Britse universiteiten komen af en toe met mooie cadeautjes. Op mijn bureau ligt zo’n geschenk, dit keer zelfs aan de hele Britse samenleving. De Regent’s University besloot het Britse volk een 244 pagina’s tellend rapport cadeau te doen, waarin deskundigen proberen vast te stellen wat nu de ‘Costs and Benefits’ van Europa voor het Britse eiland zijn. 23 deskundigen, sommigen vanuit de praktijk en anderen vanuit universiteiten, schreven korte essays over 23 onderwerpen van transport tot en met politiesamenwerking, van de Londense City tot en met de visserij. Aardig is al de eerste vaststelling dat de Britse nettobijdrage aan de EU nog geen 1 procent is van de totale Britse overheidsuitgaven. Dit om maar aan te tonen dat ‘Brussel’ niet zo’n alles opslurpende moloch is, zoals de Britse populaire pers graag wil doen geloven. ‘Brussel’ geeft nog geen zesde uit van wat ‘Londen’ uitgeeft en van dat bedrag vloeit nog een forse portie terug naar de lidstaten.
Belgische partijvoorzitters in Hawaïhemd gezet: België is geen eiland.
Actiegroep vraagt meer aandacht voor internationale problemen in verkiezingsprogramma’s in aanloop naar de Europese Verkiezingen.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
ACHTERGROND - In een fascinerend artikel tekent Colin Woodard een nieuwe kaart van Amerika, en schrijft hij dat de cultuur van de eerste kolonisten nog steeds bepalend is voor de hedendaagse opvattingen. Dat gaat dan over de relatie overheid-burgers, maar ook over bijvoorbeeld onderwijs. Over “New Netherlands” schrijft hij:
NEW NETHERLAND. Established by the Dutch at a time when the Netherlands was the most sophisticated society in the Western world, New Netherland has always been a global commercial culture—materialistic, with a profound tolerance for ethnic and religious diversity and an unflinching commitment to the freedom of inquiry and conscience. Like seventeenth-century Amsterdam, it emerged as a center of publishing, trade, and finance, a magnet for immigrants, and a refuge for those persecuted by other regional cultures, from Sephardim in the seventeenth century to gays, feminists, and bohemians in the early twentieth.
Dagblad Trouw schreef er deze week over, en noemt daarin ook de aanwezigheid van topuniversiteiten in bepaalde regio’s; de oorsprong daarvan ligt al bij de eerste “settlers”. Een mooi inzicht, dat ongetwijfeld ook op Europa toe te passen is.
Zo vind je in de landen in Centraal Europa (alle landen die ooit onder het Habsburgse rijk vielen), veel lagere percentages voortijdig schoolverlaters. Eén van de mogelijke verklaringen is dat onderwijs daar gezien wordt als het (enige) middel om verder te komen in het leven. In landen die vroeg geïndustrialiseerd werden, kon je ook zonder een diploma een goede boterham verdienen. Ongetwijfeld zijn er meer culturele en historische verschillen, die nog steeds doorwerken in allerlei regionale verschillen.
ANALYSE - De rellen in Oekraïne gaan langzaam de kant van een volksopstand op, schrijft B. Schuiling, die in Kiev woont.
Oekraïne is verdeeld in vrijwel alles. Het oosten is voornamelijk etnisch Russisch, het westen heeft een geschiedenis als onderdeel van Europa. Het oosten heeft zware industrie en is economisch afhankelijk van Rusland. Het westen wordt gezien als het culturele Oekraïne, waar Oekraïns de voornaamste taal is en waar meer met Europa gehandeld wordt.
Kiev is een van de grootste Europese outsourcing-steden met meer dan 80.000 banen, maar in overheidsgebouwen is een computer zeldzaam. De ene helft van het land leeft met een been in de Sovjettijd, terwijl de andere helft vergroeit is met de smartphone en winkelt in megamalls.
Eind november weigerde de regering om een Europees associatieverdrag te tekenen tegen de zin van een meerderheid van de bevolking, die vervolgens begonnen is met grootschalige demonstraties. De demonstraties werden bekend onder de naam ‘Euromaidan’. De keuze voor Europa is meer een verstandshuwelijk dan ‘echte liefde’. De andere keuze is het Rusland van Poetin: een corrupt land met een kleine rijke elite die er niet voor terugdeinst critici om te brengen en waar democratie toneelspel is. Wat de Oekraïner hoopt van Europa is verlossing van de corruptie (en macht van de oligarchen), democratie en modernisering van het land.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
NIEUWS - Vorig voorjaar ontstond er al veel ophef over een voorstel dat door EU-commissie was opgesteld waarin de handel in zaden vergaand beperkt werd en eigenlijk alleen grote bedrijven als Monsanto de rechten konden claimen. Ophef hierover leek eerst niet te mogen baten. Maar nu heeft toch een commissie van het Europees Parlement er een stokje voor gestoken. Het voorstel is terug gestuurd.
ACHTERGROND - De Europese Commissie laat zeer regelmatig onderzoek doen naar de opinie van Europeanen. De zogenaamde Eurobarometer survey laat zien dat het vertrouwen in Europese instituties daalt. Ik zocht in de enquête naar het onderwerp onderwijs.
Onderwijs is een bevoegdheid van de lidstaten, en formeel heeft Brussel er dus niets over te zeggen. Maar toch is er een Europees “Ministerie van Onderwijs en Cultuur”. En ironisch genoeg is een van de meest bekende Europese projecten het Erasmus programma voor uitwisseling van studenten. Erasmus is zo’n bekende merknaam geworden, dat ze de naam nu voor alle Europese onderwijsprogramma’s hebben ingevoerd (Erasmus+). Eén op de vier hoger opgeleiden in Europa kent iemand die op uitwisseling is geweest met Erasmus.
Europa doet inmiddels wel wat meer dan mobiliteitsprogramma’s organiseren. Ze zet zich o.a. in voor het wederzijds erkennen van kwalificaties in het beroepsonderwijs, en stimuleert kennisuitwisseling tussen beleidsmakers. In de zogenaamde ET2020 strategie zijn streefdoelen neergelegd waaraan lidstaten in 2020 moeten voldoen. Uiteindelijk bedoeld om Europa ook economisch sterker te maken.
In 2007 vroeg men in de Eurobarometer survey specifiek naar de mening van burgers over de rol van Europa ten aanzien van onderwijs. Het grootste deel van de respondenten (meer dan de helft) antwoordt neutraal op de vraag of de EU een positieve of negatieve rol speelt. Men kon ook antwoorden “weet niet”, maar dat is een weinig betrouwbare antwoordcategorie omdat niemand graag toegeeft iets niet te weten (rond 8% zegt het wel).
ANALYSE - Neelie Kroes, Neerlands krachtigste politica in de recente geschiedenis, is aan haar laatste termijn als Eurocommissaris bezig. Voor wie na 1970 is geboren is Neelie Kroes al een leven lang een machtsfactor. Ook lange politieke carriéres lopen uiteindelijk af en de kans dat zij een derde termijn als Eurocommissaris gaat krijgen is klein.
Haar tweede termijn had ze al vooral te danken aan het feit dat de Vlaamse liberaal Guy Verhofstadt de christen-democraat Jan-Peter Balkenende politiek voor schut wilde zetten. Wat tot de historisch unieke situatie leidde dat een Europese lidstaat niet de door haarzelf gekandideerde voordracht in de Europese Commissie benoemd kreeg, maar een andere, dankzij een meesterlijk georkestreerde campagne van de Europese liberale partijen. Het gezichtsverlies voor Balkenende was enorm, maar dit legde ook een forse politieke hypotheek op Kroes haar vermogen om daadwerkelijk iets te betekenen gedurende haar tweede termijn.
Microsoft
Die tweede termijn staat in schril contrast tot haar roemruchte termijn daarvoor, toen zij het als houdster van het mededingingsdossier aandurfde om Microsoft een recordboete op te leggen van € 899 miljoen, later door het Europese Hof van Justitie gematigd tot € 860 miljoen. Het kwam haar op de bijnaam ‘Nikkelen Neelie’ te staan. Nu is de post mededinging in de Europese Commissie een zware post, maar wel één van de oudste en in die zin een veilig territorium. Haar huidige post, de Digitale Agenda is gloednieuw en het is niet verbazingwekkend dat het niet vanzelfsprekend is dat zij de budgetten krijgt waar ze om heeft gevraagd. Dat krijgt geen enkele Eurocommissaris, laat staan één met een nieuwe portefeuille. Dat nog los van het fenomeen dat er niet zelden overvraagd wordt om wisselgeld over te houden tijdens de uiteindelijke budgetrondes. In het geval van Kroes’ Digitale Agenda is er echter geen sprake dat er slechts wisselgeld is weggegeven: zij vroeg om € 9.2 miljard om alle Europeanen aan breedbandinternet te helpen en kreeg uiteindelijk een miljard. Dat is slechts 10% van wat zij nodig dacht te hebben.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Een katapult?
U, vluchtende Syriër, moet beslissen, via Turkije of rechtstreeks naar de EU. En dan?
Tot begin deze eeuw was Nederland geen netto-betaler aan Europa, maar netto-ontvanger. En dat wilden we graag zo houden. De oplossing was snel gevonden: een beroep op het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de ontwikkeling van economisch achterlopende regio’s.
Voormalig NRC-journalist Roel Janssen memoreert hoe destijds vanuit de kringen van Ad Melkert zware druk op de pers werd uitgeoefend om te voorkomen dat diens rol in het falende toezicht op de besteding van gelden van het ESF openbaar zou worden.