de privé-telefoon bewaren van beelden wordt volgens de indieners niet verboden. Het kan immers bewijsmateriaal voor de politie opleveren. Het gaat de initiatiefnemers vooral om de sensatiebeluste verspreiding van beelden die vervolgens via sociale media eindeloos worden gedeeld. Alhoewel ik bij de intenties van de indieners ook een vleugje opvoedingsdrang vermoed vind ik de bescherming van de privacy reden genoeg om het voorstel serieus te nemen. Maar er zijn ook wel kritische kanttekeningen bij te maken. Ik vond er twee.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sean Ellis (cc)

Niet zonder weerstand

COLUMN - In haar prachtige essaybundel Frictie, die kort voor de zomer verscheen, beschrijft Miriam Rasch onder meer hoe allerlei technologie – van apps tot apparaten – ‘gemak’ beloven, een frictieloos bestaan. Ze nemen taakjes van ons over, bewijzen ons diensten en zorgen voor ons, als een legertje elektronische dienstbodes die altijd voor ons paraat staan.

Het hoogste streven is dat tussen wens en daad amper afstand resteert: nog voor de melk op is, heeft je koelkast al een vers pak voor je besteld. Apps beloven te anticiperen op je behoeften. De slimme thermostaat floept aan zodra hij merkt dat je onderweg naar huis bent; je koffiemachine krijgt een seintje om je eerste bakkie troost te maken, net voordat je slaapapp besluit dat het ideale moment is aangebroken om je wakker te maken.

Die droom is niet zonder gevaren.

Zulke apps zitten bomvol surveillancesensors, en ze delen hun over jou vergaarde data zonder je medeweten – laat staan je instemming – met allerlei nieuwsgierige bedrijven. Ze zijn vaak slecht beveiligd, zodat ook ongenode gasten er toegang toe hebben.

Rasch snijdt een ander punt aan, waarover ik niet eerder had nagedacht: een leven zonder frictie is ook een leven zonder moeite, een wereld zonder weerstand; en, zo betoogt ze, uiteindelijk ook een wereld zonder ethiek, zonder reflectie.

Eén miljoen toestemmingen?

Reclame bedrijf JCDecaux wil graag weten hoeveel mensen hun reclamezuilen in de publieke ruimte zien. Afgelopen week verscheen er een triomfantelijk bericht bij Marketing Tribune dat JCDecaux nu meer inzicht heeft in de hoeveelheid impressies op basis van smartphone data:

JCDecaux krijgt meer inzicht in aantallen mensen en impressies rondom zijn digitale schermen. De nieuwe methode meet namelijk nauwkeurig door middel van de smartphones van voorbijgangers.
Het mobiele panel van partner Resono bestaat uit ruim een miljoen Nederlanders die via hun smartphone meehelpen de drukte rond de digitale schermen van JCDecaux te meten.
Zij hebben toestemming gegeven dat deze gegevens verzameld worden, volledig geanonimiseerd en strikt volgens de Europese privacyregels.

Eén miljoen Nederlanders zouden dus toestemming hebben gegeven om hen te volgen. De partner van JCDecaux – Resono – meldt vol trots op hun website dat zelfs 7 miljoen Nederlanders toestemming hebben gegeven. Zie je het al voor je? Eén (of zelfs zeven) miljoen Nederlanders die toestemming hebben gegeven om hen te volgen?

Privacyregels

De toestemmingen zouden verkregen zijn conform de Europese privacyregels. De Nederlandse implementatie daarvan is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zijn er drie mogelijk gronden op basis waarvan mobiele telefoons gevolgd mogen worden: toestemming, overeenkomst en gerechtvaardigd belang. JCDecaux (en op de achtergrond Resono) claimt dus van één miljoen Nederlanders toestemming te hebben. Als je echter kijkt naar de eisen die de AVG stelt aan de geldigheid van een toestemming, dan lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat de toestemming van één miljoen Nederlanders daaraan voldoet. Een rechtsgeldige toestemming moet namelijk voldoen aan de volgende eisen:

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour | Hoog risico op weigering

A group of European digital advertising associations on Friday criticized Apple Inc’s plans to require apps to seek additional permission from users before tracking them across other apps and websites.
….
The group of European marketing firms said the pop-up warning and the limited ability to customize it still carries “a high risk of user refusal.”

In de aankomende versie van Apple’s besturingssysteem voor smartphones moet aan gebruikers expliciet om toestemming worden gevraagd om hen in andere apps of websites te mogen volgen. Dat sommige marketing associaties daar tegen protesteren is niet verwonderlijk, deze maatregel is een behoorlijk risico voor hun businessmodel. Want ja, waarom zou je gebruikers duidelijk maken dat je ze op allerlei manieren profileert als je dat ook uit het zicht kan doen?

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Privacy vs. corona: hoe ver mag de overheid gaan?

REPORTAGE - Uit de persconferentie van de regering gisterenavond werd duidelijk dat men kijkt naar het gebruik van apps om het contactonderzoek te ondersteunen. Dit riep nogal wat vragen op over de privacy. Vorige week maakte Nieuwsuur daar de volgende reportage over:

Ben je vandaag al naar buiten geweest? Hoe ver? Wie kwam je tegen? Het zijn vragen die normaal alleen jij kunt beantwoorden. Maar sommige overheden kennen het antwoord inmiddels ook. Zij gebruiken locatiegegevens van burgers in de strijd tegen het coronavirus. Zo kregen Israëliërs een sms’je nadat ze contact hadden met coronapatiënten, en worden besmette Zuid-Koreanen gevolgd om zeker te weten dat ze hun quarantaine niet doorbreken.

Noodzakelijk, of gaat dit te ver? De Europese Unie roept lidstaten op om het gebruik van locatiegegevens te overwegen. Onder meer België, Slowakije en Oostenrijk zijn al overstag. Nederlandse telecomproviders zijn bereid de overheid te helpen, maar de Tweede Kamer ziet dat voorlopig niet zitten.

De Autoriteit Persoonsgegevens zegt ondertussen de situatie scherp in de gaten te houden. Op dit moment is het volgens de Autoriteit Persoonsgegevens niet volledig onmogelijk, maar kan het eigenlijk alleen als er een wettelijke regeling voor wordt gemaakt.

Voormalig huisarts Wim Jongejan vraagt zich ondertussen af of het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Autoriteit Persoonsgegevens wel het hele verhaal vertellen over een corona-opt-in voor het Landelijk SchakelPunt (LSP):

Foto: Clair Graubner (cc)

Vogelvrij in je eigen huis

ESSAY - door Matthé Scholten (Ruhr-Universität Bochum)

Sinds de jaarwisseling zijn mensen met psychische aandoeningen vogelvrij in hun eigen huis. Op 1 januari is namelijk de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg in werking getreden.

Onder voorganger Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen waren (zoals de naam van de wet al doet vermoeden) enkel gedwongen opnames in instellingen geregeld. Dat is niet meer van deze tijd – een tijd waarin mensen met psychische aandoeningen een plek midden in de maatschappij zouden moeten hebben. En niet onbelangrijk: een tijd waarin vanwege verregaande kostenbesparingen het aantal bedden in psychiatrische ziekenhuizen in rap tempo is afgebouwd.

De nieuwe wet maakt het daarom mogelijk om personen met psychische aandoeningen ook in de thuissituatie gedwongen te behandelen.

Aan goede bedoelingen geen tekort.

Zo moet de wet bijvoorbeeld vroegtijdige interventie mogelijk maken en de inspraak van betrokkenen vergroten. Verder is het uitgangspunt van de wet dat dwangmaatregelen alleen als uiterste middel mogen worden toegepast. Deze video van het ministerie vat de hoofdpunten van de nieuwe wet kort samen.

Alle goede bedoelingen ten spijt lijkt het erop dat mensen met psychische aandoeningen sinds de jaarwisseling in de meest ongelukkige combinatie van een nanny state en een politiestaat leven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Overheid moet stoppen met SyRI

NIEUWS - Vandaag heeft de rechtbank in Den Haag uitspraak gedaan over de inzet van het algoritmesysteem SyRI (Systeem Risico Indicatie) door de overheid. De rechter besloot dat de overheid moet stoppen met het profileren van burgers met grootschalige data-analyse om fraude met sociale voorzieningen op te sporen. Nederlanders zijn niet langer ‘bij voorbaat verdacht’.

De rechtszaak tegen de Nederlandse Staat was aangespannen door een coalitie van maatschappelijke organisaties, bestaand uit het Platform Bescherming Burgerrechten, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM), vakbond FNV, Privacy First, Stichting KDVP, de Landelijke Cliëntenraad en auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari.

Foto: Vincent Truchseß (cc)

Een achterdeur in Whatsapp

Mensen doen soms een envelop om hun e-mailtje of hun appje, zodat alleen zijzelf en de geadresseerden dat kunnen lezen. Omdat inbraken op andermens’ berichtenverkeer akelige consequenties kunnen hebben en mensen aan hun privacy hechten, bouwen applicatiebouwers zulke versleuteling vaker in. Whatsapp versleutelt automatisch alle berichten, net als Signal en Telegram; ook Facebook Messenger wil versleuteling tot standaard verheffen.

Evenredig aan de behoefte van gebruikers aan veiligheid en versleuteling groeit de wens van overheden om achterdeurtjes in te bouwen: wegen om die encryptie te breken. Zonder die achterdeurtjes zou de overheid machteloos staan tegen criminelen, is het verhaal.

Al in 1988 fileerde Intel-techneut Timothy C. May die retoriek: hij destilleerde de doembeelden van toen en noemde die, met een klassieke verwijzing, de Vier Ruiters van de Infocalyps: terroristen, pedofielen, drugsdealers en witwassers.

Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid bepleitte onlangs in navolging van zijn Amerikaanse collega William Barr dat internetplatforms de sleutels van hun gebruikers aan justitie moesten kunnen overhandigen, om opsporingsdiensten toegang te verschaffen tot berichten- en chatverkeer. Heel Bijbelvast legde Grapperhaus de nadruk op kinderporno als argument om zijn ‘sleutelrecht’ op te eisen: ‘Wat ik graag zou willen is met grote internetpartijen om de tafel en zeggen: luister, we gaan het nu zo regelen dat wij in ieder geval als er sprake is van verdacht verkeer toch een toegang kunnen krijgen om te kunnen zien wat zich er precies afspeelt.’

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende