Steeds meer privaat geld naar universiteiten

Universiteiten in Nederland zijn voor hun inkomsten stuk voor stuk voor meer dan 10 procent afhankelijk van privaat geld. Dat blijkt uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer. In totaal harkten de dertien Nederlandse universiteiten in 2009 liefst 1,1 miljard euro binnen aan geld dat niet van de overheid kwam en dat bedrag stijgt sindsdien door. Volgens de rekenkamer kregen in 2009 de Nederlandse universiteiten tussen de 44 en 188 miljoen euro - 10 tot 26 procent van de jaarinkomsten - binnen uit de zogenoemde ‘derde geldstroom’. Daar vallen, naast opbrengsten uit speciale cursussen aan derden, ook de opbrengsten onder van specifiek onderzoek in opdracht van overheden, instanties en bedrijven zoals Philips. Uit een aantal recente jaarverslagen van verschillende universiteiten blijkt dat het aandeel van privaat geld alleen maar toeneemt.

Door: Foto: marie-ll (cc)
Foto: Sharon Drummond (cc)

Wat brengt onderwijs op?

, door

DATA - Kan je de opbrengsten van onderwijs in geld uitdrukken? En zo ja, helpt dat dan in de discussie over studiefinanciering? Een recente publicatie levert relevante inzichten.

Beleidsrapporten en statistiek zijn nooit neutraal, al is het alleen maar om wat er niet wordt onderzocht. Van Bijsterveld besloot in 2010 dat het geen zin heeft om “zwarte” en “witte” scholen apart te behandelen, omdat segregatie in grote steden een feit is, ook op basis van de samenstelling van de wijken. Daarmee verdwenen ook de statistieken hierover. Een ander voorbeeld is “bevoegdheid”, dat sinds 2008 niet meer wordt bijgehouden; een veel onduidelijker criterium “bevoegdheid” kwam er voor in de plaats.

Maar er verdwijnen niet alleen statistieken, er komen er ook bij. Zo is in het rapport “Trends in Beeld 2012” van OCW sinds enkele jaren het begrip “Net Present Value” opgenomen (zie grafiek 1.101 op p. 68). Een indicator van de OECD die aangeeft hoeveel het volgen van een opleiding oplevert voor het individu en de maatschappij. Voor een hogere opleiding is dat ongeveer 100k. Een mooie prelude voor het sociaal leenstelsel.

Ik zocht naar meer grafieken hierover en kwam al snel uit bij een blog van Bas Jacobs, die met diverse bekende economen (Rick van der Ploeg, Sweder van Wijnbergen) heeft gepubliceerd over alternatieve vormen van studiefinanciering. Hij is al jaren voorstander van een sociaal leenstelsel, dat ook met succes is ingevoerd in Australië. Het heeft daar geen negatieve gevolgen gehad voor de toegankelijkheid.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Mededeling

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Tom & Katrien (cc)

Verwachtingen marktwerking niet waargemaakt

, door

ACHTERGROND - Bijna dertig jaar geleden heeft het kabinet Lubbers I de marktwerking in de openbare dienstverlening geïntroduceerd. Onderzoek naar privatisering, verzelfstandiging en marktprikkels in de ouderenzorg en het hoger onderwijs wijst uit dat de verwachtingen nog niet zijn waargemaakt, schrijft onderzoeker Anna de Zeeuw.

Bij de introductie van marktwerking leefden er bij politiek en dienstverleners hoge verwachtingen. Marktwerking zou ten goede komen aan een groter kostenbewustzijn, productinnovatie, en meer keuzevrijheid. En inderdaad, de ouderenzorg en het hoger onderwijs gingen ‘bedrijfsmatiger’ werken, al bleef de overheid, ondanks het proces van privatisering en verzelfstandiging, een stevig stempel op de sectoren drukken.

Fusies en protocollen

Wat uit mijn onderzoek naar percepties van marktwerking en kwaliteit in de periode 1982-2008 sterk naar voren komt, is dat de (landelijke) overheid de ouderenzorg en het hoger onderwijs vooral is gaan sturen via strakke protocollen en processen. Dat doet ze als opdrachtgever en financier vooraf en als kwaliteitsinspecteur achteraf. De overheid wil hoe dan ook controle houden op de dienstverlening en de kwaliteit ervan. Wat daarbij meespeelde was de publieke verontwaardiging over managers die vooral goed voor zichzelf (en hun salaris) zouden zorgen.

Een tweede opvallende ontwikkeling in de ouderenzorg en het hoger onderwijs is dat er door de marktwerking een proces op gang is gekomen van fusie en concentratie. Het aantal maatschappelijke dienstverleners nam af en als gevolg daarvan groeide de omvang van de instellingen fors. En deze dienstverlenende ‘molochs’ begonnen zich voornamelijk te richten op rendement en protocollen: in het hoger onderwijs hanteert men bijvoorbeeld de termen ‘studierendement’, ‘doorstroomsnelheid’ en bindende accreditatiekaders.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Asscher en Pechtold kunnen nu het verschil maken

, door

Eerder werd op Sargasso al geconstateerd dat het debat over de toekomst van ons onderwijs ontbreekt is in de strijd om de kiezersgunst. Dat uitgerekend van buiten Den Haag een oproep tot debat komt is volgens Jan Fasen, directievoorzitter van het Connect College, een mooie gelegenheid om in discussie te gaan over wat we nu echt willen met ons onderwijs.

Blij verrast las ik afgelopen zaterdag in het NRC de oproep van Lodewijk Asscher aan Alexander Pechtold om met hem in debat te gaan over onderwijs. Blij, omdat een van de belangrijkste thema’s van deze tijd eindelijk punt van debat wordt. Verrast, omdat over zo’n belangrijk thema als onderwijs uitgerekend een politicus van buiten de Haagse arena zo’n oproep doet.

De punten die Asscher noemt zijn wel old-fashioned: heldere normen, bijscholing van leraren, nieuwe methoden en een Inspectie die echt optreedt. Bestuurlijk is dit allemaal te regelen, dat heeft hij bewezen in Amsterdam, maar of we daarmee het onderwijs hebben dat antwoord geeft op de leervraag van de hedendaagse leerling is nog maar zeer de vraag. Die leerling is niet veranderd, maar zijn leervragen wel. Omdat de omgeving waarin hij leert en de manier waarop hij wil leren is veranderd. Dat heeft die leerling niet zelf bedacht, laat staan veroorzaakt. Maar kinderen hebben een fenomenaal aanpassingsvermogen in veranderende situaties.

De samenleving is veranderd en verandert nog steeds. Met een diepgang en snelheid waardoor onzekerheid voor de toekomst de enige zekerheid is die we nog hebben. De huidige crisis toont aan dat een aantal, onschendbaar gewaande, paradigma’s op kiepen staan. Politieke -, financiële -, morele -, omgevings – en economische paradigma’s zijn aan herdefiniëring toe. Dat móet consequenties hebben voor de manier waarop we naar onderwijs kijken. We bevinden ons daarom ook in een leercrisis en om die crisis aan te pakken is, zoals Asscher terecht stelt, meer nodig dan geld. Allereerst snakken we naar visie, visie en nog eens visie. Op de samenleving van de 21e eeuw. Uitgedrukt in een meeslepend verhaal. Geen polariserend of minachtend verhaal dat een heel onderwijsveld beledigt, zoals de VVD vooral doet. Maar een hedendaags verhaal dat hoop en vertrouwen biedt en ons verlost van het dominante denken in systemen, regels en structuren.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Waan van de dag

Onvrede over bestuursvoorzitter Windesheim

, door

NIEUWS - Eerder dit jaar bleken 300 diploma’s van journalistiekstudenten aan de hogeschool Windesheim in Zwolle opnieuw gecontroleerd te moeten worden. Maar er gaat wel meer mis bij de hogeschool, schrijft 925 op basis van anonieme bronnen. De bestuursvoorzitter van de semi-overheidsinstelling, Albert Cornelissen, gedraagt zich als een zonnekoning.

Foto: copyright ok. Gecheckt 30-10-2022

Onderwijs en politiek: De stilte na de langstudeerboete

, door

Afgezien van het gekrakeel over de langstudeerboete, is het oorverdovend stil over het thema onderwijs in de verkiezingscampagnes. Een gemiste kans volgens Jeroen Janssen, want er liggen nog genoeg brandende vraagstukken te wachten op een oplossing.

Je zou kunnen denken dat onderwijs weer hoog op de politieke agenda staat en een belangrijk onderwerp vormt in de verkiezingscampagne. Nadat CDA lijsttrekker Van Haersma Buma het vuurtje opstookte door te stellen dat wat hem betreft de langstudeerboete afgeschaft moest worden, lijkt het onderwijs weer helemaal terug als twistpunt in de verkiezingsstrijd. Zendtijd in alle journaals en actualiteitsrubrieken, opiniestukjes in de kranten en spoeddebatten plus een dreigende motie van wantrouwen tegen de staatssecretaris. Waar het naartoe moet met het Nederlandse onderwijs is weer inzet van de verkiezingen!

Volgens mij is niets minder waar. Behalve de aandacht voor de langstudeerboete, heerst er een oorverdovende stilte over het onderwijs in de politieke campagnes. En dat is vreemd. Waar het afgelopen jaar het onderwijs regelmatig (negatief) in het nieuws was (bijvoorbeeld vanwege onze dalende positie op internationale onderwijsranglijstjes, de bezuiniging op het Passend Onderwijs, etc.) blijft het nu stil. Wat zijn de plannen van onze politieke partijen? Wat zijn hun speerpunten wat betreft het onderwijs? Wat is de visie van onze lijsttrekkers over problemen en vraagstukken in het Nederlandse onderwijs? Weet u het? Ik niet.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Speculeren met belastinggeld

, door

Verschillende MBO-instellingen zijn in de financiële problemen gekomen door dubieuze beleggingen in derivaten. Dat ontdekte De Telegraaf deze week. Een schande! Of toch niet? 

Mijn primaire reactie op het nieuws van De Telegraaf? Dit kan dus echt niet! Publiek geld steken in derivaten – beleggen met belastinggeld. Onderwijsgeld moet naar onderwijs, niet naar schimmige speculaties op een volatiele beurs. Geen wonder dat universiteiten, hbo’s en nu ook mbo’s in financiële problemen zitten. Verbieden, dit soort creatieve geldstromen.

Zo’n mening bezinkt dan na een nachtje slapen en na wat rust verbreedt de horizon zich weer langzaam. De vernauwde blik krijgt oog voor een alternatieve lezing. Een kabinet dat kort op het onderwijs enerzijds en een ambitieus bestuur dat hetzelfde onderwijs een warm hart toedraagt anderzijds met daar tussen in een bank die adviseert om het beetje vermogen van een geld te laten groeien om aan te wenden voor … onderwijs. Dat is toch een heel begrijpelijke strategie? Wij kunnen toch niet tegen bestuurders van onderwijsinstellingen zijn die geen genoegen nemen met minder geld en, hypothese, slechter onderwijs?

Zouden we de speculatiedrift van scholen niet ook kunnen uitleggen als de weigering van besturen zich bij de huidige, financiële prikkels vanuit Den Haag (minder graag) neer te leggen? Hoe zouden we reageren als was gebleken dat deze derivaten, mits goed belegd, op een school goed zou zijn voor: 1) vier extra leerkrachten die, 2) zes uur per week maatschappelijke vorming geven en dan de 2a) gevaren van ge- en misbruik van alcohol op jonge leeftijd bespreken, 2b) veilige seks onder de aandacht brengen, 2c) normen waarden van ons maatschappelijk verkeer bediscussiëren … Enfin: het droomcurriculum van CDA, PvdA, VVD en PVV uitvoeren?

Waan van de dag

VVD en PvdA schaffen forensentaks en langstudeerboete af

, door

NIEUWS - De Telegraaf meldt dat naast tijdens de onderhandelingen voor het regeerakkoord niet alleen de forensentaks uit het Lenteakkoord sneuvelt. Ook de langstudeerboete voor studenten (ingevoerd door VVD-staatssecretaris Halbe Zijlstra) haalt het regeerakkoord waarschijnlijk niet.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende