Tips voor de kerstvakantie van Kunst op Zondag

Wie in de kerstvakantie graag een museum wil bezoeken, heeft in het noorden van ons land volop keuze. Voor Kunst op Zondag zet ik graag een aantal mogelijkheden op een rijtje. In Zwolle leer je Blaue Reiter-kunstenaar Marianne von Werefkin kennen. In Assen blinkt het goud van de Dacia. Labyrinthia is de nieuwe spannende collectie-opzet van het Drents Museum. Het kunst-drieluik in Assen is compleet met de eerste solotentoonstelling van de Duitse schilder van de Neue Leipziger Schule Mirjam Völker. In Paterswolde is de laatste expositie van ‘visitekaartjes’ te zien. [caption id="attachment_356646" align="aligncenter" width="450"] Artiesten (1910, gouache) © Marianne von Werefkin © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Marianne von Werefkin in Zwolle Marianne von Werefkin is geboren in het Russische Toela in 1860. Om haar talent zo goed mogelijk te ontwikkelen, kreeg zij privéles van Ilja Repin, hij was de belangrijkste vertegenwoordiger van het Russisch Realisme. Von Werefkin was een serieuze en zeer getalenteerde leerling. Ze werd als jonge schilder al de Russische Rembrandt genoemd. Op haar achtentwintigste raakte ze gewond tijdens de jacht. Door een schot in haar rechter hand, haar schilderhand raakt ze gehandicapt. Ook dit voorval kon haar schilderstroom niet stoppen en begon met links te schilderen. In 1892 leert ze de Russische schilder Alexej von Jawlensky kennen, vier jaar later besluiten ze samen naar München te verhuizen. Daar sluiten ze vriendschap met Gabriele Münter en Wassily Kandinsky. In Zwolle ontdek je welke cruciale rol Von Werefkin speelde aan het begin van de 20ste eeuw in de ontwikkeling van het expressionisme in Duitsland. Net als Gabriele Münter speelde zij een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het gedachtegoed van het kunstenaarsnetwerk Der Blaue Reiter. Marianne von Werefkin - Pionier van het expressionisme is nog tot en met 16 maart 2025 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle.  MK=geldig. [caption id="attachment_356647" align="aligncenter" width="450"] Dacia, rijk van goud en zilver © foto's en collage Wilma Lankhorst.[/caption] Dacia, rijk van goud en zilver Het Drents Museum staat bekend om haar spraakmakende archeologische exposities. Denk maar aan de 'Maya’s, heerers van het regenwoud' en 'Sterven in schoonheid, de wereld van Pompeï en Herculaneum'. Door de grote zaal loopt nu tijdelijk een dikke goudader en kun je het goud en zilver van de kunstenaars en ambachtslieden uit Dacia ontdekken. Dacia ligt in het huidige Roemenië en was een rijk van 500 voor Christus tot 271 na Christus. De Romeinse Keizer Trajanus had zijn zinnen op Dacia gezet vanwege de grote goud en zilver voorraden. En zo werd Dacia van 106 tot 271 na Christus een provincie in het Romeinse Rijk. De inwoners van Dacia noemden zich de Daciërs. Het verhaal van de Dacia en hun goud- en zilver kunstenaars staat centraal in Dacia, rijk van goud en zilver. Deze tentoonstelling is nog tot en met 25 januari 2025 te zien in het Drents Museum. MK=geldig. [caption id="attachment_356651" align="aligncenter" width="450"] Zaalimpressie Labyrinthia © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Labyrinthia Wie het afgelopen jaar het Drents Museum heeft bezocht, zag overal bordjes ‘renovatiewerkzaamheden’ hangen. Die bordjes zijn nu weg en de 170ste verjaardag van het museum wordt gevierd met een nieuwe expositie-opstelling. In vijftien zalen maak je nu een bijzondere reis door de geschiedenis van Drenthe en de gevarieerde kunstcollectie van het Drents Museum. Je kunt op mammoetjacht, het meisje van Yde leren kennen, zelf een roeitocht maken door de prehistorie of het Drentse landschap