Rusland verliest de Oostzee

Hoe zou Poetin dit zien? Drie maanden na de invasie van Rusland in Oekraïne is zijn 'speciale operatie' nog verre van geslaagd. De Russen lijden grote verliezen volgens westerse deskundigen. De geopolitieke effecten van deze oorlog zijn op de lange termijn minstens zo ingrijpend. Poetin verliest niet alleen definitief zijn vrienden in het buurland dat grote betekenis had voor de Russische economie. Hij heeft Europa opeen gedreven in een hernieuwd en versterkt bondgenootschap met de Verenigde Staten. De gevolgen van de sancties zijn misschien nog niet helemaal duidelijk, maar er is opnieuw een ijzeren gordijn neergelaten in Europa dat nog jaren de verhoudingen tussen Oost en West zal beïnvloeden. En met de toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO verliest Rusland definitief de grip op de Oostzeeregio. Telt dat allemaal niet mee aan die lange tafel in Moskou? Oostzeeraad bijeen Deze week kwam de Council of the Baltic Sea States bijeen in Kristiansand, Noorwegen. Deze Oostzeeraad is na de Koude Oorlog in 1992 als een samenwerkingsverband van de noordelijke landen opgericht. Rusland was aanvankelijk ook lid maar is na de bezetting van De Krim geschorst en sinds kort definitief uitgetreden. Voor het eerst sinds negen jaar kwamen de ministers van buitenlandse zaken van de elf overige landen samen met vertegenwoordigers van de EU naar Noorwegen voor een conferentie op hoog niveau. De Russen werden door niemand gemist, integendeel. 'Door Oekraïne aan te vallen, heeft Rusland zich niet alleen verwijderd van het huidige politieke stelsel, maar ook van de beschaafde wereld zoals we die kennen', zei de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken, Gabrielius Landsbergis (op de foto met zijn Duitse collega Baerbock). 'Onze gemeenschap is gelijkgestemder dan ooit was. Maar de wereld rond onze landen is helaas minder veilig.' Tanks Duitsland kreeg op de conferentie kritiek van onder andere Polen en Litouwen vanwege de trage levering van wapens voor de versterking van het Oekraïense leger. De Poolse president heeft Duitsland in het openbaar beschuldigd van het breken van beloftes. Een woordvoerder van de Duitse regering zei verbijsterd te zijn over deze uitspraak. Polen heeft ons voorbehoud bij het aanbod van tanks kennelijk niet goed begrepen,zei hij. 'Er was een duidelijk verzoek van Poolse zijde om ultramoderne Leopard 2A7-hoofdgevechtstanks naar Polen over te brengen, maar het probleem is dat de Bundeswehr zelf slechts een klein aantal - ongeveer 50 - van deze tanks heeft. En hoewel er meer in de pijplijn zit, staan die tanks nergens op een autowerf of fabrieksterrein klaar; ze moeten gemaakt worden.' Graan Minister Landsbergis kondigde woensdag bij Nieuwsuur aan dat hij met andere landen wil proberen het graantransport vanuit Odessa weer op gang te brengen. Daarvoor zouden marineschepen moet worden ingezet. De Litouwse minister benadrukte dat het hier niet om een militaire missie gaat maar om het voorkomen van een humanitaire ramp. Veel landen zijn afhankelijk van het graan uit Oekraïne en alleen via de Zwarte Zee is export mogelijk. 'De deelnemende landen gaan niet tegen de Russen vechten, ze zorgen ervoor dat de wereld het graan uit Oekraïne krijgt. Dat is een belangrijk onderscheid. De missie zou alleen moeten garanderen dat de Russen de schepen en de haven niet aanvallen.' Aldus Landsbergis. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra ging niet op dit argument in toen hij in een voorzichtige reactie zei dat moet worden voorkomen dat er een nog groter gewapend conflict ontstaat. Het humanitaire initiatief van Landsbergis laat onverlet dat Litouwen net als de andere Baltische staten blijft aandringen op meer militaire steun voor Oekraïne. Litouwen was ook een van de eerste landen die het optreden van Rusland heeft aangeklaagd bij het Internationaal Strafhof. Justitieminister Minister Ewelina Dobrowolska (let op de nieuwe spelling van haar naam) vertegenwoordigt haar land in Den Haag. De beschuldiging van Rusland dat Oekraïne genocide pleegt in de Donbas regio weerspreekt zij. Rusland pleegt zelf genocide, zegt ze, met de invasie in Oekraïne. Kissinger Het standpunt van de Baltische Staten inzake de oorlog in Oekraïne werd ook nog eens duidelijk verwoord door de Litouwse premier Ingrida Šimonytė in reactie op Henry Kissinger. Deze suggereerde op het World Economic Forum in Davos om met Rusland te onderhandelen op basis van de status quo bij het begin van de oorlog. Dat zou opgave van de Krim betekenen. Een nederlaag van Rusland leidt alleen maar tot nog grotere destabilisatie in de regio, aldus de hoogbejaarde Amerikaanse diplomaat. Volgens Šimonytė zou het westen daarmee in oude fouten vervallen. 'Als het Westen weer op dezelfde hark stapt, zal die hark hem in het gezicht slaan en dat zal zeker niet het einde van dit verhaal zijn'. Dat de oorlog buiten het slagveld kan worden beëindigd, is volgens haar 'wishful thinking' van sommige politici. Hoe zou Poetin dit zien?

Door: Foto: Lithuanian Ministry of Foreign Affairs (cc)
Foto: foto van de auteur

Handhaaf de regels voor natuurbescherming

, door

ELDERS - Waardevolle natuurgebieden in de Baltische landen en het natuurbeschermingsbeleid van de EU.

Het natuurpark Ķemeri, even ten westen van Riga (Letland), is een 38. 165 hectare groot gebied met bossen, meren en moerassen. Het is in 1997 als beschermd natuurgebied aangewezen en sindsdien met steun van de Europese Unie toegankelijk gemaakt voor natuurliefhebbers, vissers, vogelaars en ’s winters voor langlaufers. Kemeri is vanouds een kuuroord vanwege de daar aanwezige zwavelbronnen. In de dorpen Lapmezciems en Ragaciems aan de Golf van Riga zijn bescheiden toeristische voorzieningen.

Een van de meest waardevolle delen van het natuurpark is het Lielais Ķemeru tīrelis moeras, een hoogveengebied met talloze vennetjes waar op houten vlonders een wandelpad is uitgezet van drie kilometer. Er groeien bijzondere soorten mossen en orchideeën. In het Kanieris meer is ook zo’n wandelpad op vlonders gemaakt met een uitkijktoren voor vogelaars. De roerdomp en de zeearend moeten er te vinden zijn. Mensen kom je er nauwelijks tegen.

zilverreiger

Er zijn meer waardevolle natuurparken in de Baltische landen.  In Litouwen is de Koerse Schoorwal, Kuršių Nerija National Park, een door de UNESCO beschermd natuurgebied, de moeite waard. Het is een bos- en duingebied op een smalle, honderd kilometer lange strook tussen de Oostzee en een binnenwater. Een deel van de strook ligt op het grondgebied van de Russische enclave Kaliningrad, het voormalige Oost-Pruisische Koningsbergen. Het vissersdorp Nida (Nidden) is bekend vanwege het voormalige zomerverblijf van de Duitse schrijver Thomas Mann.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waan van de dag

‘Litouwse gezant in Loehansk vermoord’

, door

Aldus nu.nl:

De EU spreekt over een “brute moord” en benadrukt dat de daders hun straf niet mogen ontlopen.

Nu is dit niet van het niveau van het neerschieten van MH17, maar opnieuw blijkt dat Poetin een stelletje onverantwoordelijke idioten sponsort. Want politiek is dit natuurlijk niet handig, om het voorzichtig uit te drukken.

Foto: foto van de auteur

Zingen voor de natie

, door

In Estland, Letland en Litouwen wordt nog steeds gezongen ter meerdere eer en glorie van het vaderland.

