It’s the monetary system, stupid!

Geld is niet zozeer ruilmiddel, maar vooral een veroorzaker van centralisatie, ongelijkheid en bron van macht. Dat is wellicht de grootste les van de eurocrisis, zegt Zeitgeist-coördinator Seth Lievense. We zijn gered! Het akkoord is misschien niet optimaal, de weg voor de Grieken is lang en Noord-Europa moet flink in de buidel tasten, maar veel keuze hadden we niet. De druk is van de ketel en we kunnen er weer even tegenaan.’ Het algemene debat wijkt aldoor niet ver af van deze gedachtegang. Toch weten we dat we enkel tijd hebben gekocht. Sinds 2008 is er eigenlijk weinig veranderd en zijn problemen enkel geëscaleerd. Alhoewel, één constante lijken we van uit te kunnen gaan: de bank als winnaar. Keer op keer. Hoe zijn we hier eigenlijk gekomen? Het begon al lange tijd geleden in de Verenigde Staten met het verstrekken van makkelijk toegankelijk krediet via de creditcards/leningen en gaf de economie daarmee een grote voorsprong ten opzichte van andere economieën. De rekening werd vervolgens niet betaald, maar opgevangen met nieuw makkelijk toegankelijk krediet in de vorm van hypotheken. De rotte appels werden gebundeld in pakketjes met andere schulden en kregen een triple-a kredietwaardigheid van de kredietbeoordelaars -de welbekende Credit Default Swaps (CDS).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De gouden jaren van het kapitalisme

Sinds drie jaar domineert de economische crisis de politiek en de media. Het faillissement van de bank Lehman Brothers in de VS wordt aangewezen als de directe aanleiding. De implosie van de kredietmarkt bracht het financiële systeem in Amerika in gevaar, waarna de crisis zich als een olievlek over de wereld verspreidde. De oorzaakvan de crisis is echter minder duidelijk voor wie geen doorgewinterde econoom is.

Maarten van Rossem draagt in de eerste lezing van de serie Kapitalisme een duidelijke oorzaak aan voor het ontstaan van de crisis: het neoliberalisme dat in het marktmechanisme de oplossing voor alle economische problemen ziet. Als je de markt laat functioneren zonder inmenging door bijvoorbeeld de overheid, zal de economie zichzelf herstellen. Dit idee werd uitgedragen door Alan Greenspan, die tot 2006 voorzitter was van de invloedrijke Federal Reserve System in Amerika. Privatisering, liberalisering en deregulering zijn de stokpaardjes van het neoliberalisme. Dat dit niet altijd functioneert, is zichtbaar bij de problemen in de thuiszorg en spoorwegen sinds ze geprivatiseerd werden. Desondanks is het neoliberalisme nog altijd de motor achter economisch beleid in het Westen. Dat was echter niet altijd het geval. Sinds dertig jaar wordt het neoliberale marktmechanisme gehanteerd. Daarvoor kenmerkte de economische geschiedenis van de twintigste eeuw zich door de conjunctuurpolitiek van Keynes.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De creatieve vernietiging van Romney

Het blijft spannend, maar Mitt Romney zal zaterdag aanstaande waarschijnlijk de republikeinse nominatie binnenhalen. Wie South Carolina wint, wint de nominatie, en Romney’s voorsprong is, hoewel geslonken, nog steeds aanzienlijk (een verdwaalde peiling daargelaten). Ook in de landelijke peilingen (zie vraag 18) wordt duidelijk dat de rijen zich zoetjesaan sluiten achter Romney. Newt Gingrich, Rick Santorum en Ron Paul mogen het vannacht nog een keer proberen, maar dan is het gedaan.

Het is te hopen dat Gingrich zijn aanval voortzet op Romney’s werkzaamheden voor Bain Capital, de investeringsmaatschappij waar hij een slordige $200 miljoen mee “verdiende” tussen 1984 en 1999 (en waarschijnlijk weinig belasting over betaalde). Volgens Gingrich was Romney als CEO van Bain een uitbuiter, een aasgier die bedrijven leegpikte en duizende Amerikaanse werknemers berooid achterliet. Romney zelf claimt dat hij aan creative destruction deed en dat hij netto zo’n 100.000 banen heeft gecreëerd. Wie heeft er nu gelijk? En maakt dat uit?

Verschillende media doken nog eens in het werkzame verleden van Romney. Daaruit komt het beeld naar voren van een elitaire, koele, berekenende, maar getalenteerde pionier die in de jaren ’80 het Amerikaanse bedrijfsleven een lesje efficiëntie leerde. Onrendabele werknemers werden weggeautomatiseerd of geoutsourced. Topmannen die presteerden gingen nu eens echt goed verdienen. (In 1980 verdiende een CEO zo’n 35 keer meer dan een gemiddelde werknemer, in 1990 was dat 80 keer meer). En alles met maar een doel: het creëeren van aandeelhouderswaarde.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Eerst als tragedie, dan als klucht

Zal de financiële meltdown dan een ontnuchterend moment zijn, het ontwaken uit een droom? Volgens de filosoof en een grote inspirator van de Occupy-beweging Slavoj Zizek hangt het er helemaal van af hoe de crisis gesymboliseerd wordt, welke ideologische interpretatie zich opdringt en de algemene perceptie van de crisis bepaalt. Een kort fragment uit zijn vorige week verschenen boek ‘Eerst als tragedie dan als klucht’.

Wanneer de normale loop der dingen op een traumatische manier wordt onderbroken, ligt het veld open voor een ‘discursieve’ ideologische strijd – zoals bijvoorbeeld begin jaren dertig in Duitsland gebeurde toen Hitler, door de joodse samenzwering in te roepen, de strijd won om welk verhaal het beste de oorzaken van de crisis van de Republiek van Weimar verklaarde en de beste manier bood om uit de crisis te ontsnappen. Evenzo won maarschalk Pétain in 1940 in Frankrijk de strijd om de verklaringen voor de redenen van de nederlaag van Frankrijk.

Elke naïeve verwachting van links dat de huidige financiële en economische crisis noodzakelijkerwijs een ruimte voor radicaal links opent, is dus ongetwijfeld gevaarlijk kortzichtig. Het eerste directe gevolg van de crisis zal niet de opkomst van een radicale emancipatoire politiek zijn, maar eerder die van een racistisch populisme, en ook oorlogen, grotere armoede in de armste derdewereldlanden en bredere kloven tussen de rijken en de armen in alle samenlevingen in de hand werken.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende