Feit en fictie rond ‘het Kalifaat’

Zoals bekend heeft de fundamentalistisch-revolutionaire beweging ISIS het kalifaat uitgeroepen in delen van Irak en Syrië. De Egyptisch-Belgische journalist Khaled Diab zet in korte maar krachtige pennestreken zowel uiteen hoezeer de fantasie van ISIS verschilt van de historische kalifaten als hoe de postkoloniale geschiedenis de droom van het kalifaat heeft doen herleven: The problem with this new caliphate, which, an ISIS spokesman claimed on Sunday, had been established under Abu Bakr al-Baghdadi, an Islamist militant leader since the early days of the American occupation of Iraq, is that it is ahistorical, to say the least. In de bloeitijd van het kalifaat was de dichter Abu Nuwas, die zowel de homo-erotiek als de wijn bezong, een literaire grootheid. En de rationalistische filosoof Abu’l Ala Al-Ma’arri mocht schrijven dat de heilige boeken vol oudewijvenpraatjes stonden. Fundamentalisten wijzen dat uiteraard af als een latere pervertering, en grijpen daarom terug op de periode van de eerste vier 'rechtgeleide kaliefen'. Maar ook op dit punt wordt een club als ISIS verblindt door hun puritanisme: Muhammad, the most “rightly guided” of all, composed a strikingly secular document in the Constitution of Medina. It stipulated that Muslims, Jews, Christians and even pagans had equal political and cultural rights — a far cry from ISIS’ punitive attitude toward even fellow Sunnis who do not practice its brand of Islam, let alone Shiites, Christians or other minorities. Diab zet vervolgens uiteen hoe het Arabisch streven naar emancipatie onder het juk van het Ottomaanse Rijk aanvankelijk gepaard ging met een bewondering voor het Westerse modernisme, maar omsloeg in een negatieve waardering nadat de koloniale grootmachten keer op keer hun beloften schonden om de Arabische volken te steunen in hun streven naar onafhankelijkheid. De steun van het Westen aan dictators en autocraten leidde tot een wantrouwen in retoriek over democratie; het falen van het pan-Arabisme om een wederopbloei, Arabische eenheid en vrijheid te bewerkstelligen leidde tot een teleurstelling in seculiere politiek; en de corrupte, nepotistische monarchen leidden tot een afkerigheid van veel arabieren jegens traditionele islamitische noties van gehoorzaamheid aan het gezag. Out of this multilayered failure, which often included the brutal suppression of both secular oppositionists and moderate Islamists, emerged a nihilistic fundamentalism, which claimed that contemporary Arab society had returned to the pre-Islamic “Jahiliyyah” (an “age of ignorance”). The only way to correct this was to declare jihad not only against foreign “unbelievers,” but also against Arab society itself in order to create a pure Islamic state — one that has only ever existed in the imaginations of modern Islamic extremists. Aan het einde van de dag, stelt Diab echter, wil de gewone Arabier in de straat eenvoudigweg zijn eerlijke aandeel in "brood, vrijheid en sociale gerechtigheid", zoals de leuze op het Tahrirplein luidde.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.