Wegkijken bij de politie

Minister Grapperhaus denkt als man van principes “elke dag na over de rechtsstaat” en schreef een pleidooi voor een rechtvaardige samenleving. In de praktijk is hij als minister nou niet bepaald een hoeder van die principes.

Vlak voor zijn ministerschap schreef minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid een boek getiteld Rafels aan de rechtsstaat (2017) waarin hij sombert over toenemende ongelijkheid in de samenleving en pleit voor meer gemeenschap en rechtvaardigheid. In een van zijn eerste Kamerdebatten deed hij de uitspraak dat hij “als kind in een ketel met rechtsstatelijkheid is gevallen”. En afgelopen november tijdens het begrotingsdebat verzekerde de minister kritische Kamerleden dat hij “elke dag” nadenkt over de rechtsstaat.

Deze mooie uitspraken staan in schril contrast met zijn acties tot nu toe als minister. Met zijn wetsvoorstellen zoekt Grapperhaus vooral de grenzen op van de rechtsstaat en blijkt hij soms over die grenzen heen te willen gaan. Zijn beleid draait grotendeels om de harde aanpak van ‘ondermijnende drugscriminaliteit’. Van zijn zorgen over de rechten van kwetsbare groepen burgers en over machtige bedrijven die zich onttrekken aan regels zien we in zijn veiligheidsbeleid niets terug.

Lastige mensenrechten

De rechtsstaat beschermt burgers tegen een overijverige overheid. Natuurlijk, grondrechten bemoeilijken de opsporing en vervolging, en dat heeft een reden. Als jurist weet Grapperhaus dat natuurlijk heel goed, maar in de strijd tegen de fundamentalistische islam bleek hij ver te willen gaan (in zijn boek heeft hij het over “een van de meest bedreigende fenomenen van onze samenleving”). Om ‘haat-imams’ die nét de wet niet overtreden te kunnen aanpakken speelde hij even met het idee de vrijheid van meningsuiting voor alle burgers in te perken. Dat idee stierf gelukkig een snelle dood, maar de minister verlengde in de tussentijd wel het gebiedsverbod voor imam Jneid – een maatregel die een jurist met hart voor de rechtstaat zou moeten verontrusten.