Relletje op de radio: Giel Beelen moest zo nodig nog even zijn gelijk halen ten koste van muzikant Tim Knol, en trakteerde de singer-songwriter tijdens een optreden in Beelens radioprogramma ongevraagd op een striptease-act. Aanleiding? De uitlatingen die Knol eerder had gedaan over een vergelijkbaar akkefietje dat zangeres Maan was overkomen in de studio bij radio 538. Volgens Beelen kende de zanger & gitarist, die destijds de betreffende radio-DJ's op twitter had uitgemaakt voor een stelletje 'ongelofelijke prutsers', de achtergrond onvoldoende dus had deze daar z'n klep over moeten houden. Bovendien vormde de exposure dat het programma bood al een hele gunst. 'Weet je, dat is twee keer kritiek op mensen die radio maken, maar (...) hoezo? Je mag toch überhaupt blij zijn dat je hier staat?' Volgens Beelen had Knol iets teveel noten op z'n zang in z'n kritiek op radiomakers. Hij besloot de 28-jarige zanger daarom een lesje te leren door eens even lekker over diens grenzen heen te gaan. Grapje man! Moet kunnen. Hé, waarom loop je nou weg? Wat flauw. Doe eens even gewoon lekker mee. Lachen toch? Ach, jij kunt ook nergens tegen!
Oud-premier Ruud Lubbers overleden. De diverse “in memoria” variëren van groot staatsman met indrukwekkend verantwoordelijkheidsgevoel, tot icoon in Nederland, stuntel daarbuiten en van de sfinx die de jaren tachtig vorm gaf tot de man van het onmogelijke compromis. Het AD schrijft van de doden niets dan goeds: Zijn verdiensten zouden het winnen van de kritiek op zijn persoon.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
ANALYSE - Het kan geen kwaad als kranten af en toe hun eigen koppen aan factchecks onderwerpen. De Volkskrant kopte “De nieuwrechtse toekomst is niet langer aan Wilders, maar aan Baudet” maar vergat dat aan een grondige factcheck te onderwerpen. Een analyse van Matthijs Rooduijn op Stuk Rood Vlees.
Vorige maand kreeg de Volkskrant flink wat kritiek te verduren. Aanleiding voor de ophef was een uitgebreid interview met Thierry Baudet, de voorman van Forum voor Democratie (FvD). Het interview zou kritiekloos zijn geweest en bovendien Baudet een podium hebben geboden dat hij, op basis van het aantal Tweede Kamerzetels waarover zijn partij beschikt, niet verdiende.
De ombudsman van de krant, Jean-Pierre Geelen, schreef twee weken later een genuanceerde reactie op het interview en alle ophef die was ontstaan. Aandacht voor een politicus in de krant is niet automatisch ook een steunbetuiging voor die politicus, aldus Geelen, maar verwarring die daarover kan ontstaan is wel een gevaar waar de krant zich goed van bewust moet zijn.
Je zou verwachten dat de Volkskrant hier lering uit heeft getrokken. Niets is echter minder waar.
Op 21 januari publiceerde de krant een artikel met als titel “De nieuwrechtse toekomst is niet langer aan Wilders, maar aan Baudet”. Over de inhoud van het stuk wil ik het hier niet hebben, daar mag iedereen zelf over oordelen. Het gaat me puur en alleen over de elf titelwoorden.
ONDERZOEK - Wat dit jaar bleef liggen is mooi onderzoek over vertrouwen in (Amerikaanse) media. Het maakt nogal uit of je respondenten vraagt of zij ‘media’ vertrouwen of ‘hun media’. Onderzoek van American Press Institute eerder dit jaar nuanceerde ‘het’ vertrouwen in ‘media’ door ook te vragen naar het vertrouwen in media dat respondenten daadwerkelijk gebruiken. Consumenten blijken zeer goed in staat om media-kanalen te vinden waar ze wel voldoende vertrouwen in hebben. De resultaten van beide vragen laten steeds een gespleten beeld zien: gaat ‘media’ onderuit, ‘mijn media’ scoort steeds veel hoger (Zie grafiek – klik voor groter beeld).
De constatering eerder dit jaar is interessant, want het onderscheid tussen media en mijn media is niet gemaakt in onderzoek van bijvoorbeeld het SCP. Daar werd – ook eerder dit jaar – geconstateerd dat het vertrouwen in media door jongeren daalt. Kranten en televisie kregen in 2008 van respondenten van 18-34 jaar een 6,4 en is gedaald naar een 5,5.
Dit beeld van dalend vertrouwen in pers als instituut onder jongeren is nog eens bevestigd door Peter Kanne en Femke van Schelven in hun onderzoek naar “Jongeren en democratie. Onderzoek in opdracht van Vrij Nederland“. (Enschede: I&O Research, januari 2017) dat het SCP aanhaalt. Daar ging het vertrouwen tussen 2007 en 2017 onderuit van 42 naar 28 procent. Dramatische cijfers, maar ook hier geen onderscheid tussen pers en pers die jongeren vooral volgen (en waar ze mogelijk veel meer vertrouwen in hebben).
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
NIEUWS - Niet iedereen heeft voor 2018 het goede voornemen genomen minder brallerig en hitserig te zijn en het nieuws meer sec te brengen.
De NOS kopt nog gematigd met ‘Veel activisten op lijst van Sylvana Simons’. De Telegraaf gaat natuurlijk rellerig doen met ‘Sylvana Simons presenteert lijst vol radicalen’, waarop de Telegraafclownkloon, De Dagelijkse Standaard, niet na kon blijven en de kandidaten van Bij1 SJW huilies noemt.
COLUMN - We trappen de week af met een gastbijdrage: een column van Liza Leistra.
Op een verjaardag van mijn vader, kort na de eeuwwisseling, waren wat vrienden aanwezig die net als hijzelf Nederland nog volkomen wit hebben gekend. De generatie 1920 en daar omtrent. Mensen die tijdens een sporadisch bezoek aan Amsterdam niet konden wennen aan zoveel zwart om hen heen. Het waren geen racisten, maar toch ontsproten bij tijd en wijle de meest vreemde gedachten en uitlatingen aan hun brein.
Mijn vader was een belezen mens, doctorandus sociale geografie, bereisd en verre van bekrompen. Toch maakte hij zich druk over de houdbaarheid van lange blonde Friezinnen, het type vrouw dat hij het liefste zag. Hij gruwde van het idee, dat de Nederlandse bevolking ooit wellicht volledig mokkakleurig zou worden. Een kleur die hij overigens zelf behoorlijk benaderde, omdat hij zoveel in de tuin werkte.
Als jongeman, toen zijn haar nog zwart was, werd hij vaak aangezien voor Zuid-Europees, wat hij zelf verklaarde als de invloed van de Spaanse overheersing. Hij trouwde ooit met zo’n Friezin en maakte er van mij daarom ook een. Van mij mocht zijn toekomstangst direct gerealiseerd worden, want net als mijn moeder viel ik ook op donkerkleurig schoon.
Een manifest van journalisten voor een meer evenwichtige beeldvorming en een heftige reactie, het is weer bal in medialand.
Maar die heftige reactie is begrijpelijk. Als je broodwinning bestaat uit het met veel verontwaardiging schrijven over alle incidenten waar iets verkeerd gaat, dan is het een bedreiging als blijkt dat de feiten over het grote plaatje een heel ander beeld schetsen.
Maar om dan te roepen dat positieve berichtgeving leugens zijn (met een lekker foute historische verwijzing) en dat alleen negatieve berichtgeving goed is, dat is best triest.
Maar goed, stel je voor dat al die rottige politici toch iets voor elkaar hebben gekregen, dat al die hardwerkende ambtenaren toch maar mooi een positieve trend hebben bewerkstelligd, wat moet je dan met je verontwaardiging? Een verontwaardiging die waarschijnlijk voortkomt uit frustratie over het feit dat je zelf niets constructiefs hebt bijgedragen aan het verbeteren van de wereld.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
COLUMN - De publieke debatten vliegen je tegenwoordig om de oren, en eigenlijk ben ik ze beu. Gisteravond zat ik bij een mediacafé over journalistiek en klimaatverandering. De vragen waren oprecht en belangrijk: hoe kun je het beste verslag doen over zo’n alomvattend onderwerp, hoe voorkom je dat je je lezers plat slaat, hoe verschaf je perspectief en inzicht, hoe haak je met zo’n breed onderwerp aan bij het alledaagse nieuws, en wat zijn de valkuilen van je aanpak?
Om het debat te stimuleren, was ook Marianne Zwagerman uitgenodigd: iemand die graag heilige huisjes omver trapt. Het effect van haar bijdrage op het debat was tamelijk desastreus: veel uithalen en gesneer, veel roepen dat zowat ieder ander dan zijzelf het volkomen fout deed. Niemand schoot er veel mee op, behalve mogelijk Zwagerman zelf, die zich al doende weer fijn als ‘mediastrateeg’ op de kaart kon zetten.
“Was het maar een masterclass geweest,” verzuchtte een collega na afloop. “Want nu moest iedereen eerst weer eindeloos tegen elkaar in het geweer treden…” Ze sloeg de spijker vierkant op de kop.
Van een debat –van een mediacafé al helemaal – hoop je dat het de toehoorders inzicht verschaft in achterliggende processen, dat het keuzes blootlegt die gewoonlijk buiten zicht blijven. Hoe besluit een redactie, of de individuele journalist, wat de beste aanpak is voor een onderwerp? Welke overwegingen liggen aan die keuzes ten grondslag? Over welke methodes beschik je als journalist wanneer je een zo immens breed onderwerp wilt aanvatten? Hoe kom je erachter wat werkt, en wat niet?
COLUMN - Al een paar jaar hebben we te maken met nepnieuws. Onderdeel daarvan zijn foto’s die creatief worden hergebruikt. Oude beelden van Spaanse tasjesdieven actief in eigen land worden opnieuw gepost als zijnde moslims die recent in een Noord-Europese stad een vrouw beroven, om het verhaal te bewijzen dat ‘we’ sinds de komst van vluchtelingen in de afgelopen twee jaar worden ‘overstroomd’ door buitenlandse criminelen – dat werk.
Het kan nog een stuk erger. Een Duits-Amerikaanse onderzoeksgroep is al geruime tijd bezig met software die YouTube video’s in real-time kan aanpassen. Ze gebruiken daarbij een tussenpersoon die zittend voor een webcam allerlei grimassen trekt, die vervolgens direct worden verwerkt in een gezicht uit een bestaande video. Zo kun je met Face2Face in een paar minuten tijd een ingrijpend veranderde versie van een bestaand filmpje opnemen.
De groep gaf vorig jaar een video vrij waarop een dikkige man met een driedagenbaardje al bekkentrekkend met een eerder opgenomen GW Bush wordt gemixed, zodat president Bush ineens overtuigend allerlei tics vertoont terwijl hij zijn betoog afsteekt; daarna laat een andere jongeman president Poetin met verve lachen en schmieren.
Een tweede onderzoeksgroep presenteerde deze week een techniek om bestaande mensen nieuwe teksten in de mond te leggen. Een vertrouwd gezicht wordt softwarematig tot in zijn vezels ontleed – hoe zitten die mond en lippen in elkaar, hoe bewegen de ogen en wangen tijdens het spreken? Dat videomodel kan dan na enige training en met wat fine-tunen kersverse teksten uitspreken, als waren ze authentiek.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
ANALYSE - Deze maand deed de Raad voor de Journalistiek uitspraak omtrent een klacht van Kamerlid Selçuk Öztürk tegen NRC Handelsblad. In het algemeen vindt Öztürks partij, Denk, dat diverse kranten zeer negatief over haar berichten. Blijkt zulke negativiteit ook uit onderzoek?
“Een drietrapsraket” is wat Denk beschrijft in een veelgedeeld online filmpje: “De eerste stap is dat de journalist (…) gaat graven in het verleden (…). De tweede stap is dat de journalist (…) een strafeis gaat opstellen. De derde (…) stap is dat ze (…) een vonnis vellen over iemand en daarmee iemand monddood maken.” Denk besluit het filmpje met de gevleugelde woorden: “Trap er dus niet in.”
Is die “iemand” misschien Selçuk Öztürk? Het filmpje verscheen op 13 juni 2016, twee dagen voordat NRC Next opende met: “Onderzoek integriteit Denk-voorzitter Öztürk.” Deze week oordeelde de Raad dat die kop en bijgaande ondertitel “te stellig” waren. Wel voegde de Raad daar aan toe dat het voorpagina-artikel zelf berustte op “deugdelijk onderzoek” na toepassing van “voldoende wederhoor.”
Denk lijkt in het filmpje te refereren aan criminalisering. Dit wil zeggen dat berichtgeving zich richt op misstappen, al dan niet strafbaar, die zouden zijn begaan door een nieuwe partij of haar leden. Zulke berichtgeving over een partij lijkt sterk op misdaadverslaggeving. Dit brengt de partij in diskrediet. Het leidt ook de aandacht af van de politieke boodschap die de partij wil uitdragen.