Over de eed/belofte, de Grondwet en constitutionele hoffelijkheid

van Aalt Willem Heringa Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) werd geconfronteerd met een negatief advies van de Raad van State (RvS) over haar wetsvoorstel om te verbieden dat voorrang wordt gegeven aan statushouders bij de toekenning van huurwoningen. Het argument van de RvS was gebaseerd op artikel 1 van de Grondwet: het gelijkheidsbeginsel. Kort gezegd was het argument van de RvS dat statushouders in een andere positie verkeren dan nationale ingezetenen, omdat zij geen inschrijfduur hadden kunnen opbouwen en daardoor op achterstand blijven staan als zij geen voorrang krijgen. Kortom, ongelijke gevallen die verlangen dat ze ongelijk worden behandeld. Het advies was om het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen. Met zo’n advies moet je als minister, en ook als kabinet, iets. In de eerste plaats omdat een minister een eed/belofte heeft afgelegd waarin onder meer trouw aan de Grondwet. In de tweede plaats omdat het de RvS is die in ons bestel als Hoog College van Staat de Grondwet interpreteert en beoordeelt of deze in voorgestelde wetgeving wordt geschonden. Dat is een belangrijke rol omdat – tenzij de Staten-Generaal ingrijpen – een rechter een eenmaal aangenomen wet niet meer mag toetsen aan de Grondwet. Daarmee is die voorfase van het advies uiterst belangrijk, om ongrondwettelijke misstappen te voorkomen. In de derde plaats vereist constitutionele zuiverheid dat staatsrechtelijke instellingen en personen elkaar respecteren en serieus nemen. Dan is het zacht gezegd niet erg netjes als een minister, zoals Minister Keijzer deed, meteen na dat het advies was uitgebracht, mededeelt dat het voorstel gewoon naar de Tweede Kamer gaat. En o ja, los daarvan gaat ze het advies bestuderen. De juiste reactie zou zijn geweest: ‘we gaan het advies serieus nemen, want twijfel over de grondwettigheid moet worden weggenomen en voorkomen’. In de vierde plaats omdat in een zaak als deze in de ministerraad dient te worden besloten: de ministerraad beraadslaagt en besluit onder meer over de consequenties van door de RvS uitgebrachte adviezen, indien deze ingrijpende kritiek op de inhoud of de vormgeving van het voorstel of ontwerp bevatten. De Grondwet, en daarbinnen geldt dat ook voor grondrechten zoals neergelegd in artikel 1 dient ter inkadering en beteugeling van de overheid en ter bescherming van hen die zich binnen de Nederlandse rechtsmacht bevinden. De crux en functie zijn ook het begrenzen van door de meerderheid besloten wetten en besluiten. De democratische rechtsstaat is een begrensde constitutie die individuen beschermt en meerderheden in hun willekeur begrenst. Het in deze casus niet serieus nemen in woorden en daden van de RvS en de Grondwet, met een louter beroep op het regeerakkoord of afspraken tussen de coalitiepartijen, of om politieke doelen met het oog op de verkiezingen te dienen, is zorgelijk. Het is ook in strijd met de eed/belofte, en een vorm van constitutioneel/rechtsstatelijk vandalisme. Het brengt de RvS in diskrediet, ontzegt de Grondwet normatieve kracht en stelt politieke opportuniteit boven recht. Daarbij brengt het straks mogelijk de rechterlijke macht in de positie om zo’n regeling buiten toepassing te verklaren met een beroep op het gelijkheidsbeginsel in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, en internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. Kortom, minister, ministerraad en de voorzitter daarvan, de minister-president: neem de eed/belofte en de Grondwet serieus, neem de spelregels van constitutionele hoffelijkheid en respect voor de waarde van andere instellingen in acht, en zie af van deze ongrondwettelijke gang van zaken. En herzie ook het gewraakte voorstel omdat op het punt van doelmatigheid en ongewenste neveneffecten, de waarde van de wet en van wetgeving op het spel staan. Als het voorstel dan toch bij de Tweede Kamer wordt ingediend: Tweede Kamer, neem het advies van de RvS serieus, alsook de vele bedenkingen vanuit de gemeenten. Regeren en wetgeven zijn niet negeren; en wetgeven is evenmin een willekeurige uitkomst van een politieke tombola maar aandacht voor uitvoerbaarheid, neveneffecten en grondwettelijkheid. Een meerderheid en een regering die grondwettelijke begrenzingen afschudden, zetten democratie en rechtsstaat op het spel. Het zou wat zijn: een kabinet dat eigen politiek gewin en wensen stelt boven de Grondwet. Dat kun je het onschendbare staatshoofd niet aandoen; dat zou een minister niet moeten willen; dat zou een minister-president niet moeten laten gebeuren in zijn wacht. Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut. Aalt Willem Heringa is emeritus hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Rutte record: meest opgestapte kabinetsleden

COLUMN - Mona Keijzer werd met spoed het kabinet uitgetrapt. Mark Rutte beroerde zichzelf en jubelde: “Yes, yes, yesss!!”. Hij was er klaar mee want hij had zojuist alweer een record gebroken.

Nog maar kort geleden evenaarde Rutte het Lubbers-record van de meeste opgestapte bewindslieden (Volkskrant 17 september). Toen Kaag en Bijleveld opstapten kon Rutte III, net als Lubbers III, tien opgestapte bewindslieden noteren.

Maar we constateerden  in juni ook dat Ruttpsje-nooit-genoeg niet tevreden is met zijn huidige records. Dus toen Mona Keijzer de stok aanbood waarmee ze zich als een hond kon laten slaan, aarzelde Rutte geen moment. Nu is hij nummer één als premier met de meeste opgestapte bewindslieden.

Nog een succesje: De allerwolligste Troonrede tot nu toe stond op naam van kabinet-Van Agt II. De kabinetten van Rutte lieten de laatste jaren al een stijgende wolligheidtrend zien, nu scoorde demissionair Rutte III met 82,4 procent de wolligste Troonrede ooit.

Ondertussen werkt Rutte ijverig aan de volgende drie records: dat van langstzittende demissionaire MP, premier met de langste kabinetsformatie en vervolgens de langstzittende minister-president. Per vandaag steeg hij in de eerste categorie van de derde naar de tweede plaats (zie de vorige stand onderaan dit artikel).  Nog een dag of zestien en het record van langstzittende demissionaire MP is een feit.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du jour | Kennis kun je niet eten

We moeten echt heel zuinig zijn op onze sector. Ik weet dat met name D66 altijd pleit voor kennisindustrie. We zenden hier uit vanuit Amsterdam. Dan is het gepast om te zeggen: in gelul kun je niet wonen. Maar kennis kun je niet eten.

Aldus Mona Keijzer van het CDA in een poging om nog meer subsidie voor de agrarische sector los te weken. Ze vergeet even gemakshalve dat kennis het product is waar dagelijks hele volksstammen hun geld mee verdienen in het onderwijs, op R&D-afdelingen, wetenschappelijk onderzoek, etc.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

CDA’ers doen PVV’tje

Omdat stoere praat over Turkije en integratie het altijd goed doet in de peilingen, besloten Mona Keijzer en Pieter Omzigt van het CDA het instrument van de Kamervraag ook maar eens te gebruiken voor een tendentieus potje Turkije-bashing:

Vraag 8: Heeft Turkije bij zijn klachten ook aangeboden om de helft van de kosten van de noodzakelijk geachte jeugdzorg voor deze deels Turkse kinderen ten koste van Turkije te laten komen?

En alsof dat nog niet erg genoeg was, vervolgens ook nog de hysterische relnicht uithangen als de minister een paar vragen eerder aangeeft dat er in de ministerraad en op het departement nog nagedacht wordt hoe ze de Turkse regering met een kluitje in het riet kunnen sturen zonder de Nederlandse handelsbelangen te schaden.

Antwoord 4: De Turkse autoriteiten hebben Nederland verzocht hen te informeren als een kind met de Turkse nationaliteit onder verantwoordelijkheid van Bureau Jeugdzorg komt te vallen en over gerechtelijke beslissingen over plaatsing van kinderen met de Turkse nationaliteit in pleeggezinnen. Op dit moment wordt bezien hoe hiermee moet worden omgegaan.

Pieter Omzigt denkt daar dus op te moeten reageren met: OMFG!! De regering denkt er dus serieus over na om alle dossiers zo maar even in handen van een vreemde mogendheid te spelen!! Zijn ze nou helemaal GEK geworden daar in het Torentje?! God beware ons voor den Turck!

Foto: Bettina Neuefeind (cc)

Feit of fabel: Zwangerschapsverlof

ANALYSE - In Eva Jinek op Zondag zei Mona Keijzer (CDA) vorige week dat  ‘Het blijkt ook dat een op de tien vrouwen die terugkomt na een zwangerschap haar baan kwijt is of een mindere baan krijgt.’

Dat is een…

Navraag bij Mona Keijzer leert dat zij zich baseert op een bericht van www.europa-nu.nl. Uit dit bericht blijkt dat de Europese Commissie Nederland voor het Europees Hof van Justitie daagt, omdat in Nederland niet wordt gegarandeerd dat vrouwen die terugkeren van zwangerschapsverlof een gelijkwaardige functie kunnen vervullen.

Uit het rapport “Hoe is het bevallen? Onderzoek naar discriminatie van zwangere vrouwen en moeders met jonge kinderen op het werk.” (maart 2012) van het College voor de Rechten van de Mens blijkt namelijk dat bij 10% van de vrouwen ‘bepaalde taken van haar zijn afgenomen zonder medeweten van de werkneemster’ bij terugkeer na zwangerschapsverlof.

Mona Keijzer heeft dus gelijk wanneer ze stelt dat een op tien vrouwen na zwangerschap een mindere baan krijgt. In het onderzoek staat echter niets over vrouwen die na terugkeer hun baan kwijt raakten. Terugkeer impliceert ook dat ze hun baan nog wel hebben. Vandaar het oordeel fabel.

Is er iets bekend over vrouwen die door zwangerschap hun baan kwijt raken?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.