B3: De leer van Boeddha

De boeddhistische leer is vastgelegd in leerstellingen met commentaren. Om de leer gemakkelijk te onthouden is zij samengevat in termen als ‘de vier nobele waarheden’, ‘het achtvoudige pad’, en ‘de drie juwelen’.

Juwelen, waarheden en paden

De drie juwelen zijn de zaken waartoe de boeddhist zich kan wenden om meer over de boeddhische levensbeschouwing te weten te komen, en deze te ervaren en in de praktijk te brengen. Het betreft

1. de persoon van Boeddha, als lichtend voorbeeld van hoe te leven,
2. de boeddhistische leer,
3. de boeddhistische gemeenschap.

Van deze drie juwelen leert de boeddhist over de vier nobele waarheden:

1. Het leven bestaat uit lijden.
2. Dit lijden wordt veroorzaakt door verlangen.
3. De weg uit dit lijden bestaat eruit het verlangen te neutraliseren.
4. Dit is te bereiken door het achtvoudige pad van het boeddhisme te bewandelen.

Het achtvoudige pad, waarover morgen meer, is te beschouwen als de kortste samenvatting van de leefregels van het boeddhisme.

De moeilijke regels van Boeddha

Wie deze acht punten wat verder bestudeert, merkt al snel hoe uitgebreid en moeilijk deze regels zijn vergeleken met die van andere religies, maar ook hoe ongedwongen de boeddhist ermee om kan gaan. Elk van de regels geldt alleen als de beoefenaar er aan toe is. Het doel is te leven in harmonie met het bestaan, en het opgaan in nirwana.

Opgaan in nirwana is geen onbewuste toestand, integendeel. Bijna alle mensen doen veel dingen in hun leven op de automatische piloot, met hun gedachten bij het verleden of de toekomst. De boeddhist echter doet alles wat hij doet, zelfs zitten en lopen, met zijn volle aandacht. En die aandacht heeft hij niet alleen voor het moment zelf, maar ook voor alles wat dit moment mogelijk heeft gemaakt. Door zijn aandacht voor het moment ervaart de boeddhist zodoende als het ware het hele universum.

Aandacht en inzicht

Deze aandacht voor alles leidt tot inzicht in alles, en dit alles omvattende inzicht leidt uiteindelijk tot liefde voor alles en tot vrede met het bestaan: de toegang tot het nirwana.

Het achtvoudige pad van het boeddhisme moet niet chronologisch bewandeld worden. De wijze moet alle paden tegelijk bewandelen. Het achtvoudige pad wordt traditioneel afgebeeld als een wiel met acht spaken: het symbool van het boeddhisme. We gaan dit wiel morgenochtend spaak voor spaak behandelen.

Deze reeks is gebaseerd op het boek De wereld vóór God van Kees Alders. Het boek biedt een introductie tot de filosofische stromingen van de oude wereld en is hier te bestellen.