bekijken door de ogen van Vincent van Gogh. Je kunt er zelfs dansen op een boerenbruiloft uit de 19de eeuw. In Labyrinthia komen archeologie, kunst en geschiedenis samen. Verschillende kunstwerken zijn in 3D-geprint zodat slechtzienden de afbeelding kunnen voelen. Dit is ook een interessante en leerzame tentoonstelling voor kinderen, er is ook en tekenstudio bij een schilderij van Rosa Loy. Kijk hier voor alle details. MK=geldig. Mirjam Völker Falsche Flagge Ik zag de (boom)hutten en schuilplaatsen van Mirjam Völker (Wiesbaden, 1977) voor het eerst in de expositie Crux in Zwolle in 2020. Völker heeft haar schilderopleiding tussen 2008 en 2010 afgerond in Leipzig met een master bij meester-schilder professor Neo Rauch aan der Hochschule für Grafik und Buchkunst. Falsche Flagge is de eerste solotentoonstelling van Mirjam Völker in ons land. De Abdijzaal van het Drents Museum is gevuld met boomhutten, huisjes, stokken om op te zitten en een stacaravan. Allemaal objecten die centraal staan in het werk van Mirjam Völker. De bouwsels die Völker schildert, timmert en filmt vallen bijna allemaal uit elkaar van ellende. Ze staan verlaten in het landschap, overwoekerd door de natuur. Er is geen persoon te zien, maar toch is de aanwezigheid van de mens ongemakkelijk voelbaar.  In de stacaravan draait een leuke film waardoor je het multi talent van Völker nog beter leert kennen. Mirjam Völker, Falsche Flagge is tot en met 2 maart 2025 te zien in het Drenst Museum. MK=gelig. [caption id="attachment_356649" align="aligncenter" width="450"] sfeerbeeld visitekaartjes expositie in Galerie Paterswolde © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Kunst visitekaartjes in Galerie Paterswolde In 2015 ontwikkelde het team van Galerie Paterswolde een nieuw concept: visitekaartjeskunst. Ze verstuurden een oproep  aan kunstenaars om kunstwerkjes te maken met de maximale afmeting van een visitekaartje. Deze naam bevat een extra laag. Zowel professionele kunstenaars als amateurs konden zich aanmelden voor deze expositie en zo hun artistieke visitekaartje afgeven. Na het grote succes van de eerste expositie bedenkt het team van vrijwilligers jaarlijks een nieuwe opzet. Het formaat is in 2020 vergroot naar 15x15 cm, het formaat van een ansichtkaart. Ook dit najaar is er weer een eindejaar expositie waaraan ruim 300 kunstenaars meewerken. Het geheel ziet er uit als een Wunderkammer, kleurrijk en vol verrassingen. De ‘Visitekaartjes-expositie’ biedt kunstenaars alle vrijheid voor materiaal- en vormkeuze. Naast talrijke schilderijtjes en tekeningen ontdekken we fotografiewerk, multimedia inzendingen, bronzen beeldjes, kunststof, textielwerk, keramiek, glas, aluminium, hout (boomschors) en hergebruikte materialen. [caption id="attachment_356650" align="aligncenter" width="450"] Galerie Paterswolde sfeerbeeld visitekaartjes expositie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Visitekaartjes is nog tot en met 11 januari 2025 te zien in Galerie Paterswolde. Tijdens ons bezoek vertelde vrijwilliger en glaskunstenaar Gretha Jonker dat dit helaas de laatste versie is van deze zo populaire eindejaarsexpositie. De eigenaresse van de galerie is op leeftijd en heeft besloten na dit seizoen te stoppen.   [caption id="attachment_356645" align="aligncenter" width="450"] Biennale Venetië, sfeerbeeld Venezuela © selfie Wilma Lankhorst.[/caption] Deze bijdrage met kerst-museumtips is mijn laatste artikel voor Kunst op Zondag in 2024. In 2025 ga ik weer op pad om nieuwe kunstverhalen te verzamelen. Daarom wens ik je graag liefdevolle feestdagen en een gezond, gelukkig en verbindend 2025. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van de genoemde musea, kunstenaars en alle bruikleengevers.

Door: Foto: Zaalimpressie van Dacia, rijk van goud en zilver © foto's en collage Wilma Lankhorst.
Foto: Inspirerend Afrika Afrika Museum © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag verkent de museale Vakantiebeurs

REPORTAGE - Van 12 tot en met 15 januari 2023 is een groot deel van de Jaarbeurs in Utrecht ingericht voor nieuw vakantieplezier. Voor Kunst op Zondag ben ik op zoek gegaan naar aantrekkelijke reisbestemmingen die je in de Nederlandse musea kunt bezoeken. En dat aanbod is ruim en verrassend. Wie dit jaar een culturele vakantie wil, kan uitgebreid met eigen of openbaar vervoer in Nederland zijn hart ophalen. Met de trein naar Afrika, Pompeï, Alaska, Libanon of een concert van de Rolling Stones. Het kan dit jaar allemaal in eigen land.

Vakantiebeurs Byblos in Leiden © foto Wilma_Lankhorst

Byblos in Leiden © foto Wilma Lankhorst.

’s Werelds oudste haven, Byblos nu in Leiden

Byblos, is de grote wintertentoonstelling in Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Deze stad kent een ongekend lange historie, van 6.500 vóór Christus tot en met nu, samen ruim 8.500 jaar. Het was ooit ’s wereld grootse havenstad met als belangrijkste handelsmiddel cederhout. Het hoogtepunt voor deze stad en haar bevolking was rond 3.000 vóór Christus.

De archeologische vindplaats van deze oude Libanese havenstad ligt 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad Beiroet. De Arabische naam voor Byblos is Jbeil. Zowel de havenstad Byblos, als het land Libanon kennen een lange en rijke geschiedenis. Verspreid over het land liggen verschillende UNESCO-werelderfgoedlocaties.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Zaalimpressie Wegzehr © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag: twee maal Neo Rauch in ons land

VERSLAG - Op dit moment kun je op twee locaties in ons land het werk van de Duitse schilder Neo Rauch (1960) verkennen. Voor Kunst op Zondag bezocht ik in Museum De Fundatie in Zwolle Die Mitte, Rauch’s tweede solo expositie in dit kunsthuis. In het Drents Museum in Assen ontdekte ik Wegzehr, werken op papier van Neo Rauch. Rauch is een van de meest toonaangevende hedendaagse kunstenaars. Zijn wortels liggen in Leipzig, hij is een van de motoren achter de ‘Neue Leipziger Schule’.

Neo Rauch Wegzehr (2015) © Neo Rauch courtesey Galerie EIGEN+ART © foto Uwe Walter.

Wegzehr (2015) © Neo Rauch, courtesey Galerie EIGEN+ART © foto Uwe Walter.

Wegzehr, een snack voor onderweg

Neo Rauch heeft net als Frits Spits een passie voor vergeet-woorden. Wegzehr betekent ‘voedsel voor onderweg’ een woord dat bijna niet meer wordt gebruikt in het Duits. Rauch heeft net als vele kunstenaars altijd een schetsboekje op zak. Daarin verzamelt hij ‘beeldend voedsel’ dat hij onderweg tegenkomt. In zijn ruime atelier in de Spinnerei in Leipzig, werkt hij vaak aan meerdere werken tegelijk. In het Drents Museum kun je in de filmkamer de kunstenaar aan het werk zien.

Neo Rauch Wegzehr, zaalimpressie Abdijkerk © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma_Lankhorst

Wegzehr, zaalimpressie Abdijkerk © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.

Neo Rauch: Werken op papier

Foto: De Nebra-expositie in het Drents Museum in Assen (foto JL) copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

De Hemelschijf van Nebra

ACHTERGROND - Het is zomer en de scholen hebben vakantie, kortom, het is tijd voor dagjes uit. Dus waarom niet naar het Drents Museum in Assen, waar momenteel een tentoonstelling is gewijd aan het bijzondere voorwerp dat bekendstaat als de Hemelschijf van Nebra? Een van de meest bijzondere archeologische vondsten uit de afgelopen halve eeuw.

De Hemelschijf van Nebra (©Wikimedia Commons | Gebruiker Dbachmann)

Ik weet het: u gelooft me niet. Geverseerd in de media als u bent weet u dat als een archeoloog beweert dat ’ie iets bijzonders heeft ontdekt, hij overdrijft. Uw reserve is breed gedeeld. Ik word al een kwart eeuw wekelijks geconfronteerd met sceptici en moet ze vaak gelijk geven. Claims kloppen vaak niet. Maar de Nebraschijf, ja, die is echt bijzonder. Eerst iets over het voorwerp zelf. Daarna zal ik het bijzondere uitleggen.

Hemelkaart

De in 1999 bij het Duitse plaatsje Nebra gevonden bronzen schijf is zo groot als een grammofoonplaat, weegt twee kilo en toont een gouden zon, maan en sterren. Ook de Plejaden zijn aangegeven, eveneens van goud. Het is dus een hemelkaart. Links en rechts waren twee later aangebrachte bogen, waarvan de linkse nog later weer is verwijderd. Onderaan is een derde, iets krommere boog. Er zijn diverse redenen om aan te nemen dat het voorwerp rond 1600 v.Chr. is begraven en toen al enkele eeuwen oud was. Het voorwerp komt dus uit de Bronstijd.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Poster "Nubië - Land van de Zwarte Faraos" (Drents Museum, Assen) copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Nubische kunst in Assen

RECENSIE - Ten zuiden van Aswan in Egypte begint het landschap dat in de Oudheid “Nubië” werd genoemd: een gebied dat zich uitstrekte langs de Nijl, ruwweg tot aan Khartoum. De Egyptenaren moesten maar niets hebben van de bewoners en schreven in vrij negatieve termen over Nubië. Een aantredende farao diende, ongeacht de feitelijke politieke situatie, eerst even naar het zuiden te gaan om, zoals men het uitdrukte, “die verdorven Nubiërs in het zuiden respect voor Horus bij te brengen en ze te pacificeren”.

Er wordt al sinds de negentiende eeuw onderzoek gedaan naar Nubië, dat met Egypte een belangrijke verbindende schakel vormt tussen enerzijds subsaharaal Afrika en anderzijds de culturen van het Middellandse Zee-gebied en de culturen aan de Rode Zee. Eén ding is duidelijk: in het noordoosten van Afrika lag langs de Nijl een van de oudste beschavingen ter wereld, en deze bestond niet uit slechts Egypte, maar uit twee koninkrijken, en Nubië deed aan macht en kracht en pracht niet onder voor zijn noorderbuur. Het probleem is alleen dat we de teksten van die noorderbuur beter begrijpen, wat één van de verklaringen is waarom alle aandacht is uitgegaan naar Egypte en Nubië wat minder goed bekend is.

Foto: Expositie "De zaak Vermaning" ((c) LiviusOrg)

De zaak Vermaning

VERSLAG - U wilde al naar het Drents Museum om daar de beeldschone Iran-expositie te bezoeken en sinds zaterdag is er een tweede reden om naar Assen te gaan: de wat kleinere tentoonstelling “De zaak Vermaning”. Tjerk Vermaning (1929-1987) is misschien wel de beroemdste Nederlandse archeoloog van de twintigste eeuw en dat is niet zo best, want een deel van zijn vondsten was vervalst en hij heeft zijn bekendheid mede te danken aan een rechtszaak. Wie onechte oudheden verkoopt als echt, is immers een oplichter en daarvoor werd hij in 1977 veroordeeld. Een jaar later diende het hoger beroep: de rechter liet zich over de authenticiteit van de vervalsingen niet uit, maar redeneerde min of meer dat als de voorwerpen echt waren, Vermaning onschuldig was, en dat als ze vals waren, nog niet was bewezen dat de Drentse amateurarcheoloog ze zelf had vervaardigd.

Het was goed dat de rechter zich over de authenticiteit niet uitsprak, want daar gaat de rechter niet over. Een deel van de vondsten waarmee Vermaning “bewees” dat er tienduizenden jaren geleden Neanderthalers hadden geleefd in Drenthe, was echter wel degelijk vals. Of minimaal verkeerd geïnterpreteerd. De samenstellers van de tentoonstelling leggen op verschillende punten uit hoe archeologen dat kunnen weten. Zo bleek, toen een C14-monster werd genomen, het door Vermaning als Neanderthaler-schedeldak geïnterpreteerde voorwerp slechts een eeuw of drie oud. Op andere vondsten ontbrak de natuurlijke verwering van vondsten die eeuwenlang in de grond hebben gelegen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.