Kunst op Zondag tips voor in de kerstvakantie

Voor wie in de kerstvakantie nog een uitje zoekt, heeft Kunst op Zondag een aantal tips. De thema’s van de aangeboden exposities zijn zeer divers: van Europees Realisme tot Chagall, van de familie Ter Borch tot Fong Leng. En voor een dag met kinderen of kleinkinderen is er de Microkosmos, de wereld in een Wunderkammer. Laat je verrassen en maak er samen mooie dagen van. [caption id="attachment_362909" align="aligncenter" width="450"] Zaalimpressie Moderne Buitenwereld bij European Realities © foto Wilma Lankhorst.[/caption] European Realities in Gorssel Het team van Museum MORE in Gorssel sluit de viering van het 10-jarig bestaan van het museum af met de tentoonstelling ‘European realities’ . In deze tentoonstelling ligt de focus op de schilderkunst in Europa tijdens het Interbellum: de periode tussen de twee wereldoorlogen. De schilderkunst krijgt in de jaren 1919-1939 in elk land een eigen gezicht. In European Realities ontdek je bijna 80 neorealistische topstukken uit maar liefst 20 landen. Dit aantal is aangevuld met negen werken uit de eigen collectie. [caption id="attachment_362908" align="aligncenter" width="450"] v.l.n.r. Matrosenstraat (1923) © Niklaus Stoecklin; Vanuit het Centrale Paleis (1933) en Bergsundkwartier-© Torsten Jovinge © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Kijkje over de grens Museum MORE richt zich voor haar vaste collectie vooral op realistische kunst uit de 20ste en 21ste eeuw uit Nederland. In de tijdelijke tentoonstellingen kijkt het team graag over de grens. Zo waren ze in 2023 aanwezig op een internationaal symposium over realisme in de Europese kunst, georganiseerd door twee Duitse musea, Kunstsammlungen Chemnitz  en Museum Gunzenhauser. Hun doel was om de mooiste realistische schilderijen uit het Interbellum in Europa samen te brengen in één grote overzichtstentoonstelling. Tijdens dit symposium werden de eerste contacten gelegd voor de jubileumtentoonstelling European realiteit.  [caption id="attachment_362907" align="aligncenter" width="450"] Portret Zofia Stryjensko (als jongen, 1925-1928) © Rafal Malczwski © foto Wilma Lankhorst.[/caption] De 90 werken zijn verdeeld over vijf thema’s: het begint met Oorlog en vrede, gevolgd door een Nieuw Mensbeeld. Daarna volgen de Intieme Binnenwereld en de Moderne Buitenwereld. Het sluitstuk is de Sociaal-Politieke Kunst. In de kleurrijke tentoonstellingscatalogus worden alle thema’s besproken. European Realities is tot en met 1 februari 2026 te ontdekken in Museum MORE in Gorssel. Kijk hier voor de details. MK = geldig. Tijdens deze tentoonstelling biedt Museum MORE een uitgebreid activiteitenprogramma aan. [caption id="attachment_362911" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld nieuwbouw Lalique Museum Doesburg © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Chagall, de kleurenpoëet in Doesburg Museum Lalique in Doesburg is in de laatste jaren enorm uitgebreid. Op drie locaties staat het werk en leven van de Franse juwelen en glaskunstenaar René Lalique (1860-1945) centraal.  Naast het prachtig vormgegeven en kleurrijke glaswerk organiseer het museumteam jaarlijks een exposities van werk van tijdgenoten. Je moet hierbij denken aan kunst/kunstenaars uit de periode van circa 1850-1950. De komende maanden ligt de focus op het werk van kunstenaar Marc Chagall (1887-1985). Chagall is geboren in Wit-Rusland maar woonde en werkte het grootse deel van zijn leven in Frankrijk. [caption id="attachment_362910" align="aligncenter" width="450"] Marc Chagall, enkele voorbeelden van zijn werken, nu te zien in Doesburg © fotocollage Wilma Lankhorst.[/caption] Fantasievol en droomachtig Je herkent Chagall’s werk aan een vrije fantasievolle en droomachtige weergave. Het tentoongestelde werk omvat originele litho’s, etsen, pochoirs en houtgravures. Vaste thema’s binnen het werk van Chagall zijn vrouwen (met name zijn moeder Feita en zijn echtgenotes Bella en Vava), het moederschap en de bijbel. Chagall was Joods van geboorte en in die traditie is het niet gewoon om mensen af te beelden. De werken die je nu in Doesburg ziet, zijn gemaakt voor de Chagall bijbel, de Odyssee, Fables de la Fontaine, Regards sur Paris, Paris Fantastique, Maternité (voor Marcel Arland), Crucifixion Mystique en de décomposition de la Sirène. Voor de gelegenheid zijn tevens de Poèmes van Chagall van het Frans naar het Nederlands vertaald en tentoongesteld. Marc Chagall - De Kleurenpoëet is tot en met 21 juni 2026 te zien in het Lalique Museum in Doesburg. MK=geldig. [caption id="attachment_362902" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld Microkosmos l. kamerscherm (detail) © Carry Mastenbroek © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Microkosmos, de wereld in een Wunderkammer De afscheidstentoonstelling van Harry Tupan (directeur Drents Museum) heet Microkosmos, de wereld in een Wunderkammer. Tupan neemt je mee in de wonderlijke wereld van het verzamelen. Naast zijn eigen levenslange zoektocht naar schoonheid zie je hier verzamelingen van Ramsey Nasr, Henk Schiffmacher, Boudewijn Büch, Midas Dekker, Dickie Zebregs en Redmond O’Hanlon. De laatste ken je misschien nog van zijn deelname aan de VPRO tv-serie Beagle, in het kielzog van Darwin. Maak je op voor een heerlijke middag dwalen en verdwalen in de microkosmos. [caption id="attachment_362903" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld Microkosmos - Naturalia © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Dieren van favoriete verzamelobjecten Het begint met de broer van beer Joseph bij de entree. Als je verder door microkosmos loopt, zie je allerlei dieren. Van de kleurrijke vlinders van het Missiemuseum in het Limburgse Steijl tot een sierlijke paradijsvogel en een toekan. In de collectie van bioloog, schrijver en presentator Midas Dekkers (1946) ontdek ik Siamese eendjes, een zwijntje, een haan, half met veren en half zijn botjes. Dan is er de eerder genoemde toekan, een schedel van een brulaap, een stoker visje en een slijmprik. Van de Zwitser kunstenaar Matthias Garf (1986) zie je hier wonderlijke dieren gemaakt van gevonden voorwerpen en recyclebare materialen. Van Roos Holleman (1998) hangen hier groot formaat pasteltekeningen van dieren. Holleman noemt haar tekeningen ‘stillevens zonder branie’. In de collectie van Boudewijn Buch (1948-2002) maak je nader kennis met de dodo vogel. Buch was in de ban van deze (uitgestorven) vogel en dacht zelfs een origineel botje van een Dodo in zijn bezit te hebben. Microkosmos, de wereld in een Wunderkammer is tot en met 1 maart 2026 te verkennen in het Drents Museum in Assen. MK = geldig. Mijn tip Maak er een museumdagje van in Assen en bekijk ook Labyrinthia, een interactieve collectie presentatie. [caption id="attachment_362904" align="aligncenter" width="450"] Fong Leng (portret 2025) uitsnede © foto Eddy Wenting.[/caption] Fong Leng en Mathilde Willink Van de Wunderkammer in Assen naar een modieuze Wunderkammer in kasteel Ruurlo. Samen met Museum JAN in Amstelveen brengt het team van Museum MORE | Kasteel Ruurlo de bijzondere creaties van de Nederlands-Chinese Carla Maria Fong Leng Tsang (1937). Het is dit jaar precies 60 jaar geleden dat de carrière van mode-icoon Fong-Leng begon. Zoals je mag verwachten richt de tentoonstelling in Kasteel Ruurlo zich vooral op de jaren ’70 én Fong-Lengs relatie met Mathilde Willink (1938-1977). Willink was naast muze en echtgenote van schilder Carel Willink (1900-1983) zelf een ‘levend kunstwerk’. Naast een selectie unieke, sculpturale gewaden zie je ook denim ontwerpen die Fong-Leng maakte voor spijkerstof gigant Levi’s.  Om de mode Wunderkammer compleet te maken, zie je ook werken van modefotograaf Ferry van der Nat (1965). Van der Nat werd bekend met werk voor Vogue en Viktor & Rolf. Hij legt zich nu toe op fotografie, waarbij hij ook experimenteert met Artificiële Intelligentie (AI).  Hij heeft recent een fotoserie gemaakt waarin androgyne modellen te zien zijn in Fong-Leng creaties. Je ontdekt in Kasteel Ruurlo hoe eigentijds de mode van Fong-Leng nog steeds is. [caption id="attachment_362912" align="aligncenter" width="450"] Twee creaties van Fong Leng nu te zien in Kasteel Ruurlo © foto Studio Ferry van der Nat.[/caption] De tentoonstelling Fong-Leng & Mathilde | Chic Le Freak is tot en met 28 juni 2026 te zien in Kasteel Ruurlo. MK = geldig. De tentoonstelling Fong-Leng & Fans - 60 jaar Fashion & Faam in Museum JAN in Amstelveen loopt nog tot en met 6 april 2026. MK = geldig. [caption id="attachment_362914" align="aligncenter" width="450"] Collage, impressie Thuis bij Ter Borch in Museum de Fundatie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Familie Ter Borch in Zwolle Op drie locaties in Zwolle kun je deze winter kennismaken met de artistieke familie Ter Borch. De basis werd gelegd door Gerard ter Borch de Oude (1582-1662). Van 1604 tot 1612 woonde hij in Rome, hier maakte hij topografische schetsen van antieke ruïnes. Tevens tekende hij eigentijdse figuren in het Romeinse straatbeeld. In 1618 gaf hij zijn loopbaan als kunstenaar op en volgde hij zijn vader in Zwolle op als convooi-en licentmeester (inner van handelsbelasting). Een functie die goed betaalde en aanzien gaf. Gerard de Oude trouwde drie maal, kreeg dertien kinderen en stimuleerde het kunstenaarsvak bij zijn kroost. De vijf meest getalenteerde kinderen zijn Gerard de Jonge, Anna, Gesina, Harmen en Moses. De jongens gaf hij persoonlijk les persoonlijk les. De meisjes mochten binnenshuis ook tekenen. Gerard de Jonge ziet het talent van zijn zus Gesina en geeft haar op zijn beurt les. [caption id="attachment_362905" align="aligncenter" width="450"] Geesken de animatie opera in de Grote Kerk in Zwolle © fotocollage Wilma Lankhorst.[/caption] Animatie-opera Geesken Dit en nog veel meer kun je nu zien en ontdekken in Zwolle. In de Grote kerk zijn twee activiteiten: een animatie-opera Geesken van theaterwetenschapper Wim Trompert & muziekensemble Camerata Trajectina. De basis voor deze animatie zijn de albums (familieplakboeken) van Gesina ter Borch. Naast tekeningen van haar broers, bevatten deze albums tekeningen, liedjes en poëzieteksten van Gesina. Tip: Het is wel handig als je vooraf al iets weet van de familiegeschiedenis anders is de kans groot dat je verdwaalt in de 45 minuten durende opera. Tickets voor de opera kun je ter plaatse à € 6,-  per persoon kopen. [caption id="attachment_362906" align="aligncenter" width="450"] Gesina en gezien worden © Jasper Abels Grote Kerk in Zwolle © fotocollage Wilma Lankhorst.[/caption] Gesina en Jasper Abel Op het priesterkoor geeft fotograaf, beeldend kunstenaar en modekenner Jasper Abels (1987)  Gesina de hoofdrol. Abels heeft onder andere in Zwolle gestudeerd en hij heeft zich verdiept in de geschiedenis van de familie Ter Borch. Internationaal is Abels bekend door zijn werk voor onder andere de modemagazines Vogue, Vanity Fair en Harpers Bazaar. Hier in Zwolle haalt Abels allerlei technieken en materialen uit de kast om je nader kennis te laten maken met de veelzijdigheid van Gesina. [caption id="attachment_363010" align="aligncenter" width="450"] Zaalimpressie ANNO Museum Gerard ter Borch de Oude © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Alles is familie in ANNO Stadsmuseum Het Drostenhuis is onderdeel is van Museum ANNO. Dit Drostenhuis is het voormalige woonhuis van Catharina ter Borch (1634-1704). Hier is de stamboom van de familie op de muren getekend. Je ziet dat deze Catharina, de derde Catharina is in de familie. Twee zusjes gingen haar voor, maar zij sterven jong. De derde Catharina trouwt met de Zwolse zakenman Jan van der Werf en zij kopen in 1685 het Drostenhuis aan de Melkmarkt in Zwolle. Je loopt hier als het ware in de voetsporen van Catharina door de kamers van haar huis. In elke ruimte komt een ander familielid aan bod. Een overzicht van Zwolle in de 17de eeuw vind je in de eerste zaal. In de laatste ruimte, de keuken, kun je bij de familie ter Borch aanschuiven aan tafel. De tentoonstelling Thuis bij Ter Borch is tot en met 1 februari 2026 te ontdekken in Museum de Fundatie in Zwolle. [caption id="attachment_362915" align="aligncenter" width="450"] Collage van In de 17e Hemel met links onder © Chourouk Hreich © foto Wilma Lankhorst.[/caption] De muurschildering In de 17e Hemel van Chourouk Hriech blijft tot 16 augustus 2026 te zien in de vide en het auditorium van het museum. Alles is familie Familie Ter Borch is tot en met 1 februari 2026 te zien in ANNO Stadsmuseum Zwolle.  Gesina en gezien worden van Jasper Abels is ook tot en met 1 februari 2026 te ontdekken in de Grote Kerk in Zwolle. [caption id="attachment_363011" align="aligncenter" width="450"] Art is good for you - Street art @ La Jolla © foto Wilma Lankhorst.[/caption] De kunst van het leven beoefenen Met dit overzicht neem ik na 6 jaar en 88 kunst-belevenissen afscheid van dit mooie platform. Ik blijf Sargasso en de kunstontwikkelingen volgen, maar kies nu voor mijn gezondheid en meer tijd voor mijn 90-jarige moeder: de kunst van het leven. Rest me je te bedanken voor de reacties die ik mocht ontvangen op mijn verhalen. Daarnaast wens ik iedereen fijne en liefdevolle dagen toe en een respectvol en verbindend 2026. Tot ooit. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst. © gebruik van de foto’s met dank aan en met toestemming van de genoemde musea, kunstenaars en alle bruikleengevers.

Door: Foto: Wilma Lankhorst aan tafel met de familie Ter Borch in ANNO Museum © foto Roly Teunissen.
Foto: Zaalimpressie van Dacia, rijk van goud en zilver © foto's en collage Wilma Lankhorst.

Tips voor de kerstvakantie van Kunst op Zondag

VERSLAG - Wie in de kerstvakantie graag een museum wil bezoeken, heeft in het noorden van ons land volop keuze. Voor Kunst op Zondag zet ik graag een aantal mogelijkheden op een rijtje. In Zwolle leer je Blaue Reiter-kunstenaar Marianne von Werefkin kennen. In Assen blinkt het goud van de Dacia. Labyrinthia is de nieuwe spannende collectie-opzet van het Drents Museum. Het kunst-drieluik in Assen is compleet met de eerste solotentoonstelling van de Duitse schilder van de Neue Leipziger Schule Mirjam Völker. In Paterswolde is de laatste expositie van ‘visitekaartjes’ te zien.

Artiesten (1910, gouache) © Marianne von Werfkin © foto Wilma_Lankhorst

Artiesten (1910, gouache) © Marianne von Werefkin © foto Wilma Lankhorst.

Marianne von Werefkin in Zwolle

Marianne von Werefkin is geboren in het Russische Toela in 1860. Om haar talent zo goed mogelijk te ontwikkelen, kreeg zij privéles van Ilja Repin, hij was de belangrijkste vertegenwoordiger van het Russisch Realisme. Von Werefkin was een serieuze en zeer getalenteerde leerling. Ze werd als jonge schilder al de Russische Rembrandt genoemd. Op haar achtentwintigste raakte ze gewond tijdens de jacht. Door een schot in haar rechter hand, haar schilderhand raakt ze gehandicapt. Ook dit voorval kon haar schilderstroom niet stoppen en begon met links te schilderen. In 1892 leert ze de Russische schilder Alexej von Jawlensky kennen, vier jaar later besluiten ze samen naar München te verhuizen. Daar sluiten ze vriendschap met Gabriele Münter en Wassily Kandinsky. In Zwolle ontdek je welke cruciale rol Von Werefkin speelde aan het begin van de 20ste eeuw in de ontwikkeling van het expressionisme in Duitsland. Net als Gabriele Münter speelde zij een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het gedachtegoed van het kunstenaarsnetwerk Der Blaue Reiter. Marianne von Werefkin – Pionier van het expressionisme is nog tot en met 16 maart 2025 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle.  MK=geldig.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Inspirerend Afrika Afrika Museum © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag verkent de museale Vakantiebeurs

REPORTAGE - Van 12 tot en met 15 januari 2023 is een groot deel van de Jaarbeurs in Utrecht ingericht voor nieuw vakantieplezier. Voor Kunst op Zondag ben ik op zoek gegaan naar aantrekkelijke reisbestemmingen die je in de Nederlandse musea kunt bezoeken. En dat aanbod is ruim en verrassend. Wie dit jaar een culturele vakantie wil, kan uitgebreid met eigen of openbaar vervoer in Nederland zijn hart ophalen. Met de trein naar Afrika, Pompeï, Alaska, Libanon of een concert van de Rolling Stones. Het kan dit jaar allemaal in eigen land.

Vakantiebeurs Byblos in Leiden © foto Wilma_Lankhorst

Byblos in Leiden © foto Wilma Lankhorst.

’s Werelds oudste haven, Byblos nu in Leiden

Byblos, is de grote wintertentoonstelling in Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Deze stad kent een ongekend lange historie, van 6.500 vóór Christus tot en met nu, samen ruim 8.500 jaar. Het was ooit ’s wereld grootse havenstad met als belangrijkste handelsmiddel cederhout. Het hoogtepunt voor deze stad en haar bevolking was rond 3.000 vóór Christus.

De archeologische vindplaats van deze oude Libanese havenstad ligt 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad Beiroet. De Arabische naam voor Byblos is Jbeil. Zowel de havenstad Byblos, als het land Libanon kennen een lange en rijke geschiedenis. Verspreid over het land liggen verschillende UNESCO-werelderfgoedlocaties.

Foto: Zaalimpressie Wegzehr © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag: twee maal Neo Rauch in ons land

VERSLAG - Op dit moment kun je op twee locaties in ons land het werk van de Duitse schilder Neo Rauch (1960) verkennen. Voor Kunst op Zondag bezocht ik in Museum De Fundatie in Zwolle Die Mitte, Rauch’s tweede solo expositie in dit kunsthuis. In het Drents Museum in Assen ontdekte ik Wegzehr, werken op papier van Neo Rauch. Rauch is een van de meest toonaangevende hedendaagse kunstenaars. Zijn wortels liggen in Leipzig, hij is een van de motoren achter de ‘Neue Leipziger Schule’.

Neo Rauch Wegzehr (2015) © Neo Rauch courtesey Galerie EIGEN+ART © foto Uwe Walter.

Wegzehr (2015) © Neo Rauch, courtesey Galerie EIGEN+ART © foto Uwe Walter.

Wegzehr, een snack voor onderweg

Neo Rauch heeft net als Frits Spits een passie voor vergeet-woorden. Wegzehr betekent ‘voedsel voor onderweg’ een woord dat bijna niet meer wordt gebruikt in het Duits. Rauch heeft net als vele kunstenaars altijd een schetsboekje op zak. Daarin verzamelt hij ‘beeldend voedsel’ dat hij onderweg tegenkomt. In zijn ruime atelier in de Spinnerei in Leipzig, werkt hij vaak aan meerdere werken tegelijk. In het Drents Museum kun je in de filmkamer de kunstenaar aan het werk zien.

Neo Rauch Wegzehr, zaalimpressie Abdijkerk © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma_Lankhorst

Wegzehr, zaalimpressie Abdijkerk © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.

Neo Rauch: Werken op papier

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: De Nebra-expositie in het Drents Museum in Assen (foto JL) copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

De Hemelschijf van Nebra

ACHTERGROND - Het is zomer en de scholen hebben vakantie, kortom, het is tijd voor dagjes uit. Dus waarom niet naar het Drents Museum in Assen, waar momenteel een tentoonstelling is gewijd aan het bijzondere voorwerp dat bekendstaat als de Hemelschijf van Nebra? Een van de meest bijzondere archeologische vondsten uit de afgelopen halve eeuw.

De Hemelschijf van Nebra (©Wikimedia Commons | Gebruiker Dbachmann)

Ik weet het: u gelooft me niet. Geverseerd in de media als u bent weet u dat als een archeoloog beweert dat ’ie iets bijzonders heeft ontdekt, hij overdrijft. Uw reserve is breed gedeeld. Ik word al een kwart eeuw wekelijks geconfronteerd met sceptici en moet ze vaak gelijk geven. Claims kloppen vaak niet. Maar de Nebraschijf, ja, die is echt bijzonder. Eerst iets over het voorwerp zelf. Daarna zal ik het bijzondere uitleggen.

Hemelkaart

De in 1999 bij het Duitse plaatsje Nebra gevonden bronzen schijf is zo groot als een grammofoonplaat, weegt twee kilo en toont een gouden zon, maan en sterren. Ook de Plejaden zijn aangegeven, eveneens van goud. Het is dus een hemelkaart. Links en rechts waren twee later aangebrachte bogen, waarvan de linkse nog later weer is verwijderd. Onderaan is een derde, iets krommere boog. Er zijn diverse redenen om aan te nemen dat het voorwerp rond 1600 v.Chr. is begraven en toen al enkele eeuwen oud was. Het voorwerp komt dus uit de Bronstijd.

Foto: Poster "Nubië - Land van de Zwarte Faraos" (Drents Museum, Assen) copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Nubische kunst in Assen

RECENSIE - Ten zuiden van Aswan in Egypte begint het landschap dat in de Oudheid “Nubië” werd genoemd: een gebied dat zich uitstrekte langs de Nijl, ruwweg tot aan Khartoum. De Egyptenaren moesten maar niets hebben van de bewoners en schreven in vrij negatieve termen over Nubië. Een aantredende farao diende, ongeacht de feitelijke politieke situatie, eerst even naar het zuiden te gaan om, zoals men het uitdrukte, “die verdorven Nubiërs in het zuiden respect voor Horus bij te brengen en ze te pacificeren”.

Er wordt al sinds de negentiende eeuw onderzoek gedaan naar Nubië, dat met Egypte een belangrijke verbindende schakel vormt tussen enerzijds subsaharaal Afrika en anderzijds de culturen van het Middellandse Zee-gebied en de culturen aan de Rode Zee. Eén ding is duidelijk: in het noordoosten van Afrika lag langs de Nijl een van de oudste beschavingen ter wereld, en deze bestond niet uit slechts Egypte, maar uit twee koninkrijken, en Nubië deed aan macht en kracht en pracht niet onder voor zijn noorderbuur. Het probleem is alleen dat we de teksten van die noorderbuur beter begrijpen, wat één van de verklaringen is waarom alle aandacht is uitgegaan naar Egypte en Nubië wat minder goed bekend is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Expositie "De zaak Vermaning" ((c) LiviusOrg)

De zaak Vermaning

VERSLAG - U wilde al naar het Drents Museum om daar de beeldschone Iran-expositie te bezoeken en sinds zaterdag is er een tweede reden om naar Assen te gaan: de wat kleinere tentoonstelling “De zaak Vermaning”. Tjerk Vermaning (1929-1987) is misschien wel de beroemdste Nederlandse archeoloog van de twintigste eeuw en dat is niet zo best, want een deel van zijn vondsten was vervalst en hij heeft zijn bekendheid mede te danken aan een rechtszaak. Wie onechte oudheden verkoopt als echt, is immers een oplichter en daarvoor werd hij in 1977 veroordeeld. Een jaar later diende het hoger beroep: de rechter liet zich over de authenticiteit van de vervalsingen niet uit, maar redeneerde min of meer dat als de voorwerpen echt waren, Vermaning onschuldig was, en dat als ze vals waren, nog niet was bewezen dat de Drentse amateurarcheoloog ze zelf had vervaardigd.

Het was goed dat de rechter zich over de authenticiteit niet uitsprak, want daar gaat de rechter niet over. Een deel van de vondsten waarmee Vermaning “bewees” dat er tienduizenden jaren geleden Neanderthalers hadden geleefd in Drenthe, was echter wel degelijk vals. Of minimaal verkeerd geïnterpreteerd. De samenstellers van de tentoonstelling leggen op verschillende punten uit hoe archeologen dat kunnen weten. Zo bleek, toen een C14-monster werd genomen, het door Vermaning als Neanderthaler-schedeldak geïnterpreteerde voorwerp slechts een eeuw of drie oud. Op andere vondsten ontbrak de natuurlijke verwering van vondsten die eeuwenlang in de grond hebben gelegen.