Neoplatonisme en gnosis (4)

Laatste deel van een vierdelige reeks over de laatste, naar mystiek neigende stromingen binnen de antieke filosofie.  De christelijke gnosis De best bekende gnostische stromingen zijn christelijk van aard en zijn gedocumenteerd in de boeken uit Nag Hammadi. Tussen de christelijke gnosis en het traditionele christendom bestaan nogal wat verschillen. Het christendom is begonnen als een joodse stroming rond Jezus van Nazaret, maar al snel werd het geloof van deze messias ingeruild voor geloof in hem. Hij gold – en geldt – als goddelijk, terwijl de mens sterfelijk is. God en mens zijn van elkaar verwijderd geraakt – denk hier aan het vraagstuk van de erfzonde – en alleen door de kruisdood is hierin verandering gekomen.

Door: Foto: Bron: Livius.org
Foto: Maria Willems (cc)

Heb jij je hartje al aan Jezus gegeven?

Hoe je daar gekomen was, wat je daar deed en hoe het precies zat, dat wist je natuurlijk niet, je was acht, misschien negen. Je ouders waren daar, in de nadagen van hun geloof. Maar wat deden ze daar? Jij ging mee op de achterbank van de auto. En daar stond je, bij zo’n beetje het meest afgelegen huis van Nederland. Ergens in de wouden tussen Loenen en Eerbeek. Wat deden je ouders daar? Kenden ze die man? De man die jou aankeek en vroeg: ’Heb jij je hartje al aan Jezus gegeven?’ Je had geen idee. Wat werd er tegen je gezegd, welk antwoord werd er van jou verwacht? Je hartje?

Later, jaren later, bleek dat je in het huis geweest was van Johannes Roeleveld van Takkebos, bijgenaamd: De Noach van Eerbeek. (Lees en zie de dramatische foto in het artikel vanaf pagina 15). Johannes Roeleveld was niet alleen zwaar gelovig en Evangelist (in zijn tuin stond een bord met daarop JEZUS LEEFT), maar hij was ook preparateur. En daar, in de bunkers onder zijn huis, kwamen die twee passies samen, de Evangelist en de Preparateur.

De politie deed in 1982 een inval bij hem omdat er het vermoeden bestond dat hij beschermde diersoorten in zijn bezit had. En dat klopte. Johannes Roeleveld, hij dacht dat hij Uitverkorene was, had voor zijn Ark 200.000 opgezette dieren opgeslagen in de ruimtes onder zijn villa. Wachtend op de eindtijd, wachtend op het signaal van de opstanding. Hij verklaarde dat God hem die opdracht had gegeven. Hij noemde zich een trouwe slaaf van de Heer en was ervan overtuigd dat Jezus hem zelf zou ophalen over een door hem gebouwde brug en een door een gouden poort. Elke paar jaar werd die poort weer met een potje bronzen verf opgeknapt. En die taxidermist, de Noach van Eerbeek, had aan jou gevraagd of jij je hartje al aan Jezus had gegeven. Je rilde.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Het woord Gods in poëtische straattaal

© UItgeverij Bronmeer Noordboek boekomslag De openbaringen van Jacobus

Afgelopen herfst verscheen bij Uitgeverij Bornmeer | Noordboek de dichtbundel De Openbaringen van Jacobus. De Bijbel in 9 x 9 sonnetten. Auteur: Jacobus. Jacobus vond de tale Kanaäns niet langer leesbaar.

Zijn roeping werd het Oude en Nieuwe Testament te vertalen in begrijpelijke taal, zodat iedereen kennis kon nemen van de Bijbelse boodschap. In 81 sonnetten dicht Jacobus met veel vaart en groot plezier over de wereldgeschiedenis, van de schepping tot aan het einde der tijden. Jacobus is een taalvirtuoos met een toegankelijke en geheel eigen kijk op de bijbel. Jacobus is evangelist en leeft van de wind. Hij gunt ieder een behouden hemelvaart. En op de bundel rust ook de zegen van NRC recensent Kester Freriks, die vond deze vertaling beter dan het origineel.

Speciaal voor deze KerstlockdownSpecial gaf Jacobus toestemming tot plaatsing van twee sonnetten uit de bundel die handelen over de geboorte van Jezus.

Mattheus 2

Het is ons algemeen bekend
Tweeduizend jaar is het geleden
God kwam van boven naar beneden
Zo leert het nieuwe testament

Er was een felle ster en zie
Er kwamen wijzen uit het oosten
Die zich een lange reis getroostten
Er waren enige, geen drie

Ze reisden zonder oponthoud
Naar Bethlehem, omdat daar Jezus
Geboren was, thuis, of all places
Ze brachten wierook, mirre en goud

Foto: Matthias Stomer, De ongelovige Thomas (c.1645) copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Hoe zag Jezus eruit?

ACHTERGROND - Het Davidsfonds bood Sargasso een recensie-exemplaar aan van Hoe zag Jezus eruit? van Willie Van Peer en hoewel ik op een geschenkje positief wil reageren, weet ik niet goed hoe. Dit boekje is niet slecht, het is niet goed, het is iets daartussen en eigenlijk ook dat niet. Van Peer behandelt een non-probleem en slaat zijwegen in. Hele paragrafen kunnen eruit, maar wat hij daarin ten berde brengt is niet onzinnig. Dat maakt het lastig recenseren.

Non-probleem

Over het uiterlijk van Jezus valt, zoals Van Peer aangeeft, niets met zekerheid te zeggen. Hij benadrukt dat de man niet heeft geleken op de blanke, blauwogige afbeeldingen uit de artistieke traditie, maar vermeldt niemand die zo denkt. De iconen uit de Byzantijnse traditie en de afbeeldingen uit de School van Beuron waren, om twee voorbeelden te geven, nooit bedoeld als realistisch.

Matthias Stomer, De ongelovige Thomas (c.1645)

Van Peers vertrekpunt is dan ook geen hedendaagse cultuuruiting, die zou bewijzen dat het idee van een blanke, blauwogige Jezus momenteel werkelijk bestaat, maar de hierboven getoonde Ongelovige Thomas van de zeventiende-eeuwse caravaggist Matthias Stomer. Volgens Van Peer was Jezus donkerder dan Stomer weergeeft en door veel verblijf buitenshuis gebruinder. De vraag of Jezus een baard had, behandelt Van Peer uitgebreid en met zinvolle argumenten pro en contra, om te concluderen dat het wellicht zo is geweest.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Op weg naar Jeruzalem

COLUMN - Them that’s got shall get
Them that’s not shall lose
So the Bible said and it still is news

Langzaam, loom, zingt Billy Holliday. Zo langzaam en loom als de weg waarover we rijden, naar Augues Mortes, in het diepe Zuiden van Frankrijk. Een vierkante vestingstad, nu een drukbezochte toeristenfuik omgeven door maïs, compleet met minitrein die door de stadspoorten en nauwe straatjes tuft, maar ooit was het een vesting vlakbij de zee, purpose built, als haven  voor de bevoorrading van de Franse kruisvaarders. Ze ligt er nog steeds imposant bij, daar in de verte.

Wie heeft, zal krijgen, wie niets heeft, ‘hem zal zelfs wat hij heeft worden ontnomen’ (Lucas 19:26). Het is een van de meest raadselachtige verzen uit het Nieuwe Testament. Het blijft nieuws. Het vers volgt direct op die merkwaardige parabel over de koning die, na in het buitenland gekroond te zijn , terugkeert naar zijn drie dienaren, aan wie hij drie zakken geld had toevertrouwd. De eerste had het geld in de tussentijd vertienvoudigd, en wordt geprezen. De tweede had het vervijfvoudigd, en wordt geprezen. De derde had het geld, uit vrees voor zijn meester, alleen maar goed bewaard en er niks mee gedaan. Zelfs niet op de bank gezet, zodat het rente had opgeleverd. De derde wordt gestraft. Daarna volgt dus dat raadselachtige vers. En dan de mededeling: ‘En die vijanden van mij die niet wilden dat ik koning over hen werd, breng hen hier en dood ze voor mijn ogen.’

Foto: Verloren Oudheid

Fact check: Registreerden de Romeinen elke kruisiging?

In discussies over het bestaan van een historische Jezus wordt vaak gesteld dat Jezus niet in contemporaine bronnen wordt genoemd. Dit gebrek aan bewijsmateriaal wordt als argument gebruikt om het bestaan een historische Jezus in twijfel te trekken. Op het internet ben ik dit argument al enkele malen in exact de volgende bewoording tegengekomen:

Rome was one of the most bureaucratic civilizations in history. The Romans kept records about every detail of life—births, marriages, adoptions, taxes, olive production, and legal documents. Along with the Roman legions, the official government records were a means to control the lands and peoples they conquered. So why is there a total absence of official Roman records concerning Jesus? At the very least, should not there be a record of the trial and the crucifixion? All the historical references to Jesus are all many decades later.

Op het eerste gezicht lijkt dit een solide argument. Vooral de eerste drie zinnen wekken de indruk dat ze geschreven zijn door een historicus met verstand van zaken. Geen wonder dat deze tekst zo vaak woord voor woord op discussiefora wordt overgenomen. De vraag is echter: is het ook waar? Hieronder een korte fact check:

Aanname 1:   De Romeinen schreven alles op

That Jew died for you!

In de categorie: fouter-dan-fout gaat de Razzie dit jaar naar… That Jew Died for You!

Jews for Jesus is een organisatie van en door Joden die zich hebben bekeerd tot het christendom, maar die zich tegelijkertijd nog wel Joods voelen.

Probleem is: ze proberen bekeerlingen te maken onder andere Joden. En dat loopt nogal eens gierend uit de bocht, zoals dit filmpje laat zien.

Zoals blogger Jay Michaelson op The Jewish Daily opmerkt:

Not to state the obvious, but it desecrates the memory of six million Jews to use their suffering as a way to convert Jews to Christianity.

Meer überfoute shlock op That Jew Died for You.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

The Passion: Messias zonder tanden

COLUMN - Er zit mij iets dwars aan de hype rond The Passion™. En ik lijk daarin alleen te staan.

Een paar jaar geleden werd er nog een beetje lacherig over gedaan. Laten we wel wezen, The Passion™ blijft een vrij doorzichtige poging van de EO om zieltjes te winnen door pop-in-je-moerstaal voor het karretje van het geloof te spannen. Inmiddels loopt echter vrijwel iedereen die er toe doet, van burgemeesters tot en met DWDD’s Matthijs van Nieuwkerk, met het spektakel weg.

Nu roept de Borsatoisering van het christelijke passiespel op zichzelf al gefronste wenkbrauwen bij me op, maar dat is gewoon omdat ik een snob ben. The Voice… of Jesus, Jezus en Hazes die uitwisselbaar raken; geef mijn portie maar aan fikkie. Niet dat het me iets zou moeten doen, want als protestantse atheïst vind ik passiespelen sowieso al een vorm van paapse kitsch.

Toch blijft er iets schuren. Wat me tegenstaat aan The Passion™ zit blijkbaar net wat dieper dan louter snobisme. Iedereen omarmt Jezus, de tragische held, de good guy – zeker als zijn lijdensweg omlijst wordt door een serie lekkere meezingers – maar deze populaire messias is daarmee wel een tandeloze profeet. Het moet immers wel leuk blijven. Waar is de bite?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende