Een half jaar geleden gooide energiebedrijf Vandebron een knuppel in het hoenderhok door vaste terugleveringskosten te gaan rekenen voor klanten met zonnepanelen. Inmiddels zijn meerdere energiebedrijven gevolgd, waaronder de coöperatieve energiebedrijven Om | nieuwe energie en Energie VanOns. Ook energiebedrijven die geen openlijke kosten doorberekenen doen het stiekem toch, bijvoorbeeld door mensen met zonnepanelen geen welkomstbonus te geven of door hogere tarieven te rekenen. Je kunt de vaste terugleveringskosten ontduiken door te kiezen voor een modelcontract, maar reken maar dat de vaste terugleveringskosten dan versleuteld zitten in je vastrecht- en elektriciteitstarieven. In kranten en op sociale media roept de maatregel van energiebedrijven felle reacties uit. Ook de vraag naar zonnepanelen is fors teruggelopen.
Achterliggende reden invoer terugleveringskosten
De reden dat energiebedrijven kosten invoeren is dat er steeds meer momenten komen waarop er meer wind- en zonne-energie geproduceerd wordt dan waar vraag naar is. Dat komt deels door de groei van wind- en zonne-energie, deels doordat bedrijven nog niet gewend zijn hun elektriciteitsvraag daarop aan te passen en deels doordat een deel van de traditionele energiecentrales, zoals kerncentrale Borssele, doordraaien ongeacht de vraag naar stroom.
Het gevolg hiervan is dat energiebedrijven stroom van salderende klanten afnemen op momenten dat stroom goedkoop is, terwijl ze stroom terug moeten leveren op momenten dat stroom duurder is (bv in de winter of in de avond). Als energiebedrijven de stroom die in de zomer over is bij klanten met zonnepanelen af weten te zetten bij klanten zonder zonnepanelen draaien ze op z'n best quitte. In de avond en winter zullen ze echter stroom bij moeten kopen. Om een voorbeeld te geven, wij hebben in 2023 voor Euro 300 gesaldeerd. Als we tegen uurtarieven hadden afgerekend was deze stroom slechts Euro 75 waard geweest. Het verschil van Euro 225 plus de kosten voor inkoop van stroom in de avond en nacht is verlies voor ons energiebedrijf.
De ontwikkeling op de elektriciteitsmarkt is niet onverwacht, wat wel onverwacht is is dat politiek Den Haag niet tot besluitvorming over de afbouw van salderen komt. Reden voor energiebedrijven om op andere wijze de dalende opbrengsten van teruggeleverde zonnestroom en de stijgende kosten van leveren van stroom in de avond en nacht aan hun klanten met zonnepanelen door te berekenen. In een kort filmpje legt om | nieuwe energie uit waarom de vaste terugleveringskosten zijn ingevoerd:
https://youtu.be/n0N5mElKKIw?si=YlDpsM_ffTmxLyiX
Impact op opbrengsten van je zonnepanelen
Volgens MilieuCentraal kosten 10 zonnepanelen momenteel Euro 5.000 en leveren deze 3.500 kilowattuur (kWh) per jaar op. Dat betekent dat ze in 25 jaar zo'n 87.500 kWh produceren. Dat maakt de kostprijs (los van licht dalende opbrengsten per jaar en kosten voor vervanging van je omvormer iedere 15 jaar) 6 Eurocent/kWh. Met een traditioneel jaarcontract krijg je van het energiebedrijf het leveringstarief. Het laagste leveringstarief dat ik bij Gaslicht.com kan vinden bedraagt 14 Eurocent per kWh. Een winst van 8 Eurocent per kWh. Daarbovenop komt nog de energiebelasting die je door de salderingsregeling terugkrijgt, momenteel 13 Eurocent. Over de levensduur van 25 jaar levert samen een winst van Euro 19.010. Een jaarlijkse besparing van Euro 760 op de energierekening. Of een jaarlijks rendement op je investering van 15,2%.
Dat is in de oude situatie. In de nieuwe situatie ga je geld betalen als je teruglevert. Bij verschillende energiebedrijven zijn staffels ingevoerd. Afhankelijk van de hoeveelheid stroom die je op jaarbasis invoert op het net betaal je een vast bedrag aan jaarlijkse terugleveringskosten.
Je kan die natuurlijk ontwijken door teruglevering volledig te blokkeren en daarmee 'het energiebedrijf ook lekker terugpakken'. Dan hangt je opbrengst af van hoeveel van de stroom je zelf gebruikt. De stelregel is dat je gemiddeld zo'n 30% van de geproduceerde zonnestroom zelf gebruikt. In 25 jaar produceer je dan nog maar 26.250 kWh. Dat levert bij de huidige tarieven een opbrengst op van Euro 7.200. Wat een jaarlijks rendement van 1,8% oplevert.
Wie zijn stroomgebruik wat beter afstemt op zonnige momenten kan zijn eigen gebruik opschroeven naar 50%, bijvoorbeeld door de wasmachine en droger op zonnige dagen aan te zetten. Daarmee stijgt de productie per jaar naar 1.750 kWh, in 25 jaar is dat 43.750 kWh. Dat levert in 25 jaar Euro 12.000 op, een rendement van 5,6% per jaar.
Het alternatief is om de kosten gewoon te betalen. Als je 30% van de geproduceerde elektriciteit zelf gebruikt lever je per jaar 2.450 kWh terug. Bij om | nieuwe energie (pdf) betaal je dan een terugleververgoeding van Euro 169,40 per jaar. Daar staat een opbrengst van Euro 960,40 tegenover. Een rendement van 11,8%. Wanneer je je eigen verbruik weet te verhogen tot 50% daalt de jaarlijkse teruglevering naar 1.750 kWh, wat Euro 133,10 aan terugleveringskosten oplevert. De opbrengsten blijven gelijk. Waarmee het rendement stijgt naar 12,6%.
De veel verguisde terugleveringskosten schelen zo per saldo 3,5% aan rendement. Dat lijkt me een te overziene kostenpost. Zeker als je bedenkt dat de terugleveringskosten bij de meeste leveranciers gepaard gaan met gunstigere elektriciteitstarieven.
Charmantere oplossingen
Zijn er dan geen charmantere oplossingen? Zeker wel. Een daarvan is het afschaffen van salderen voor het leveringstarief. Energiebedrijven zouden vervolgens contracten in vier smaken kunnen aanbieden:
De groene geitenwollensok: waarbij je zonnepanelen blijven terugleveren ongeacht de spotprijs voor elektriciteit. Want je betaalt met liefde geld om te zorgen dat anderen goedkope groene stroom kunnen krijgen.
Vast, maar flexibel: een contract waarbij je het hele jaar hetzelfde tarief betaalt voor elektriciteit die je afneemt, maar het tarief dat je energiebedrijf betaalt voor teruggeleverde stroom hangt af van de spotmarkt voor elektriciteit
Vast, maar prijsbewust: een contract waarbij je het hele jaar een vast tarief betaalt, maar waarbij je zonnepanelen afslaan zodra de stroomprijs onder nul zakt. Liever gratis stroom dan groene stroom, toch?
Variabel: waarbij je stroomprijs afhangt van de spotmarkt. Het ligt voor de hand dat je je zonnepanelen terug regelt zodra de elektriciteitsprijs op de spotmarkt negatief is.
Een ander sympathiek voorstel werd door Budget Energie gelanceerd: gratis stroom in weekends tussen 12 en 17u van april tot en met augustus. De overtreffende trap van het aanbod van Budget Energie is te vinden in het Verenigd Koninkrijk: voor zeer energiezuinige nieuwbouwwoningen met zonnepanelen, warmtepomp en een thuisaccu krijg je bij Octopus 5 jaar gratis stroom. Welke bouwers & energiebedrijven in Nederland volgen? En tot die tijd: de invoer van vaste terugleveringskosten voor zonnepanelen hoeft geen beletsel te zijn voor het aanschaffen ervan. Ook met terugleveringskosten blijven zonnepanelen interessant.
Disclaimer: ik ben bestuurslid van een lokale energiecoöperatie, die is aangesloten bij 'om | nieuwe energie'.
