B5: Boeddhisme, een religie zonder god
Wellicht is religie te omschrijven als een bundeling van cultuur, traditie en geloof. In die zin is het boeddhisme behalve een filosofie ook zeker een religie. Het boeddhisme is echter ten diepste een atheïstische religie.
In onze huidige westerse beschaving wordt religie vaak gelijkgesteld aan een geloof in God of goden. Het boeddhisme gaat niet uit van goden. Ook Boeddha is geen god. Hij is een mens die de verlichting heeft bereikt. Vooral in de boeddhistische stroming die bekendstaat als ‘het kleine voertuig’ (Hinayana) is het belangrijk de Boeddha als mens te blijven beschouwen. Een verlicht mens, maar een mens als jij en ik.
Dat neemt niet weg dat Boeddha in veel uitingsvormen van het boeddhisme wel degelijk als God vereerd wordt, vooral waar de leer vermengd raakte met traditionele godsdiensten. Maar ook in die uitingsvormen van het boeddhisme is Boeddha een god die niet schept of oordeelt. Hij waakt, maar oordeelt niet, en grijpt niet in: met zijn onderricht geeft hij slechts het goede voorbeeld.
Boeddha in soorten en maten
Met de term ‘boeddha’ wordt niet alleen Siddhartha Gautama bedoeld: iedereen die op eigen kracht de verlichting bereikt is een boeddha. In sommige versies van het boeddhisme kent dé Boeddha verschillende incarnaties, waar Gautama Boeddha er één van was. Daarnaast zijn nog een paar andere boeddha’s bekend geworden.