In Tartu (Estland) staat een museum dat gewijd is aan het songfestival. Dat gaat niet over het jaarlijkse Eurovisiegebeuren, maar over een oude traditie in de Baltische landen: een festival waarin zangkoren het tegen elkaar opnemen. In Estland vond het eerste songfestival plaats in 1869, in Tartu. Het was een initiatief van nationalisten die het nationale zelfbewustzijn van de Esten wilden verhogen. Er werd gezongen in de eigen taal over de eigen cultuur. De bijeenkomsten stonden in het teken van het streven naar onafhankelijkheid van het land dat een reeks vreemde overheersers heeft gekend en in de 19e eeuw deel uitmaakte van het Russische rijk. De Duits-Baltische adellijke grootgrondbezitters hadden er ook nog veel te vertellen.

Pas in 1920 konden de Esten na een hevige strijd de onafhankelijke republiek Estland uitroepen. Helaas slechts voor een korte periode. In 1940 werd het land bezet door de Sovjet-Unie, in 1941 door nazi-Duitsland en in 1944 opnieuw door de Sovjets tot 1991. De geschiedenis van Letland en Litouwen vertoont globaal genomen een overeenkomstig verloop. En net als in Estland zijn ze daar ook blijven zingen ter meerdere eer en glorie van hun natie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Si vis pacem, para bellum*

, door

ELDERS - Ondanks het vredesakkoord in Oekraïne en de garanties voor bescherming door hun NATO-partners bereiden de Baltische staten zich voor op een oorlog.

In Estland, Letland en Litouwen is er weinig vertrouwen in de vreedzame bedoelingen van Rusland. De drie landen blijven hard werken aan de  versterking van hun legers. In Estland vond deze week aan de Russische grens een militaire parade plaats van de NATO met deelname van militairen uit de VS, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en de drie Baltische landen. Een teken van steun van de verdragspartners, maar zonder twijfel ook een provocatie in de ogen van het machtige buurland. Het geheel werd ondersteund door nieuwe forse anti-Russische uitspraken van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry. Moskou liegt, zei hij. De Russen voeren de grootste propaganda-oorlog sinds het einde van de koude oorlog. Wapenleveranties aan Oekraïne worden nog steeds overwogen in de VS. In de Baltische regio zal hij daarmee hoger scoren dan de EU-bondgenoten die zich aanzienlijk voorzichtiger opstellen.

De regering van Litouwen heeft gezien de toenemende spanningen besloten de dienstplicht weer in te voeren. Die was in 2008 afgeschaft, maar voor de versterking van het beroepsleger acht de Defensieraad van het land een paar duizend extra militairen noodzakelijk. Het parlement moet de maatregel nog goedkeuren. In Europa is de dienstplicht in de meeste landen afgeschaft. Het leger van Litouwen wilde zich verder graag versterken met Duitse pantserwagens. Duitsland is niet afkerig van hulp, ook al lijkt dat misschien zo, maar het land zegt op dit moment alle beschikbare voertuigen zelf nodig te hebben. De Duitse luchtmacht steunt Litouwen wel met patrouillevluchten in de regio. De bevolking van Litouwen wordt door de regering op het ergste voorbereid met een bijna honderd pagina’s dikke brochure ‘voor het geval dat….’ Paniekzaaierij, volgens sommigen. Een inval achten de meeste Litouwers onwaarschijnlijk.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Vilnius, foto: pixabay.com

Litouwen viert de persvrijheid

, door

ELDERS - De Baltische staten staan onder druk van de opgelopen spanningen tussen Rusland en het westen. Estland, Letland en Litouwen is er in deze situatie veel aan gelegen de wereld duidelijk te maken aan welke kant zij staan.

Litouwen vierde deze week de 110e verjaardag van de persvrijheid in het land. Het was woensdag tevens de Dag van het boek en van de taal. President Dalia Grybauskaite zei bij de uitreiking van prijzen voor een nationale dictee-competitie:  “als we de landstaal behouden, behouden we ook onze staat”. Premier Algirdas Butkevicius herinnerde op zijn beurt aan de lange en moeilijke weg om de landstaal erkend te krijgen .

