Sexy schapen: de nieuwe klassieker voor heterozygoot voordeel

Aan haar accent moet je even wennen, maar dan heb je ook wat. De Schotse Dr. Susan Johnston was razend populair vorige week op een groot Europees congres voor evolutiebiologen, waar ze haar werk presenteerde over de hoorngrootte van Soay-schapen op het eiland St. Kilda. Toen ze jaren geleden begon met haar onderzoek, vond ze het maar vreemd dat er zoveel verschil was in de hoorns van de rammen. Immers, vooral de ‘sexy’ mannetjes met grote hoorns zijn tijdens de paartijd populair. 'Ik had het Darwiniaanse idee van survival of the fittest in mijn hoofd,' zegt Johnston, 'dus ik begreep niet waarom mannetjes zonder hoorns nog steeds rondliepen in die populatie.' Daar heeft ze inmiddels een antwoord op gevonden, en het is er een die zo de tekstboeken in kan. Het werk werd onlangs gepubliceerd in Nature.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Volentekriebels | Het hypothetische einde van de wereld

COLUMN - Wat zou je doen als je hoorde dat de wereld over een uur zou vergaan?

Een poosje geleden zat ik na een avond stappen met een samengeraapt groepje goede en vage bekenden bij iemand thuis. Er waren mannetjes en vrouwtjes in een perfecte fifty-fifty-verhouding. We zaten onschuldig te keuvelen. Biertje erbij, een beetje chips, niets aan de hand.

Plotseling leek het alsof ik in de openingsscène van een Amerikaanse tienerpornofilm terecht was gekomen. Hoe we er precies op kwamen weet ik niet meer, maar er was ineens een centrale vraagstelling. Die luidde: wat zou je doen als je nu hoorde dat de wereld over een uur zou vergaan? Het antwoord was unaniem: neuken. En omdat er geen tijd te verliezen was, zouden we dat met elkaar doen.

Een erg originele gedachte is dat niet. Ik las ooit ergens dat toen de Serven optrokken naar Bosnisch gebied, de Bosniërs zich in een bos verschuilden verscholen en daar enorme orgies hielden. Of misschien waren het Kroaten. Voor het verhaal maakt dat niet uit, al vond ik de link bos-Bosniër ergens wel geestig.

Nog één keer paren, vlak voordat je gaat. Het is een oerdrift, een ingebouwd mechanisme om op de valreep je genen voort te zetten op aarde, zelfs al weet je dat het kind er nooit gaat komen omdat de moeder er ook aan gaat.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Weg met de natuur

Onlangs pleitte ik, op deze plek om precies te zijn, voor het euthanaseren van de natuur als meest humane oplossing voor de milieuproblematiek. Bovendien, zo schreef ik, “dat hele milieu verzint wel weer wat anders als het ten onder gaat. Dus daar hoeven we niet treurig om te zijn.” Het zal onze planeet worst wezen of we om haar bezorgd zijn.

Ene Andrew Blackwell, zo leerde ik van Steven de Jong, schijnt daar zelfs een heel boek over hebben geschreven, een reisgids getiteld Visit Sunny Tsjernobyl. Blackwell schrijft hoe de natuur in Tsjernobyl heeft getriomfeerd. Gebouwen worden overwoekerd door gras en planten, er klinkt overal een kakofonie aan vogelgefluit, ecologen hebben het gebied zelfs uitgekozen om er bedreigde diersoorten uit te zetten. We hoeven geen moeite doen de natuur te redden, die redt zichzelf wel.

Het is pure hoogmoed om ons zorgen te maken over moeder aarde en te denken dat we haar kunnen redden. Alsof we er ook maar iets te zeggen hebben. Bovendien is het egoïstisch. Want de enige reden om de natuur te willen redden, is zelfbehoud.

George Carlin heeft ooit aan precies dezelfde punten een zeer bekijkenswaardig stukje stand-up comedy gewijd. The planet is fine, zegt hij, daar hoef je je geen zorgen over te maken, it’s the people that are fucked. De planeet is hier al een kleine vierenhalf miljard jaar, wij een paar honderdduizend jaar, waarvan we de laatste 200 jaar aan industriële vervuiling doen. En terwijl de aarde vulkaanuitbarstingen, meteorietaanvallen, vloedgolven, aardbevingen en ijstijden heeft doorstaan, denken wij dat een paar plastic tasjes en vaatjes gif het verschil gaan maken? De planeet gaat er niet aan. Wij gaan eraan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De veroveringstocht van plant en dier

Als je op grote schaal naar de ontwikkeling van de aarde kijkt, komen er vreemde feiten aan het licht. Nu zouden we graag meer groen zien en minder CO2 in de lucht hebben, 470 miljoen jaar geleden was dat wel anders. Het debuut van de plant op het land zorgde voor een temperatuurdaling van maar liefst 17 graden! De rotsen waar mos op groeide verweerden en daarbij werden enorme hoeveelheden CO2 uit de lucht gezogen. Een ijstijd van ongeveer vijftien miljoen jaar volgde. In dit bericht (pdf) uit de Volkskrant wordt de vernietigende veroveringstocht van de plant over de wereld beschreven.

Maar hoe zit het met de veroveringstocht van het dier? Komen daar ook opzienbarende feiten boven als we uitzoomen en de gebeurtenissen op een schaal van miljoenen jaren gaan bekijken? Jazeker, neem bijvoorbeeld het feit dat de mens afstamt van reptielen en dat de vliezen die breken bij de geboorte van een kind hetzelfde zijn als de vliezen rondom een ei. Prof. dr. Jelle Reumer schetste bij Studium Generale de evolutie van de gewervelden en liet zien dat de mens nog veel meer sporen in zich draagt van een ver, ver verleden. Zo kun je ook aan onze schedel met welke soorten we meer en met welke soorten we minder verwant zijn. Maar dat is nog lang niet alles.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Evolutie in een reageerbuis

Een gastbijdrage van post-doc researcher Sidhartha Chafekar.

Honderden miljoenen jaren geleden vond  een van de belangrijkste stappen in de evolutie van het leven plaats:  de overgang van eencellig naar meercellig leven.  Veel onderzoekers vermoeden dat deze stap zich waarschijnlijk meerdere keren (onafhankelijk van elkaar) en op verschillende tijden in de evolutie heeft voorgedaan. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de vorming van het planten-, dieren- en schimmelrijk zoals wij het nu kennen. Evolutiebiologen tasten echter nog in het duister over hoe dat precies is gebeurd. Recent onderzoek met bakkersgist, verbluffend eenvoudig in opzet, schijnt een nieuw licht op deze belangrijke overgang van ééncellig naar meercellig leven.

Experimentele evolutie I: van oersoep naar eencellig leven?

Door zeer oude fossielen nauwkeurig te bestuderen komen we veel te weten over allerlei evolutie-vraagstukken. Fossielen met aanwijzingen over hoe de overgang van een- naar meercellig leven heeft plaatsgevonden zijn echter nog nauwelijks gevonden. Naast fossielen bestuderen, kan men evolutie ook bestuderen door gecontroleerde evolutie-experimenten uit te voeren. Een goed voorbeeld hiervan is  het zeer befaamde evolutie-experiment uitgevoerd door Stanley Miller en Harold Urey in 1953. Zij probeerden de oersoep en oeratmosfeer (inclusief bliksem) na te bootsen, waaruit het leven 4,5 miljard jaar geleden op aarde zou zijn ontstaan. In het experiment werd een mengsel van methaan, ammoniak, waterdamp en waterstofgas, in een gesloten opstelling van glazen flessen en buizen, verwarmd en blootgesteld aan elektrische ontladingen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-10-2022

Stambomen en mobiles

Een gastbijdrage van Jelle Reumer, directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam en paleontoloog.

Zelden waren Wetenschap en Kunst zo met elkaar verweven als in de periode van renaissance tot en met verlichting. Sindsdien zijn ze uit elkaar gedreven: wetenschappers specialiseerden zich ad absurdumen kunstenaars staarden meer en meer naar de eigen navel.

En toch kunnen wetenschap en kunst veel van elkaar leren. Neem de reconstructie van stambomen, een wetenschap die de laatste decennia dankzij fraaie computerprogramma’s een hoge vlucht heeft genomen. In de beroemde stamboom van het leven die Ernst Haeckel in de negentiende eeuw publiceerde stond de mens nog trots bovenaan, vlak boven de gorilla en de orang-oetan aan een boomtak die Apen heet. Helemaal onderaan de boom vinden we de Oerdieren, die een flinke dikke stronk vormen waar de rest van het dierenrijk op rust. De mens, dat mocht maar duidelijk zijn, was na Darwin weliswaar van zijn voetstuk gestoten als Kroon der Schepping, maar een positie als Kroon der Evolutie kwam er voor in de plaats.

Tegenwoordig heet het maken van stambomen ‘cladistiek’. Door allerlei kenmerken van soorten van een beoordeling te voorzien (bijvoorbeeld ‘aanwezig’ of ‘afwezig’, oftewel + of – dan wel 1 of 0) en die aldus gescoorde kenmerken in de juiste statistische software te gieten, kun je gevisualiseerde verwantschapsrelaties maken, zogenaamde cladogrammen, die sterk op ouderwetse stambomen lijken. En ook bij cladogrammen staat helemaal aan het uiteinde van het schema, dat is meestal rechts op het papier, de soort of het geslacht waar het om gaat. Een cladogram over de verwantschappen tussen mensen en mensapen laat bijna altijd de mens aan het uiteinde zien. Toch een beetje de Kroon op de Evolutie dus. En dat terwijl de chimpansee als hij dat zou kunnen beoordelen ongetwijfeld zichzelf als de Kroon zou beschouwen. En dat zou de gorilla ook, en de kapucijneraap, de spitsmuis en de pissebed of de oorworm. Er is niet zoiets als een Kroon op wat-dan-ook. Maar die cladogrammen staan muurvast gedrukt op papier of beeldscherm.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende