Net als bij de Tweede Kamerverkiezingen lijken er ook voor de komende gemeenteraadsverkiezingen wat corona gerelateerde probleempjes te zijn. Onder ander bij het verkrijgen en inleveren van ondersteuningsverklaringen. Dat raakt alleen nieuwe partijen.
De Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 vonden plaats toen de ‘derde golf’ het land teisterde. Oplopende besmettingen waren aanleiding de toen geldende maatregelen niet te versoepelen. Maar de verkiezingen moesten wel doorgaan. Van uitstel was geen sprake.
De semi-lockdown leidde wel tot problemen voor nieuwe partijen. Voor deelname aan verkiezingen moeten bij de gemeenten ondersteuningsverklaringen ingeleverd worden. Partijen als Volt, Lijst Krol en NLBeter vonden dat lang niet alle gemeenten “hun zaken niet op orde hadden”.
Sommige gemeenten boden niet altijd de mogelijkheid om zonder afspraak langs te komen. En dat niet alleen: het maken van een afspraak ging her en der moeizaam. Een woordvoerder van NLBeter wist van gevallen waar een afspraak niet telefonisch maar online mest worden gemaakt. “En soms ben je dan twee weken verder voordat een ambtenaar tijd heeft”, verzuchtte de woordvoerder.
Ook Henk Krol had soortgelijke ervaringen en stelde Kamervragen. De minister antwoordde dat ze er begrip voor had dat gemeenten vooral op afspraak wilden werken, maar gaf ook aan dat kiezers ook zonder afspraak hun verklaring konden af leggen.
Zonder afspraak ondersteuningsverklaring afleggen
Ook voor de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen gelden aangepaste maatregelen. Wat betreft de ondersteuningsverklaringen zijn de gemeenten in de ‘Circulaire gemeenteraadsverkiezingen maart 2022’ (hier te downloaden) er op gewezen dat “ook kiezers die zonder afspraak een ondersteuningsverklaring komen afleggen, daartoe de gelegenheid krijgen, uiteraard met inachtneming van de regels rond covid-19. Er moet in de periode waarin de verklaringen kunnen worden afgelegd, altijd deskundig personeel aanwezig zijn. Ook andere (balie)medewerkers moeten op de hoogte zijn, zodat zij kiezers op de juiste manier kunnen informeren en (eventueel) doorverwijzen.”
Tevens zijn de gemeenten ingelicht dat er meer tijd moet zijn om ondersteuningsverklaringen af te leggen. De reguliere termijn van twee weken is verlengd tot vier weken. “Kiezers moeten dus van maandag 3 januari tot en met maandag 31 januari 2022 een ondersteuningsverklaring kunnen afleggen.”
En hoe zit dat nu inde praktijk? Tien voorbeelden.
Zoek de verschillen
Gemeente Alphen aan den Rijn: “Wilt u een politieke partij steunen, dan kunt u van 3 januari tot en met 31 januari 2022 een ondersteuningsverklaring in het gemeentehuis inleveren. U maakt hiervoor een afspraak.”
Gemeente Amsterdam: “ondersteuningsverklaring inleveren bij een Stadsloket naar keuze. Dat kan van 3 tot en met 31 januari 2022. U hoeft hiervoor geen afspraak te maken.”
Gemeente Epe: “Van maandag 17 tot en met maandag 31 januari 2022. Normaal moeten klanten voor de publieksbalie een afspraak maken maar hiervoor kunt u vrij binnen lopen tijdens werkdagen tussen 08:00 en 17:00 uur. “
Gemeente Heerenveen: “De verklaring kan tot en met 31 januari 2022 afgelegd worden. Wilt u een ondersteuningsverklaring afleggen dan moet u langskomen op het gemeentehuis. Wij vragen u hiervoor een afspraak te maken.”
Gemeente Meppel: “Ondersteuningsverklaringen kunnen van 17 januari 2022 tot en met 31 januari 2022 worden afgelegd. Wanneer u met een hele groep ondersteuners tegelijkertijd naar het gemeentehuis komt, wilt u dan een afspraak maken?”
Gemeente Nijmegen: “U kunt een ondersteuningsverklaring afleggen van 3 januari tot en met 31 januari 2022. Maak een afspraak of loop binnen.”
Gemeente Oldenzaal: “Je kunt een ondersteuningsverklaring afleggen van 3 tot en met 31 januari 2022. We verzoeken je hiervoor een afspraak te maken.”
Gemeente Ooststellingwerf: “U kunt vanaf 3 januari tot en met 31 januari een ondersteuningsverklaring afleggen. Dit kan bij de balie op het gemeentehuis. Maak voor het afleggen van een ondersteuningsverklaring eerst een afspraak.”
Gemeente Utrecht: “Tussen 3 januari en 31 januari bij de snelbalie van Burgerzaken. U hoeft geen afspraak te maken.”
Gemeente Venray: “De kiezer kan een afspraak maken voor het afleggen van een ondersteuningsverklaring. Binnenlopen tijdens de openingstijden van het gemeentehuis mag ook.
De periode voor het afleggen van ondersteuningsverklaringen is 17 tot en met 31 januari 2022.”
Drie van de tien genoemde gemeenten vermelden een kortere periode voor afleggen van de verklaringen. Dat kan dus niet. Vier van tien gemeenten sturen nadrukkelijk aan op het maken van een afspraak en vermelden een vrije inloop niet. Hopelijk is dat niet representatief voor alle gemeenten.
Sneuvelt nieuw elan door lockdown?
Nieuwe partijen blijken niet altijd voldoende achterban te hebben om de benodigde ondersteuningsverklaringen te krijgen. Bovendien hebben nieuwkomers vaak een pr-achterstand ten opzichte van zittende partijen. Dus moeten ze soms de straat voor op om mensen te werven die bereid zijn een ondersteuningsverklaring af te geven. Dat is om twee redenen soms lastig.
Ten eerste: Het aantal benodigde verklaringen hangt af van de grootte van de gemeente. In gemeenten waar het aantal te verdelen raadszetels minder dan 19 is zijn tien ondersteuningsverklaringen nodig. In gemeenten waar het aantal te verdelen raadszetels 19 of meer is, maar minder dan 39 zijn twintig verklaringen vereist. En dertig in gemeenten waar het aantal te verdelen raadszetels 39 of meer is.
En dan die lockdown: Teunis Dokter wil in Groningen als onafhankelijk kandidaat meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Maar in de lockdown vindt hij het moeilijk om ondersteuningsverklaringen bij elkaar te bedelen. “Er zijn veel minder mensen in de winkelstraten waardoor het lastiger is om mensen te bereiken en om met hen in gesprek te gaan”. En “Waar het normaal vrij eenvoudig is om een collegezaal in te lopen en 150 mensen toe te spreken met wat ik van plan ben, gaat dat nu niet, omdat het onderwijs digitaal plaatsvindt.”
Zou de lokale democratie nu nieuw elan mislopen door de lockdown?