“The language is the main symbol of the state which unites and musters compatriots in every continent (…) The language and the press unite us to responsibly develop the civil society, to consolidate the democratic foundation, to take pride in the spoken and written free word.“

Het vrije woord is een van de belangrijkste punten waarop het land zich wil onderscheiden van grote buur Rusland. Op de wereldwijde Freedom of the Press lijst van 2014 die vorige week werd gepubliceerd staat Litouwen temidden van veel andere Europese landen bij de top 50. En Rusland valt in deze rapportage in de categorie Not free.

Foto: Stadhuisplein Vilnius - Foto FaceMePLS, Flickr.com

Litouwen gaat Europa leiden

, door

ELDERS - Elk half jaar wisselt het voorzitterschap van de EU. Op 1 juli is Litouwen aan de beurt. Het land moet er voor zorgen dat nog voor de Europese verkiezingen volgend jaar een groot aantal wetgevingsdossiers wordt afgehandeld.

Litouwen is een van de drie Baltische staten die in 2004 bij de EU kwamen. Het land aan de Oostzee tussen Letland, Rusland, Wit-Rusland en Polen heeft ongeveer drie miljoen inwoners, de meerderheid van oorsprong Litouws met kleine Russische en Poolse minderheden. President Dalia Grybauskaite wacht geen gemakkelijke taak. Ze verwacht vooral economische onderwerpen op haar agenda. Daarnaast is er de druk van de verkiezingen voor het Europese parlement volgend voorjaar. Er liggen nog 563 wetgevingsdossiers te wachten op afronding. In november zal in de hoofdstad Vilnius een topconferentie plaatsvinden over het Oostelijke partnerprogramma van de EU, de samenwerking met andere voormalige Sovjet-landen.

Als Litouwen op 1 juli het stokje overneemt van Ierland betekent het niet dat het kleine Baltische land het alleen voor het zeggen krijgt in Europa. Het roulerende voorzitterschap houdt vooral in dat ambtenaren van het land dat aan de beurt is het voortouw moeten nemen in het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.  Er zijn er inmiddels al 200 afgereisd naar Brussel. De zittingen van de ministers van de 27 landen worden geleid door de minister van het voorzittende land. De Europese Raad (van regeringsleiders) heeft een vaste voorzitter (Van Rompuy), evenals de Europese Commissie (Baroso).  Eenvoud is nog ver te zoeken in de Europese samenwerking.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Riccardof (cc)

Eeuwige roem in het Grütas Park

, door

ELDERS - Eeuwige roem heet het verhaal van Bernlef over een armoedige standbeeldbewaker in een voormalig communistisch land (in Geleende levens, Querido, 2010). De man houdt de wacht bij een kerkhof van standbeelden van de gevallen leider, totdat er iemand komt die zijn leven ingrijpend verandert. Een ondernemer die kansen ziet in de nieuwe verhoudingen koopt alle beelden op en maakt er een pretpark van, “Lipido’s Historisch beeldenpark”. Met beelden van de voormalige dictator in alle standen, zelfs liggend zonder hoofd “om de herinnering aan de volksopstand levend te houden.” En een museum vol parafernalia uit de oude tijd: surrogaatkoffie, surrogaatzeep, doosjes slecht brandende lucifers en foto’s van eertijds beroemde sportlieden. Door het hele park heen hangen luidsprekers aan bomen die op gezette tijden populaire muziek uit het voorbije tijdperk laten horen, afgewisseld met toespraken van de leider. Een vreemd idee?

Het verhaal van de standbeeldbewaker, die door de ondernemer wordt aangesteld als zijn woordvoerder en dan met zijn vrouw een luxe leven gaat leiden, loopt uiteindelijk niet goed af, bij Bernlef. Toen ik verhaal las vond ik het nogal absurd. Hoe verzin je zoiets? Maar “Lipido’s Historisch beeldenpark” bestaat echt, heb ik nu ontdekt. Het is te vinden in Litouwen en het heet Grütas Park. Er staan 86 beelden van Stalin, Lenin, andere communistische grootheden en voormalige leiders van Litouwen. Het is een pretpark inclusief een museum met schilderijen, een speeltuin en een dierentuin.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende